maandag 31 januari 2011

Overijssels Boek van het Jaar 2010: de genomineerden

Net als 2009 en 2010 organiseren Stadsarchief en Athenaeumbibliotheek (SAB), het Historisch Centrum Overijssel (HCO) en de Overijsselse Bibliotheek Dienst (OBD) gezamenlijk de verkiezing van het Overijssels boek van het jaar.
Doel van de verkiezing van het beste boek van het jaar 2010 is om meer aandacht te vestigen op publicaties met betrekking tot de geschiedenis van Overijssel. Bij de selectie van boeken die in aanmerking komen voor de prijs is onder meer gekeken naar wat het betreffende boek toevoegt aan al bestaande literatuur, maar criteria zijn ook de originaliteit van het onderwerp, de vormgeving, de illustraties etc.

De jury bestaat uit historici en journalisten: Lamberthe de Jong, Jan ten Hove, Gerard Lage Venterink, Marion Groenewoud en Herman van Amelsvoort.

Welk boek wordt uitgeroepen tot Overijssels boek van het jaar en welke auteur(s) de originaliteitsprijs hebben gewonnen wordt op vrijdag 18 maart bekendgemaakt bij het Historisch Centrum Overijssel te Zwolle.

De genomineerden zijn:



Annelies van der Zouwen; [m.m.v. Irma Thoen ; red. Matthijs Dicke]. Menko: de geschiedenis van een Twentse textielfamilie. Stad en Bedrijf Rotterdam [etc.], 2010. 201 pp.
Geschiedenis van de één van de grote textielbedrijven, die in Enschede ruim honderd jaar lang gefloreerd hebben, tot ze vrijwel allemaal in de jaren zestig en zeventig van de twintigste eeuw ten onder gingen. De Menko’s waren joodse ondernemers, die aanvankelijk niet echt tot de kring van de overwegend hervormde en doopsgezinde fabrikanten behoorden. De geschiedenis van het bedrijf zelf verschilt niet zoveel van die van andere textielbedrijven in Twente. Wat het boek bijzonder maakt is de aandacht die er is voor de verwevenheid van familie en bedrijf. Het familieleven komt uitgebreid aan bod, onder meer hun vele reizen, en ook de invloed die de Menko’s hadden in het maatschappelijk leven.



Herman Broers. Blauw Haar: het mirakel van academiestad Kampen. B&V Media Kampen, 2010. 370 pp.
Democratisering van het onderwijs (de Mammoetwet) en een actieve burgemeester (Van Tuinen) waren er de oorzaak van dat Kampen een studentenstad werd. Naast de al bestaande twee theologische universiteiten, vestigden zich er vanaf begin jaren zeventig diverse hbo-scholen op christelijke grondslag: een kunstacademie, een sociale academie, een expressieacademie en een academie voor journalistiek. Door het concentratiebeleid van minister Deetman vertrok het hbo-onderwijs weer uit Kampen en is er van het aantal van 2.000 studenten uit 1988 nu nog een handjevol over. De auteur, die zelf als student het einde van de periode meemaakte, heeft drie jaar gewerkt aan een reconstructie en heeft de studentencultuur in de provinciestad Kampen in de jaren zeventig en tachtig prachtig ingekleurd met veel persoonlijke verhalen van betrokkenen. Resultaat is een mooi geschreven tijdsdocument.



Aafke Brunt en Jan Haverkate. Tussen twee tijden, Twickel in de negentiende eeuw: het levensverhaal van Carel baron Van Heeckeren 1809-1875. Waanders Zwolle, 2010. 248 pp.
Over J.D.C. (Carel) baron van Heeckeren was nog weinig gepubliceerd, ondanks het feit dat hij het landgoed en kasteel Twickel sterk heeft uitgebreid in een tijd waarin de adel vaak bezittingen moest verkopen om het hoofd boven water te houden. Door zijn (gearrangeerde) huwelijk met zijn tien jaar oudere nicht Cornélie van Wassenaer was hij na haar dood bijzonder vermogend geworden. De baron verbleef meestal in Den Haag, waar hij onder meer de functie van opperstalmeester bekleedde. Hij paste in de ‘oude tijd’, de tijd na 1914 toen in Europa de macht van de adel in ere hersteld werd. De uitvindingen die het leven gemakkelijker maakten in de tweede helft van de 19de eeuw wist hij wel te waarderen – hij reisde graag en vaak per trein naar het buitenland, maar het afbrokkelen van de macht van de adel niet. De auteurs hebben onder meer geput uit dagboeken, brieven en agenda’s. De thematische opzet en de vele nooit eerder gepubliceerde illustraties maken dit boek zeer leesbaar.



Sam de Visser. De man die niet verdwijnen kon : de geschiedenis van Sam Noach en zijn beroemde kloosterlinnen. Stichting Industrieel Erfgoed Deventer (SIED), 2010. 80 pp.
Enkele Deventenaren raakten vanuit verschillende invalshoeken geïnteresseerd in de figuur van Sam Noach, een legendarische koopman, die in de periode voor de Tweede Wereldoorlog met zijn opvallende advertentiecampagnes en uitgelezen marketingstrategieën bekendheid verwierf onder de naam Man van Deventer en Goedkope Sam. Sam de Visser heeft de geschiedenis van deze flamboyante handelaar in ‘Vlaams kloosterlinnen’ ontrafeld, inclusief het tragische einde in 1942 als gevolg van de jodenvervolging.



