donderdag 28 april 2011

Digitale etalages



Twee weken geleden zijn de Digitale etalages gepresenteerd, een nieuw project ontwikkeld door de Plusbibliotheken en Bibliotheek.nl
Plusbibliotheken hebben een zwaartepuntcollectie, een bijzondere collectie op een bepaald gebied. De digitale etalages zijn ontwikkeld om een groot publiek op een laagdrempelige manier te bereiken en te verrijken met kennis over specifieke onderwerpen. Het materiaal wordt aangedragen vanuit de zwaartepuntcollecties. De eerste onderwerpen die op de nieuwe website aan bod komen zijn eten en koken, wetenschap en techniek, opvoeding en onderwijs, duurzaamheid en water. Andere zullen volgen.

In de digitale etalages is per thema het volgende te vinden: geselecteerde boeken (direct te reserveren), toptitels en dossiers samengesteld door specialisten. Ook vindt u er een agenda, nieuws, publicaties en nog veel meer.

Elke etalage heeft een eigen redactie van themaspecialisten van de Bibliotheek die de site actueel en aantrekkelijk houden. Ook wordt er een link gelegd met de themacollectie in de bibliotheek en worden interessante boeken uitgelicht. Deze boeken zijn direct te reserveren. Daarnaast organiseren bibliotheken onderwerpsgerelateerde activiteiten voor haar bezoekers.

De digitale etalages zijn (worden) interactief. Bezoekers (gaan) worden uitgenodigd mee te discussiëren of te reageren. Ook worden sociale netwerken ingezet om de etalages onder de aandacht te brengen van en contact te leggen met de verschillende doelgroepen.
Om de digitale etalages verder te verrijken is samenwerking gezocht met partijen als universiteiten, de Koninklijke Bibliotheek, Hogescholen, gemeentes en thema-gerelateerde instellingen.
Kijk hier voor het hele verhaal over de digitale etalages.

woensdag 27 april 2011

Regionale uitgaven 2011-8

Rubriek met aanschafinformaties voor collectioneurs/collectievormers in de bibliotheken van Overijssel, maar uiteraard ook voor iedere belangstellende.
Ga voor bestellingen (bibliotheken) naar Bicat – Titels en exemplaren – Bestelbeheer – NBD – Aanbod en bestellen – IAI’s – Week 2011-17

IAI’s 2011-8

De familie Korteling : kunst en ambacht / Roel Smit-Muller. - Zutphen : Walburg Pers, 2011. - 144 p. – ISBN 9789057307072. - € 28,90



Boek behorend bij de tentoonstelling over het werk van de familie Korteling, die nog loopt t/m 4 september in het Historisch Museum te Deventer. De Deventer familie Korteling bracht een zevental kunstschilders voort. Andere leden van de familie hadden talenten op het gebied van literatuur, architectuur en toegepaste kunst. De vele Kortelings worden nog al eens door elkaar gehaald. De auteur, Roel Smit-Muller, ontwart de knoop en plaatst de diverse Kortelings in het kader van hun tijd. De meeste Kortelings konden niet leven van de schilderijen, maar vulden hun inkomsten aan met ambachtelijk vakwerk: figuraties, ornamenten, belettering en kalligrafie. Zie voor een bespreking van het boek de website Historiën. De Kortelings hebben ook een eigen website.

Mondig voorwaarts : Johannes van Vloten en zijn kinderen / [red. en samenst.] Francisca van Vloten. - Deventer : De Factory, 2011. - 127 p. – ISBN 9789081172769. - € 15,-



Johannes van Vloten (1818-1883) was een bijzonder en veelbesproken man in zijn tijd. Hij was pleitbezorger voor openbaarheid, voor onderwijs voor vrouwen, voor algemeen kiesrecht, tegen onverantwoorde kinderarbeid, ‘bluffende oppervlakkigheid’ en ‘pralende onbeduidendheid’ – hij uitte onverbloemd wat hem op het hart lag in de overtuiging dat meer mondigheid tot een betere wereld zou leiden. Een redevoering in 1867 waarin hij onder meer de ‘alom aanwezige maatschappelijke huichelarij’ hekelde, leidde tot zijn ontslag als hoogleraar aan het Athenaeum in Deventer. Van Vloten heeft veel gepubliceerd, met name na zijn ontslag. Hij en zijn vrouw probeerden hun vier zoons en drie dochters op te voeden tot vrije en zelfstandig denkende mensen, trouw aan zichzelf en ruimhartig voor anderen. In hoeverre dat gelukt is wordt door nakomelinge Francisca van Vloten geschetst.