Wielent Harms. Het geheim van de smid. De vervaardiging en bewerking van Staphorster gebruikszilver. IJsselacademie Kampen, 2010. 224 pp + dvd
In Het geheim van de smid passeren alle aspecten van het ambacht van de zilversmid de revue. Zo is er aandacht voor de methodieken van het drijven en gieten en voor de innovaties die zich hierbij voordeden. Uitvoerig komt de vervaardiging van het oorijzer aan bod, een zeer karakteristiek onderdeel van de Staphorster dracht, maar ook andere vormen van gebruikszilver; zoals bijbelbeslag, beurzen, schoengespen en sigarettenpijpjes worden beschreven en in beeld gebracht. Op de bijgevoegde dvd is te zien hoe Freddy Drost zijn laatste oorijzer maakt.



Theo Spek, Henk van der Velde, Herman Hannink, Bert Terlouw. Mens en land in het hart van Salland. Uitgeverij Matrijs Utrecht 2010. 416 pp.
Dit boek geeft een overzicht van de bewonings- en landschapsgeschiedenis van het oude kerspel Raalte. Alle ontdekkingen die amateuronderzoekers en wetenschappers in de afgelopen vijftien jaar hebben gedaan, worden voor een breed lezerspubliek ontsloten. Elk buurtschap krijgt daarbij een eigen hoofdstuk, waarin een gedetailleerd beeld wordt geschetst van de opbouw van het landschap en van de middeleeuwse boerderijen en hun bewoners. Dat in het huidige landschap nog verrassend veel sporen van deze oude geschiedenis bewaard zijn gebleven, blijkt uit de vele kaarten, foto's en historische beelden.



Conrad Gietman. Republiek van adel : eer in de Oost-Nederlandse adelscultuur (1555-1702). Van Gruting Utrecht, 2010. 343 pp.
Republiek van adel gaat over adellijke mythes, obsessies met afkomst, hoofse liefde, vrouwelijke lijdzaamheid en rebellie, schakingen, jachtruzies, gekwetste eer, wraak en dood. Het is een studie over normen, waarden en ambities van Oost-Nederlandse edelen in de tweede helft van de zestiende en zeventiende eeuw.



Peter Paul Hattinga Verschure. Een wereld van verschil : een tekenreis door Nederland in het spoor van Andries Schoemaker, Cornelis Pronk en Abraham de Haen. Canaletto/Repro-Holland, 2010. 270 pp.
In de zomer van 1732 trok een Amsterdams gezelschap, bestaande uit de topografisch tekenaars Cornelis Pronk en Abraham de Haen, en hun opdrachtgever Andries Schoemaker met zijn huishoudster Geesje Arens, enkele weken met hun rijtuig door Gelderland, Overijssel, Friesland en Drente. Onderweg maakten de tekenaars meer dan honderd nauwkeurige schetsen van dorpen, kerkjes, buitenplaatsen en landschappen. Beeldend kunstenaar Peter Paul Hattinga Verschure legde hun reis opnieuw af in 2008. Alle plaatsen die door de reizigers in 1732 werden getekend, bracht hij andermaal in beeld met zijn tekenpen. In deze atlas tonen de telkens naast elkaar afgebeelde tekeningen uit de achttiende en eenentwintigste eeuw hoe geschiedenis zijn sporen achterlaat. Naast de reizen door de ruimte van het landschap wordt hier een reis door de tijd in beeld gebracht.



Wim Coster, Ben Siemerink. Darius Dhlomo : voetballer - bokser - muzikant – activist. Arbeiderspers, 2010. 198 pp.
Darius Dhlomo is zowel Zuid-Afrikaan als Tukker, zowel voetballer als bokser en zowel muzikant als politiek activist. Als zwarte jongeman in het Zuid-Afrika van de jaren vijftig maakt hij op harde wijze kennis met het Apartheidsregime. Als Darius de kans krijgt om als profvoetballer in Nederland aan de slag te gaan, proberen de Zuid-Afrikaanse autoriteiten van alles om hem, als criticaster van het regime, tegen te werken. Uiteindelijk beland Darius eind 1958 toch in Nederland, bij Heracles in Almelo, waar zijn landgenoot Steve Mokone al speelt. In de ruim vijftig jaar die volgen zal hij deze regio als zijn thuis gaan beschouwen. Ook vanuit Nederland blijft hij zich uitspreken tegen het Apartheidsregime. Dat leidt ertoe dat Darius uiteindelijk pas in 1992 weer voet op Zuid-Afrikaanse bodem zet. Deze biografie biedt een kijk in het bewogen leven van een bijzondere man, die altijd - of het nu voetbal, boksen, muziek of politiek activisme betrof - voor ogen had 'de mensen blij te maken'.



Henk Slechte. Geschiedenis van Deventer. Walburg Pers Zutphen, 2010. 2 delen. 335, 820 pp.
Meer dan 1250 jaar geleden bouwde de Engelse monnik Lebuïnus - die de Saksen kwam bekeren - een houten kerkje op de plaats waar de IJssel doorwaadbaar was: het huidige Deventer. Honderd jaar later plunderden Vikingen de handelsstad Dorestad en de kooplieden vluchtten naar deze plek, die gunstig lag op de kruising van handelsroutes over land en water. Toen vervolgens Utrecht door Vikingen werd platgebrand, vond ook de bisschop er een veilig heenkomen. In de 14de en 15de eeuw groeide Deventer uit tot een jaarmarkt- en Hanzestad, maar het werd ook de stad van Geert Grote, waar de Moderne Devotie ontstond en zich via kooplieden over de wereld van de Hanze verbreidde. Deventer had bovendien een befaamde Latijnse School, die van groot belang was voor de verspreiding van het humanisme over Nederland. Tot in de 16de eeuw was Deventer de economische hoofdstad van het oosten. Toen de wereldeconomie veranderde, verloor zij haar aanzien aan Amsterdam en andere steden in het westen. Twee eeuwen lang was Deventer een provinciestad vol vergane glorie, maar in de 18de eeuw speelde zij al weer de intellectuele hoofdrol in de Oost-Nederlandse patriottenbeweging. In de 19de eeuw ontwikkelde Deventer zich al vroeg tot liberaal bolwerk. Ondernemende Deventenaren loodsten de stad de industrialisatie binnen, waarna ook het socialisme er een vroege voedingsbodem vond.



Kamper Canon 2010 Frans Walkate Archief ; IJsselacademie Kampen, 2010. 224 pp.
De 50 vensters met onderwerpen en gebeurtenissen uit de geschiedenis van de gemeente Kampen in de canon zijn geschreven door 24 auteurs. De IJssel speelt uiteraard in de geschiedenis van Kampen een belangrijke rol. Verder komen aan bod: gebouwen (van Bovenkerk tot Koornmarktspoort), personen (van Hendrick Avercamp tot Jaap Stam), gebeurtenissen (van De Kamper tuchtzaak tot De brand in Grafhorst), tijdperken uit de Kamper geschiedenis, bedrijvigheid, religie, vervoer etc.

zondag 30 januari 2011

Muziek uit het oosten (34): Mooi Wark - Warkende Helden

Een speciale rubriek – voor de liefhebbers van muziek. Van alles wat – in ’t Engels of in ’t plat. Goud en oud, nieuw of fout.


Dit keer muziek uit het Noord-Oosten.
Mooi Wark bestaat al meer dan 20 jaar. Alleen zanger-gitarist Bert Koops is al die jaren van de partij geweest. Ze waren bekend in Drenthe en omstreken als boerenrockband en leken haast wel een Drentse imitatie van Normaal. De band bouwde een eigen repertoire op, een mix van feestnummers, maar ook ballads en soms zelfs nummers met een boodschap, zoals het op John Lennon’s Working Class Hero gebaseerde Warkende Helden. Bassist William Bossong over dit nummer: "Tegenwoordig gaat het te vaak over bonussen en managers. Daar hebben wij als Mooi Wark onze buik van vol, net als veel andere mensen! Wij komen op voor de mensen die er echt toe doen; de mensen die hard werken voor een paar rot centen, maar waar je tenminste wel de oorlog mee kunt winnen."
Sinds een jaar of vier geniet Mooi Wark landelijke bekendheid. Zij bleken geknipt voor de populaire Piratenfestivals, maar traden ook op in Paradiso. Ze waren meer dan eens te gast bij Giel Beelen, en maakten een One Day Worldtour in het kader van Serious Request. Zie verder Wikipedia.

vrijdag 28 januari 2011

Dick Schluter volgt Koos Geerds op als provinciedichter van Overijssel

Vanmiddag werd Dick Schluter in het Provinciehuis in Zwolle benoemd tot provinciedichter van Overijssel – officiële titel: Dichter bij Overijssel – voor de periode 2011-2013.


(foto: RTVOost)

Hij volgt Koos Geerds op die in februari 2009 Nederlands eerste provinciedichter werd. Andere kanshebbers voor het provinciedichterschap waren Paul Gellings en Marieke van Bolderen uit Zwolle, Bob Boswinkel (Enschede) en Lowie Gillessen (Hengelo). De ingestuurde gedichten waren aan de jury anoniem ter beoordeling gegeven. Dick Schluter beloofde de komende twee jaar elke gemeente in Overijssel te bezoeken en minstens één gedicht per gemeente schrijven. Ook zal hij middelbare scholen bezoeken.
Schluter heeft diverse historische publicaties op zijn naam staan en bovendien drie dichtbundels.

Kijk voor meer informatie op de website van de provincie Overijssel en in De Stentor.

woensdag 26 januari 2011

Het is weer zover! De Nationale Jeugdkrakercompetitie gaat weer van start!



Leerkrachten van groep 7 en 8 opgelet!

Nationale Krakercompetitie 2011

Deze internet zoekwedstrijd is een jaarlijks terugkerend fenomeen bestemd voor kinderen van de groepen 7 en 8 van de basisschool. Mijn collega René van der Have, de bedenker van het concept krakercompetities, is ook nu weer de organisator.

In teamverband werken de kinderen 7 weken lang aan 7 vragen per week. Door mee te doen aan de wedstrijd leren de kinderen zelfstandig te zoeken op het web en leren ze internet te gebruiken als informatiebron voor het maken van werkstukken. De vragen worden in de vorm van een verhaaltje gesteld en de teams antwoorden via multiple choice. Na afloop van iedere ronde is er feedback en wordt de zoekweg toegelicht en gemotiveerd. Naarmate de competitie vordert, worden de vragen moeilijker en krijgen de teams minder tips en hints.