Ontmoetingsplaats van verhalen : het gemeentearchief Steenwijkerland / Jolanda de Kruyf. - [Kampen] : IJsselacademie, 2011. - 108 p. – ISBN 9789066972094. – (Publicaties van de IJsselacademie). - € 19,95



Een flink aantal voormalige gemeenten behoren tegenwoordig tot de gemeente Steenwijkerland. Tien jaar is er gewerkt om de gemeentearchieven bijeen te brengen en te ontsluiten. Wat de vakspecialisten en vrijwilligers aan bijzondere charters, kladjes, foto’s, brieven en allerlei andere documenten vonden wordt in dit boek beschreven. Interviews met medewerkers en gebruikers, en de vele voorbeelden van wat je zoal in een archief kunt vinden, maken het boek interessant voor leden van historische verenigingen en andere historisch geïnteresseerden.

Wonen in een grensgebied : een langetermijngeschiedenis van het Oost-Nederlandse cultuurlandschap (500 v. Chr.-1300 na Chr) / Henric Marcel van der Velde ; [ill.: A.E. Botman]. - Amersfoort : Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, 2011. - 308 p. – ISBN 9789057991769. – (Proefschrift VU Amsterdam). - € 39,95
Ook online verschenen.



Belangrijke publicatie, geschikt voor grote bibliotheken. Recent archeologisch onderzoek, met gebruikmaking van moderne specialistische onderzoekstechnieken, heeft geleid tot nieuw inzicht in historische processen in Twente, Salland en de Achterhoek. Aan de hand van 25 archeologische onderzoeken wordt de ontwikkeling van het landschap en van de nederzettingen in het gebied gedurende de IJzertijd, de Romeinse tijd en de Middeleeuwen beschreven. Zo blijkt bijvoorbeeld dat de Germaanse stammen in de Laat-Romeinse tijd in economisch en sociaal opzicht deel uitmaakten van het Romeinse rijk en dat de regio tot bloei kwam in de 3de eeuw, terwijl in de geschiedenisboeken altijd de strijd tussen Germanen en Romeinen werd benadrukt. In het boek worden meer conclusies getrokken, b.v. dat zonder de komst van Karel de Grote het huidige landschap van Oost-Nederland er anders uit zou hebben gezien.

Bathmens Beiaard Boek [BLADMUZIEK] : deel 1 / bewerkingen Jan Willem Achterkamp. -
Terwolde : Achterkamp, 2011. - 1 partituur (60 p). - € 17,50



De beiaardier van het Bathmens carillon, Jan Willem Achterkamp, heeft het initiatief genomen tot het bewerken van muziekstukken om op het Bathmens carillon te spelen. Dit eerste deel van een uit te brengen serie bestaat uit een aantal bewerkingen van viool-, cello- en fluitsolowerken van Johann Sebastian Bach. Daarnaast bevat het boek composities van zonen van Bach, van collega's van hem en van leerlingen.

vrijdag 22 april 2011

Deventer Dagblad (1869-1945) gedigitaliseerd

Vorig jaar waren de jaargangen 1869-1916 al digitaal beschikbaar gekomen. Nu is er driekwart eeuw Deventer Dagblad online beschikbaar. Dankzij Stadsarchief en Athenaeumbibliotheek die steeds meer archief- en bibliotheekmateriaal via internet ontsluit.

Lees er alles over op de website van de SAB.



Boven: 5 december 1928. Voetbal leefde toen misschien nog wel meer dan nu. Go Ahead-keeper Leo Halle wordt uitgebreid gehuldigd in Deventer n.a.v. zijn debuut in het Nederlands Elftal.

dinsdag 19 april 2011

Watertoren mooiste industriële pand van Deventer


(foto: De Stentor)

Bij een verkiezing van het mooiste industriële pand van Deventer, georganiseerd door De Stentor en de Stichting Industrieel Erfgoed Deventer (SIED) kon gekozen worden uit tien industriële monumenten.

Met 58% van de stemmen koos een overgrote meerderheid voor de Watertoren in het Nieuwe Plantsoen.