Voor de deelnemende teams zijn er aantrekkelijke prijzen van 500, 250, 150 en 100 euro te verdienen. Voor de leukste presentatie in de vorm van een film of powerpoint zijn prijzen van 100 euro uitgekeerd.
Deelname: 35 euro per ingeschreven team.

Kijk hier voor meer informatie.

maandag 24 januari 2011

Geschiedenis Online Prijs 2010: Historische Vereniging Hasselt valt in de prijzen.



Vanmiddag zijn de winnaars bekendgemaakt van de Geschiedenis Online prijs. Algeheel winnaar werd de website van het Anne Frank Huis, tevens winnaar in de categorie Musea.

De website van de Historische Vereniging Hasselt won de prijs voor de beste website van een historische vereniging.

De overige winnaars:
Categorie Archieven: Gelders Archief
Categorie Themasites: Vijf eeuwen migratie.

zondag 23 januari 2011

Topografische kaart van Overijssel 1849 (1)

Een van de meest bijzondere kaarten uit de Overijssel Collectie is de Topografische kaart van Overijssel, 1849, vervaardigd in opdracht van de provincie Overijssel. Door de systematische kartering door het Kadaster en triangulatie van Krayenhoff konden er toen voor het eerst kaarten op grote schaal gemaakt worden, die ook nog nauwkeurig waren. Deze kaart was de eerste kaart van Overijssel, waarop o.m. gedetailleerd grondgebruik en administratieve grenzen werden weergegeven. De kaart is in 32 stukken op linnen geplakt.
Deze kaart, die vrij zeldzaam is, verscheen zo'n tien jaar eerder dan de bekende Topografische Militaire Kaart.

Hieronder 2 katernen van het meest noordwestelijke puntje van Overijssel – de omgeving van Oldemarkt.





In dezelfde tijd dat deze kaart tot stand kwam gaf A.J. van der Aa zijn Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden uit (1839-1851) met topografische beschrijvingen. Dit 13-delige woordenboek is tegenwoordig full-text op Google Books te vinden.

Van steden, dorpen en zelfs veel gehuchten, maar ook van rivieren en andere geografische namen is in dit naslagwerk een beschrijving te vinden, die de toenmalige situatie weergeeft. Enkele voorbeelden:
Oldemarkt
Ossenzijl

woensdag 19 januari 2011

Regionale uitgaven 2011-1

Rubriek met aanschafinformaties voor collectioneurs/collectievormers in de bibliotheken van Overijssel, maar uiteraard ook voor iedere belangstellende.
Ga voor bestellingen (bibliotheken) naar Bicat – Titels en exemplaren – Bestelbeheer – NBD – Aanbod en bestellen – IAI’s.

Darius Dhlomo : voetballer - bokser - muzikant - activist / Wim Coster, Ben Siemerink. - Amsterdam : Arbeiderspers, 2010. - 198 p. – ISBN 9789029567244. - € 22,50



Dhlomo was voetballer, bokser, muzikant, anti-apartheidactivist, gemeenteraadslid, jeugdwerker. Hij viel niet alleen op door wat hij allemaal deed, maar vooral ook door hoe hij was. Waar hij kwam bracht hij vrolijkheid – hij was een entertainer pur sang, bovendien charmeur, womanizer. Hij trad vaak in de schijnwerpers en volgens de auteurs, historicus Wim Coster en journalist Ben Siemerink, zelden ongewild.
Darius Dhlomo kwam in 1958 bij Heracles in Almelo voetballen, nadat hij het jaar ervoor in zijn geboorteland tot sportman van het jaar was uitgeroepen. Bij aankomst in Amsterdam, nam de voorzitter van Heracles zijn koffer van hem over, een cultuurshock voor hem. Evenals het spelen met en tegen blanken, hij durfde aanvankelijk geen tackles in te zetten of slidings te maken. Het zien van een ‘neger’ was voor Almeloërs ook een hele gebeurtenis. Dhlomo voetbalde bij Heracles, Vitesse, Enschedese Boys (met Abe Lenstra), DHC (Delft) en Tubantia, bokste op hoog niveau, deed de Sociale Academie, werd jeugdwerker, later ook gemeenteraadslid voor de PvdA in Enschede, werd landelijk bekend door voor zwarte Sinterklaas te spelen en was zijn hele leven lang muzikant. Hij heeft diverse jazzorkestjes geleid, waarbij hij optrad als zanger en entertainer.
Nadat Tom Egbers van Steve Mokone, die enkele jaren in Almelo voetbalde, een mythe maakte middels twee boeken en een film, is een biografie van de Zuid-Afrikaan, die al meer dan 50 jaar in Nederland woont en zich onderhand een Tukker voelt zeer op zijn plaats. En het boek is ook nog zo geschreven, dat je door blijft lezen om te weten hoe het verder gaat.


Fragment uit Netwerk reportage over Darius Dhlomo

Het Ros van Twente / Claus Brockhaus. - Enschede : KanaalTwente, 2010. - 318 p. – ISBN 9789080998353. - € 17,90



Claus Brockhaus werd geboren en groeide op in Enschede. Op z’n achttiende vertrok hij naar Amsterdam om te studeren. Hij werd onder meer hoofdredacteur van de VARA-gids, verslaggever bij Brandpunt, produceerde en regisseerde tv-programma, schreef scenario’s, en vanaf 2003 richtte hij zich op de literatuur. Hij schreef enkele thrillers. Onlangs keerde hij terug naar zijn geboortegrond. Het Ros van Twente is zijn eerste ‘Twentse thriller’. Brockhaus is van plan elk jaar een thriller die in Twente speelt aan zijn oeuvre toe te voegen.
Kijk hier voor een korte inhoud van het boek.

De Gouden Eeuw van Gesina ter Borch / Marjan Brouwer . - Zwolle : Waanders, 2010. – 64 p. – ISBN 9789040077609. - € 12,50



Gesina ter Borch (1631-1690) werd geboren in Deventer en groeide op in Zwolle. Ze was een zus van de bekende schilder Gerard ter Borch en ook artistiek zeer begaafd. Ze maakte prachtige, soms ondeugende tekeningen, waarop veel interactie is tussen mannen en vrouwen getoond wordt. Was zij een man geweest zou zij ongetwijfeld grote bekendheid hebben verworven. Ze liep echter tegen de grenzen aan van het vrouw-zijn in de Gouden Eeuw: de huiselijke kring was de plek waar de vrouw zich bewoog. In het Stedelijk Museum Zwolle is een tentoonstelling aan Gesina ter Borch gewijd, in dit boek wordt een beeld geschetst van Gesina’s leven en werk.

Blauw Haar : het mirakel van academiestad Kampen / Herman Broers. - Kampen : B&V Media, 2010. - 370 p. – ISBN 9789078430025. - € 22,50



Democratisering van het onderwijs (de Mammoetwet) en een actieve burgemeester (Van Tuinen) maakten van Kampen een studentenstad. Naast de al bestaande twee theologische universiteiten, vestigden zich er vanaf begin jaren zeventig diverse hbo-scholen op christelijke grondslag: een kunstacademie, een sociale academie, een expressieacademie en een academie voor journalistiek. Door het concentratiebeleid van Deetman vertrok het hbo-onderwijs weer uit Kampen en is er van het aantal van 2.000 studenten uit 1988 nu nog een handjevol over. Tot zover de feiten, die in dit boek behandeld worden. De auteur, die zelf als student het einde van de periode meemaakte, heeft drie jaar gewerkt aan een reconstructie en heeft de studentencultuur in de provinciestad Kampen in de jaren zeventig en tachtig prachtig ingekleurd met veel persoonlijke verhalen van betrokkenen. Resultaat is een mooi geschreven tijdsdocument.

Heeren en helden van Haaksbergen : geschiedenis van een textieldorp in Twente / Wim H. Nijhof. - [Haaksbergen] : Historische Kring Haaksbergen, [2010]. 336 p. – ISBN 9789076837291. - € 25,-



Wim Nijhof, die met zijn boek Kunst, katoen en kastelen, een biografie over de Enschedese textielbaron Jan Herman van Heek, de prijs van Beste boek van Overijssel 2008 won, verklaart de titel die hij aan dit boek gaf als volgt: De Heeren van Haaksbergen waren de machtige textielfabrikanten, de Helden de opstandige arbeiders, de rode kapelaan Alfons Ariëns, de slachtoffers van de april-mei staking in 1943 en een jonge geheim agent die stierf in Mauthausen.
Naast de opkomst en ondergang van de textielindustrie in Haaksbergen worden meer facetten van de geschiedenis van Haaksbergen beschreven. Zoals de invloed die de kerken uitoefenden, vooral de katholieke, het ‘vuijle en morsige’ dorp Haaksbergen in het pre-industriële tijdperk, economische bloei en moeilijke tijden waarin de Enschedese Van Heeks de grootste fabrikant Jordaan te hulp schoten, en de Tweede Wereldoorlog, waarin sommige fabrikanten niet ongevoelig waren voor het nationaal-socialisme. Kijk ook op de website van de auteur.

50 jaar Ster van Zwolle : 1961-2010 / met medew. van Fred van Ulden en Jan van Ommen
Wezep : Stichting Sport Evenementen, [2010]. 184 p. – ISBN 97890759258. - € 19,95



Vijftig keer werd inmiddels de Ster van Zwolle verreden, onze nationale openingsklassieker bij het wielrennen, waarin vele bekende winnaars gehuldigd werden. Het verloop van alle afleveringen wordt geschetst, foto’s en uitslagen zijn toegevoegd.

Menko : de geschiedenis van een Twentse textielfamilie / Annelies van der Zouwen ; [m.m.v. Irma Thoen ; red. Matthijs Dicke]. Rotterdam : Stad en Bedrijf ; Zutphen : Walburg Pers, cop. 2010. 201 p. – ISBN 9789057307065. - € 29,50



Geschiedenis van de één van de grote textielbedrijven, die in Enschede ruim honderd jaar lang gefloreerd hebben, tot ze vrijwel allemaal in de jaren zestig en zeventig van de twintigste eeuw ten onder gingen. De Menko’s waren joodse ondernemers, die aanvankelijk niet echt tot de kring van de overwegend hervormde en doopsgezinde fabrikanten behoorden. De geschiedenis van het bedrijf zelf verschilt niet zoveel van die van andere textielbedrijven in Twente. Wat het boek bijzonder maakt is de aandacht die er is voor de verwevenheid van familie en bedrijf. Het familieleven komt uitgebreid aan bod, onder meer de vele reizen, en ook de invloed die de Menko’s hadden in het maatschappelijk leven. Zie ook dit weblog.