Zoek voor foto's van de watertoren (1892, neo-renaissancestijl) door de jaren heen in Deventer in Beeld.

maandag 18 april 2011

De Mars, maandblad van en voor Overijssel (2)

De Mars was een Overijssels maandblad dat tussen 1953 en 1981 verscheen en waaraan bijna alle bekende journalisten/publicisten uit die tijd meewerkten. Ik schreef er al eerder over. De Mars bevatte artikelen over regionale onderwerpen op cultureel, maatschappelijk, economisch en toeristisch terrein. De vaak lange(re) artikelen geven een goed tijdsbeeld. Ik pleit er dan ook voor dit tijdschrift te digitaliseren. In deze rubriek vermeld ik per kwartaal een aantal artikelen over onderwerpen of gebeurtenissen uit dit blad.


Foto: Pothoofd in Deventer, dat in het kader van de O.W.P. gedempt wordt

Vandaag het tweede kwartaal 1953. Hierin vinden we lange artikelen over:
- de Overijsselse sigarenindustrie (G.J. Hendriks); er werken nog 2.285 mensen in deze bedrijfstak, hoofdzakelijk in Kampen; een terugval in de productie wordt door de regering bestreden door een halvering van de accijns (!)
- de Openbare werken-politiek (O.W.P.); een lichte terugval in de conjunctuur wordt bestreden met het van overheidswege aanbesteden van het aanleggen van wegen, bruggen, rioleringen etc.
- de onthulling van het Overijssels verzetsmonument, vervaardigd door beeldhouwer Titus Leeser uit Ommen, op de Markeloseberg
- lectuur en platteland (Joh. Buursink); een uitgebreid artikel over de opbouw van het plattelandsbibliotheekwerk, dat in 1953 nog maar nauwelijks een aanvang had genomen
- een speciaal nummer over ‘de schoonheid van onze provincie’ met o.a. bijdragen van Herman Wigbels, Jelle Troelstra, H.M. Lugard en Adriaan Buter. Plus een column van Carel Enkelaar over het modeverschijnsel om naar de Rivièra op vakantie te gaan: ‘Laat ze maar gaan naar Nice, naar de casino’s en de dure champagne. Ik heb een huisje gehuurd in Buurse aan de beek en als ik dorst heb drink ik karnemelk’.
- een speciaal nummer over Almelo met bijdragen van o.a. Joh. Buursink en G.B. Vloedbeld.
- interview met kunstschilder Johan Haanstra


Foto: Sigarenmakerszaal

Uit de Kroniek van Overijssel (berichten):
- prof. K.H. Heeroma aanvaardde het eerste professoraat in het Neder-Saksisch.
- op 7 april passeerde de akte, waarbij de barones van Twickel haar landgoed overdroeg aan de Stichting Twickel, zodat het behouden bleef en niet uiteenviel (en nu het grootste landgoed van Nederland is).
- in Raalte wordt begonnen met de bouw van de St. Franciscushof, een psychiatrisch ziekenhuis voor katholieke vrouwen.
- er komt geld beschikbaar voor een nieuwe Twentsche Schouwburg in Enschede; Klaas Jassies, redacteur van De Mars, wordt benoemd tot directeur.
- Negen schilders van de Overijsselse ‘Nieuwe Groep’ poseren in Deventer.
- op 21 april overleed mevr. G.A. Leenderts-Ladenius, van 1919 tot 1950 statenlid voor de SDAP; jarenlang was zij het enige vrouwelijke Statenlid.

donderdag 14 april 2011

Alweer een ‘Twente-jezelf’ thriller: Hellehonden van Jan en Sanne Terlouw

Je koopt een Twentse thriller en je krijgt korting bij wellnessresorts, restaurants, sauna’s en beautyfarms. Claus Brockhaus, auteur van Het Ros van Twente bedacht dit ‘marketingconcept'.



Je kunt het ook omdraaien. Je wilt als Twents Bureau voor Toerisme het religieus erfgoed, dat in ruime mate voorhanden is in Twente, promoten en je nodigt een bekende schrijver uit een aantal vooraf gekozen plekken te verwerken in de plot van een thriller. Als je dan Jan en Sanne Terlouw bereid vindt het boek te schrijven, kun je een mooie publiciteitscampagne in gang zetten, waarbij je je website Langs heilige huisjes in Twente onder de aandacht kunt brengen. En daarmee hopelijk toeristen lokt die de Mariakapelletjes, waarvan er steeds meer opduiken tussen de Twentse essen, komen bezoeken. Je hoeft er overigens niet perse zelf op uit om de kerken en kapellen te bekijken. In het boek worden QR codes weergegeven waarmee je snel informatie kunt opvragen over de plekken die in de thriller een rol spelen.