Boer[en] langs de vecht : herinneringen van een ondernemende agrariër / door Chris Dijk ; inl. Jan Bornebroek. - Hardenberg : Uitgeverij & Boekhandel Heijink, 2010. - 80 p. – ISBN 9789081301787. - € 9,75



Het levensverhaal van Bergentheimer Chris Dijk, een man van de praktijk die de kansen greep waar ze zich voordeden, en vijf van zijn kinderen aan een eigen bedrijf wist te helpen. De auteur Jan Bornebroek, ‘schrijver van fietsrouteboekjes en historische verhalen’ tekende de herinneringen van de hoofdpersoon op na vele lange gesprekken.

Verhalen van Raalte / Herman Hannink ; [fotogr. Hans Westerink e.a.]. Zwolle : Waanders, cop. 2010. 160 p. – ISBN 9789040077555. - € 17,95



Herman Hannink heeft al diverse boeken over Raalte en omgeving op zijn naam staan. In dit boek zijn zo’n zestig verhalen opgenomen over onder meer markante inwoners, panden en natuurplekjes in en om Raalte. Het gaat niet om ‘koude’ maar om ‘warme’ geschiedenis, zoals de bekende prof. Anne van der Meiden in het voorwoord schrijft. Geen verhalen opgedoken uit archieven - de auteur voelt zich duidelijk zelf betrokken bij de verhalen, die zich afspelen in de afgelopen vijftig jaar.

Tekenend voor Kampen : de gemeente Kampen in een reeks van vijftig prenten / Hans van der Horst, Geraart Westerink. - Kampen : IJsselacademie, 2010. - 124,[3] p. : 50 ill. – (Publicaties van de IJsselacademie ; nr. 221). – ISBN 9789066972087. - € 19,95



Vijftig prenten tekende kunstenaar Hans van der Horst met als onderwerp de gemeente Kampen. Vanuit verschillende perspectieven, met behulp van verschillende technieken en met af en toe een ‘artistiek grapje’. Uiteraard ontbreken de bekende gebouwen niet, maar het buitengebied van Kampen komt ook aan bod, of een kerkhof,of een Kamper stadswijk. De tekeningen worden weergegeven in een hoogwaardige kleurendruk. In een inleiding gaat Geraart Westerink in op de geschiedenis van het topografisch tekenen in Nederland en Kampen. De tekenaar en zijn werk worden ook door hem ‘geschetst’. Tevens is hij verantwoordelijk voor de bijschriften bij de tekeningen. Zie ook de website van de IJsselacademie.

Patronen in beweging : veranderingen in de Nederlandse textielgeschiedenis, 1960-2010 / [red. Marjan Blomjous ... et al.]. - [Wageningen] : Stichting Textielgeschiedenis ; Hilversum :
Verloren, cop. 2010. - 168 p. (Textielhistorische bijdragen; no. 50). – ISBN 9789071715259. - € 18,50



Vijftigste aflevering van het jaarboek Textielhistorische Bijdragen. Bevat onder meer een terugblik op 50 jaar geschiedschrijving over textiel(industrie) in vooral Twente en in Tilburg.

Deventer jaarboek 2010 : uitgegeven in opdracht van de Vereniging Oud Deventer / red.: J.C. Bedaux ... [et al.]. - Twello : Robine, 2010. - 144 p. – ISBN 9789076859408. - € 13,-



Naast vaste rubrieken als archeologie en Deventer kroniek van het afgelopen jaar, bevat dit Jaarboek de volgende artikelen: De schippersfamilie De Weerd; Piet Smeele, vormgever bij de IJsel (1934-1949); De schilder Pieter van Anraedt en de familie De Sandra; Deventer 1945-2005: een beeld.

Dossier Dinkelland : hoe een bestuurscrisis een straatgevecht werd / Willem Boverhof, Marco Krijnsen ; [eindred.: Jos Oude Holtkamp]. - [Hengelo] : Kroost, cop. 2010. - 141 p. – ISBN 9789490891039. - € 18,95



Een ruzie tussen de burgemeester en wethouders in Dinkelland haalde de landelijke pers, omdat de bevolking in opstand kwam en zich massaal achter de burgemeester schaarde. De burgemeeester moest toch vertrekken maar de ‘boosdoeners’ werden bij de volgende verkiezingen afgestraft. Nog steeds zijn er betrokkenen, die er ‘helemaal uit liggen’ in Denekamp en zijn er mensen die elkaar niet meer groeten. De journalisten Willem Boverhof en Marco Krijnsen hebben de affaire gereconstrueerd.
Kijk ook hier.

Eerste Nederlandsche Cocosfabriek : geschiedenis van een weverij in Deventer en Diepenveen, 1860-1969 / Pier Karenbeld en Wilbert Derksen. - Diepenveen : Historische Vereniging Dorp Diepenveen en Omgeving, 2010. - 57 p. – ISBN 9789490643010. - € 7,50



De kokosfabriek van de familie Hubers, later overgenomen door de familie De Lange uit Genemuiden, importeerde vanuit de tropen strengen kokosgarens. Machinaal werden de draden verweven tot een kleurrijke vloerbedekking die tot in de jaren vijftig en zestig erg populair was: kokosmatten en –lopers. Ruim honderd jaar heeft de fabriek in Diepenveen gestaan, in 1969 werd het bedrijf gesloten. Voor Diepenveen is de mattenfabriek van Hubers in vele opzichten belangrijk geweest, reden voor de Historische Vereniging Diepenveen de historie ervan vast te leggen.

Klaring van Overijssel : de hoofdlijnen van het procederen in civiele zaken / P. Brood en F.A.J. van der Ven. - Hilversum : Verloren, 2010. - 79 p. – ISBN 9789087041564. - € 10,-



Eeuwenlang werd in Overijssel op de (Grote) Klaring recht gesproken door een afgevaardigde van de landsheer of stadhouder, samen met riddermatigen en vertegenwoordigers van de drie IJsselsteden. Hoe een en ander in zijn werk ging wordt uitgelegd aan de hand van enkele bijzondere en boeiende rechtszaken.

maandag 17 januari 2011

Etymologiebank.nl



Er worden nogal eens overbodige portals opgezet. Door te googelen of via Wikipedia kom je net zo snel bij de oorspronkelijke bron als via de portal. Maar de ‘portal voor woorden’ Etymologiebank.nl is wat mij betreft een aanwinst. Ben je op zoek naar de herkomst, betekenis of ontwikkeling van woorden dan kun je op dit moment in 20 (grotendeels etymologische) woordenboeken tegelijk zoeken.

De Etymologiebank is opgezet door taalkundige Nicoline van der Sijs i.s.m. onder meer het Meertens Instituut, Van Dale, Genootschap Onze Taal en Instituut voor Nederlandse Lexicologie.

Op de website kun je zoeken in etymologische standaardwerken, thematische woordenboeken (eufemismen, neologismen, geoniemen, eponiemen etc.), dialectwoordenboeken en idioomwoordenboeken (uitdrukkingen, spreekwoorden etc.).

Het aantal te doorzoeken woordenboeken wordt uitgebreid. Ik weet nog wel een aantal kandidaten: woordenboeken van toponiemen (veldnamen, waternamen, plaatsnamen), zoals b.v. deze.

zondag 9 januari 2011

Muziek uit het oosten (33): Jakkes - Tekens aan de wand

Een speciale rubriek – voor de liefhebbers van muziek. Van alles wat – in ’t Engels of in ’t plat. Goud en oud, nieuw of fout.


Jakkes stond al lang op mijn lijstje voor deze rubriek. Eindelijk heb ik via Muziekbank Overijssel de LP Hartverscheurend kunnen lenen. Jakkes maakte twee elpees, naast de genoemde uit 1982 ook Hard gelag (1985).
In de jaren tachtig was het vanuit Enschede opererende Jakkes een populaire folkgroep, die diverse televisieoptredens op haar naam bracht. Jakkes stond voor plezier, eenvoud en engagement. Op zijn website (zie: Biografie - het verhaal) gaat zanger/gitarist Karel Bosman uitgebreid in op de geschiedenis van Jakkes (1975-1990). Ook op het vervolg van de groep. Karel Bosman speelde met oud-Jakkes gitarist Wouter Muller in Quasimodo, dat in de jaren 90 regelmatig optrad met Willem Wilmink.

Voor wie nog meer nummers op YouTube wil beluisteren:
Annabelle
Ik hield van jou
Jan de Plakker
La douce France
Dat hoef je niet te nemen

zaterdag 8 januari 2011

Leukste dorp van Overijssel!?

‘Leuk’, het meest gebezigde woord in gesprekken. Was het leuk? Leuk, hè? Leuk!
De schrijver Abdelkader Benali is niet dol op dit ‘typisch Nederlandse woord’. In het Taalboek van de Eeuw antwoordt hij op de vraag wat hij zou doen als hij de taal mocht veranderen: ‘Een paar woorden onder embargo plaatsen, te beginnen met leuk. Alles is veel te snel leuk. Met zulke woorden trek je de stop uit het denken, je stelt geen vragen meer. Maar af en toe word ik het slachtoffer van mijn eigen verzet, want sommige dingen zijn gewoon leuk.’
Toen ik las over de verkiezing van Het leukste dorp van Overijssel, dacht ik niet meteen ‘Hé, dat is leuk’. ‘Wie verzint zoiets!’, dacht ik. Worden er straks natuurlijk campagnes gevoerd om op je eigen dorp te gaan stemmen en het dorp met de meest fanatieke promotors en met veel inwoners gaat winnen.
Ik las ook over de verkiezing van Het leukste dorp van Limburg, die in 2010 had plaatsgevonden. Het dorp Well was uitgeroepen tot het leukste dorp. Het dorp, gelegen in de buurt van Venlo, telt slechts 2500 inwoners. Er zijn wel grotere dorpen in Limburg, dus het inwonertal heeft niet de doorslag gegeven.

In Overijssel mogen behalve dorpen, ook stadswijken meedoen aan de verkiezing. Overijssel wordt verdeeld in drie regio’s. In elke regio worden drie dorpen gekozen, die aan de finale mogen deelnemen. Aan de inwoners de taak hun dorp of stadswijk te promoten. De criteria, voorwaarden en de spelregels worden later dit voorjaar door de organisatoren, RTV Oost en de dagbladen De Stentor en Twentsche Courant Tubanria, bekendgemaakt.