Trouwens over het Ros van Twente niets dan positieve reacties gehoord. En Hellehonden van Jan en Sanne Terlouw zal voor de liefhebber ook goed te verteren zijn. Ik vind alleen alles wat aan de wat overdreven overkomende Twente-jezelf promotiecampagne (met die witte paarden) doet denken zeer on-Twents. Zal wel door een westerling bedacht zijn.

dinsdag 12 april 2011

Muziek uit het oosten (37): Ben Steneker

Een speciale rubriek – voor de liefhebbers van muziek. Van alles wat – in ’t Engels of in ’t plat. Goud en oud, nieuw of fout.


Ergens in de jaren tachtig heb ik Ben Steneker meermalen zien optreden dankzij een buurvrouw, fervent fan van de country-zanger, die ook buiten Nederland onder liefhebbers van het genre populair is. In zijn toenmalige country-café in Haaksbergen werden radioprogramma’s (Ruud Hermans) opgenomen en traden bekende country-artiesten op. Ben Steneker heeft in Amerika opgetreden met Johnny Cash en Freddy Fender, hetgeen weinig Nederlandse musici is overkomen. De grand old man (ook wel godfather) van de Nederlandse country, 75 jaar inmiddels, treedt nog steeds op, meestal samen met dochter Carmen.

maandag 11 april 2011

Regionale uitgaven 2011-7

Rubriek met aanschafinformaties voor collectioneurs/collectievormers in de bibliotheken van Overijssel, maar uiteraard ook voor iedere belangstellende.
Ga voor bestellingen (bibliotheken) naar Bicat – Titels en exemplaren – Bestelbeheer – NBD – Aanbod en bestellen – IAI’s – Week 2011-15

Een korte lijst deze keer, de volgende keer is het aanbod weer groter. Op 13 april verschijnt het al lang geleden aangekondigde Hellehonden, een thriller van Jan en Sanne Terlouw, spelend in Twente. Deze ‘Twentse Da Vinci Code’ is voorzien van QR-streepjescodes. Lees er hier over.

Geschenk
De Willem Willink Stichting (dus niet Willem Wilmink) heeft het boek Een bijzonder energiek ondernemer over elektriciteitspionier Rento Hofstede Crull, onder meer oprichter van de Heemaf, gratis ter beschikking gesteld aan Twentse bibliotheken en grotere bibliotheken in de rest van Overijssel. Het boek werd in 2009 genomineerd voor het predicaat Overijssels Boek van het Jaar. Binnenkort wordt het boek via intern transport verspreid.

IAI’s 2011-7

De vrees voor wat niet kwam : nieuwe arbeidsverhoudingen in Nederland 1935-1945, aan het voorbeeld van de Twentse textielindustrie / Gerardus Cornelis Josephus Kuijs. - Amsterdam : Vossiuspers UvA, Amsterdam University Press, 2010. - 702 p. – ISBN 9789056296285. – Proefschrift Universiteit van Amsterdam. - € 65,-



Waarom veranderden de Twentse fabrikanten tussen 1935 en 1945 van standpunt? Waarom beleefden zij de sociale zekerheid niet langer als een molensteen om hun nek, maar bleken zij bereid aan de kosten ervan mee te dragen? De angst voor een sociale opstand was de reden, dat er meer aandacht kwam voor de mens achter de machine. Deze en andere opmerkelijke conclusies zijn te lezen in dit proefschrift, dat ook fulltext op internet te lezen is. Kijk hier voor een korte samenvatting van de inhoud.

De canon van Heino : de geschiedenis van Heino in vijftig vensters / onder red. van de Werkgroep Canon "Omheining" ; eindred. Jan van de Wetering. - Heino : Vereniging voor Heemkunde "Omheining" te Heino, 2011. - 116 p. - € 15,95



Ook Heino heeft nu een canon. De geschiedenis van het dorp is beschreven in vijftig korte hoofdstukken. Gebeurtenissen, gebouwen, personen, religie, verenigingen, cultuur, landbouw, aanleg van wegen en kanalen passeren de revue. Voorbeelden: Kruiden-Marie; Heino, het schoenmakersdorp van Salland; Maas-Rijn-IJsselvee; Het busongeluk in 1924; De rondweg van Heino.