Delden kandidaat? (Foto afkomstig van website Dutchtowns)

Ik maak me niet populair bij mijn plaatsgenoten, maar mijn woonplaats Borne zou ik niet het leukste dorp van Overijssel willen noemen. Te veel nieuwbouwwijken, waar veel forenzen wonen. Hoewel, Oud-Borne is de moeite waard en zou als buurt/wijk best kandidaat kunnen zijn. Dat geldt ook voor de stadswijk waar ik geboren ben: Tuindorp Het Lansink in Hengelo.
Volgens mij wordt de verkiezing pas interessant wanneer je niet op je eigen woonplaats mag stemmen. In dat geval zou ik stemmen op Delden. Delden is een stadje, niet te groot en niet te klein, waar het oude stratenpatroon nog intact is. De herbergen en pleisterplaatsen van weleer bestaan nog altijd. De rijke Deldenaar woont netjes gescheiden van de gewone Deldenaar in het Villapark. Vlak naast Delden ligt een kasteel (Twickel), waarvan de kasteelheer of –vrouwe altijd veel invloed in het stadje heeft gehad. Het bijbehorende bosrijke landgoed is het grootste van Nederland. De serie Swiebertje zou destijds best in Delden kunnen zijn opgenomen.

Al schrijvende is mijn scepsis toch wat verdwenen, misschien wordt het toch wel leuk.

woensdag 5 januari 2011

Website Historische Vereniging Hasselt bij kandidaten Geschiedenis Online prijs

De Geschiedenis Online prijs is een prijs voor de beste geschiedeniswebsite van Nederland. In vier categorieën worden winnaars aangewezen. Uit deze winnaars wordt dan de beste website gekozen. De kandidaten zijn aangedragen door lezers van het Historisch Nieuwsblad.
De winnaar wordt op maandag 24 januari bekendgemaakt en ontvangt uit handen van historicus en columnist Thomas von der Dunk een sculptuur.
Ook wordt dan een aanmoedigingsprijs van 2500 euro uitgereikt voor het meest veelbelovende initiatief op het gebied van geschiedenis en internet.


Foto: Winnaar van vorig jaar - website Het Scholtenhuis - neemt de prijs in ontvangst

De kandidaten per categorie zijn:

Musea:
Teylers Universum
Anne Frank Huis
Nationaal Historisch Museum

Archieven:
Archief Eemland
Gelders Archief
Historische kranten

Historische verenigingen:
Historische Vereniging Noordoost Friesland
Historische Kring d’Oude School
Historische Vereniging Hasselt

Themasites:
Vijf eeuwen Migratie
Klim naar de vrijheid - Zuidelijke Engelandvaarders
Ons Leger 1939-1940

Kijk hier voor de winnaars in 2009 en 2008

Afgezien van wie er tot winnaar wordt uitgeroepen is het gewoon interessant de gekandideerde websites te bekijken. Je komt verrassend mooie dingen tegen.

zondag 2 januari 2011

Klassieker ‘Ons Dinkelland’ van J.B. Bernink nu op internet



Er zijn wat (vrije) uren in gaan zitten, maar het klassieke werk Ons Dinkelland van J.B. Bernink, waarvan de eerste druk in 1916 verscheen, is gescand (3e druk 1926) en staat nu op internet. Het is te vinden op het weblog Overijssel – Plaatsbeschrijvingen 1880-1930, waar al eerder uitgaven uit deze periode op gezet zijn. Voordeel van een weblog is dat je zaken kunt toevoegen als kaarten, links etc.

Tussen beide wereldoorlogen verscheen een halve boekenplank aan werken over de geschiedenis van Twente. Nog steeds worden deze werken als klassiekers beschouwd.
 Van Deinse. Uit het land van katoen en heide. 2 dln. 1922.
 C.J. Snuif. Verzamelde bijdragen tot de geschiedenis van Twenthe. 1930.
 Van Coeverden. Schetsen uit Twenthe’s verleden. 1934
 G.J. ter Kuile Sr. Twentsche eigenheimers: historische schetsen. 1936.
 Cato Elderink. Twenther laand en leu en leven. 1937.

Voordat deze standaardwerken over de geschiedenis van Twente werden gepubliceerd, verscheen al in 1916 Bernink’s Ons Dinkelland. Weliswaar behandelt Ons Dinkelland niet de heemkunde, de geschiedenis van ‘land en volk’ van Twente, maar beperkte Bernink zich tot natuur, landschap en bodem (geologie). Toch werd Ons Dinkelland altijd tot de klassiekers van de literatuur over Twente gerekend.

Johannes Bernardus Bernink (1978-1954) uit Denekamp, vooral bekend als Meester Bernink, was natuurvorser en amateur-geoloog. Al op jonge leeftijd werd hij verzamelaar van planten, vogels, insecten en later ook van stenen. Evenals zijn plaatsgenoot Willem Dingeldein, die in 1948 Het land van de Dinkel schreef en met wie hij er regelmatig op uittrok om onderzoek te doen, was Bernink onderwijzer. Hij begon al vroeg met publiceren. Zijn publicaties in De Levende Natuur brachten hem in contact met grote namen op het gebied van natuurstudie en geologie waaronder E. Heimans en Jac. P.Thijsse.
Zijn grote verzameling wist hij onder te brengen in een museum, Natura Docet in Denekamp, waarvan hij directeur werd en dat tegenwoordig het oudste regionale natuurhistorische museum in Nederland is.