Streekeigen huis en erf : erven in Wierden : aandacht voor Streekeigen kenmerken / met medew. van Mathijs Geltink ... [et al.] ; met foto's van Het Oversticht. - Het Oversticht, 2011. - 80 p.



Informatieve uitgave van Het Oversticht over de verschillende boerderijtypes, die in Wierden te vinden zijn. Bevat ook veel tips over onderhoud en herstel van de boerderij en de inrichting van het erf, evenals over uitbreiding, herbestemming, dubbele bewoning, aanbouw nieuwe woning. Hierdoor ook interessant voor niet-Wierdenaren.
Staat ook fulltext op internet.

De helden van Deventer en omgeving : de verhalen achter de hulpverleners / Leo van ’t Hul. - Deventer : Leo van 't Hul, 2011. - 110 p. - € 14,95



Fotoboek over hulpverleners in actie en interviews met politiemensen, brandweerlieden en ambulance-medewerkers.

'Dit is ons thuis' : geschiedenis van de Vogelbuurt in woord en beeld / Monique van der Meer ... [et al.]. - [Zwolle] : Gemeente Zwolle [etc.], 2011. - 48 p. - € 2,30



Een herinnering aan deze in 2009 gesloopte Zwolse buurt. Verhalen en foto’s getuigen van het leven in een volksbuurt, waar de bewoners ooit een hechte gemeenschap vormden.

zondag 10 april 2011

Prachtige website: Themafilms uit de Drentse geschiedenis



Ik zie natuurlijk niet alles, maar voor mij is Themafilms uit de Drentse geschiedenis tot nu toe de website van het jaar 2011. Het is prachtig weer en ik zit hier binnen al een uur oude filmpjes te bekijken, dat zegt toch genoeg. Terwijl het vanmiddag ook nog verplicht binnen zitten is vanwege Parijs-Roubaix.
Wat moet een Tukker met films over Drenthe? Nou, veel. Ik ben vaak in Drenthe geweest – vakanties, fietsdagtochtjes – en Drenthe is bekend terrein voor me. Maar los daarvan, je hoeft geen Drent te zijn om de website te kunnen waarderen.

Wat is er aan de hand? Het filmbezit van de audiovisuele afdeling van het Drents Archief (DAVA) was al ontsloten via de filmcatalogus. Hierin kun je zoeken op plaats of onderwerp en kun je rechtstreeks filmpjes bekijken. Ook vind je er de beschrijvingen van films die nog niet gedigitaliseerd zijn.
Het DAVA heeft nu compilaties gemaakt uit hun bezit. Per thema zijn gemiddeld zo’n tien films geselecteerd. De thema’s zijn: turfwinning, TT-Assen, verkeer en vervoer, Tweede Wereldoorlog, boerenleven. Ook over Assen, Emmen, Hoogeveen, Meppel en Coevorden zijn compilaties samengesteld, zo’n 10 tot 12 films per plaats. Ook circa 100 kleine(re) Drentse dorpen worden in beeld gebracht.

Let op: bij het thema Drentse dorpen is het niet altijd duidelijk over welk dorp de film gaat. Even aanklikken en met de muis naar boven en de informatie verschijnt in beeld.

Het is een mooi voorbeeld hoe je met eenvoudige middelen je bezit zichtbaar maakt voor een groot publiek. In de eerste zin meldde ik al dat ik niet alle initiatieven op dit terrein gezien kan hebben. Wie kent er meer voorbeelden van websites van provincies of plaatsen waarop het filmbezit zo uitgebreid getoond wordt?

vrijdag 8 april 2011

Senia start leesgroepen geschiedenis.


(Foto: Webregio.nl)

Uit de naam Senia kun je het al opmaken, het gaat hier om leesclubs voor senioren. Hoewel het is niet exclusief voor senioren. Maar net als bij ‘gewone’ leesclubs de mannen zich nauwelijks laten zien, zullen er weinig jongeren tussen de senioren te bespeuren zijn, temeer omdat de bijeenkomsten overdag plaatsvinden.

Senia begeleidde tot voor kort alleen ‘literaire’ leesgroepen. Maar sinds oktober vorig jaar worden er leesgroepen geschiedenis opgericht. Een leesgroep bestaat uit 6-8 personen. Melden zich meer personen aan in een plaats, dan wordt er gestart met een tweede leesgroep etc. Wie lid wordt betaalt contributie en ontvangt daarvoor een literatuurlijst, leeswijzers en uitnodigingen voor workshops, excursies etc.
Kijk hier voor de boekenlijst geschiedenis.
In Overijssel zijn tot nu toe vier leesgroepen geschiedenis: in Deventer, Colmschate, Enschede en Heino.

Behalve de bij Senia aangesloten leesgroepen zijn er nog veel meer leesgroepen, ook wel leeskringen genoemd, in Overijssel. Lees er alles over op het weblog van Leeskringen Overijssel of de website van de OBD.

woensdag 6 april 2011

Nieuwe beeldbank voor monumenten

De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) heeft gisteren een Beeldbank gelanceerd. Via een nieuwe website kan iedereen veel gemakkelijker dan voorheen foto's opzoeken, bekijken en voor een vergoeding bestellen. Ongeveer een half miljoen foto's over erfgoed worden zo voor een breed publiek ontsloten. De foto's op de beeldbank zijn bij niet commercieel gebruik rechtenvrij. De meeste foto's hebben echter wel een klein formaat (250 pixels breed) waardoor ze voor veel toepassingen niet geschikt zijn.
Nu vindt de bezoeker van de beeldbank vooral foto's van gebouwde monumenten, afbeeldingen van archeologie en landschappen. Later zullen er ook foto's van roerend erfgoed in de beeldbank te vinden zijn.
"De beeldbank maakt erfgoedfoto's, die normaal in archieven zouden zitten of op z'n best in de computer van een fotograaf, nu op een gebruiksvriendelijke manier toegankelijk. Dat past goed in de rol die wij als rijksdienst willen spelen", aldus Carla Schulte, Hoofd Archieven, Bibliotheek en Collecties van het RCE, in een persbericht.

Bron bovenstaande: Informatieprofessional



Overijssel
Ik heb gekeken bij een aantal Overijsselse plaatsen wat er in de beeldbank te vinden was. Als het om aantallen gaat, enkele voorbeelden: Wierden 131 foto’s, Borne 300, Oldenzaal 379, Nieuwleusen 77, Steenwijk 495, Deventer 4.761 (!), Enschede 1.130, Zwolle 3.896
Onder de afbeeldingen zitten – wisselend per plaats – nogal wat bouwtekeningen. Objecten die zijn afgebeeld: boerderijen, kerken, molens, bruggen, monumentale panden (ook interieurs), maar ook straatgezichten en landschapsfoto’s.
De foto’s zijn afkomstig uit collecties van fotografen. Duizenden foto’s uit Overijssel zijn afkomstig van A.J. van der Wal, maar ook andere fotografen zien we telkens weer terug.

Kritiek
Mooi zo’n nieuwe beeldbank, maar er is ook kritiek:
- waarom niet gratis beschikbaar gesteld
- waarom zulke kleine formaten, voor gebruik kun je er niets mee
- waarom geen samenwerking met Wiki Loves Momuments van Wikipedia
- waarom geen mogelijkheid bieden aan het publiek om informatie toe te voegen

Kortom, weer een mooie bron met afbeeldingen, maar het had anders gekund, b.v. zoals bij het Nederlands Architectuur Instituut die onlangs een deel van hun collectie van foto’s van historische interieurs en gebouwen op Flickr heeft gezet onder een Creative Commons-licentie, of het Amsterdams Museum, dat in januari zijn gehele digitale collectie met 70.000 objecten aan Wikipedia doneerde.

zondag 3 april 2011

Overijsselaars op reis (17): De reizen van Mattheus van Delden (1856-1879)

Mattheus van Delden (1826-1906) werkte in de Zeepziederij Van Delden, een familiebedrijf. Hij had waarschijnlijk een hoge functie – misschien was hij directeur - want hij kon het zich veroorloven om regelmatig op vakantie te gaan, vrij bijzonder voor die tijd. Toch was hij zeker niet steenrijk. Wie reisverslagen leest van de échte rijken uit die tijd staat versteld van het feit dat geld voor hen totaal geen rol speelde. Zij brachten langdurige bezoeken aan kuuroorden, logeerden in de meest luxueuze hotels, voor de bagage werd gezorgd, kortom het waren geheel verzorgde vakanties. Van Delden ontmoette de jetset van de negentiende eeuw niet tijdens zijn vakanties. Hij hield echt van het reizen zelf, wilde zoveel mogelijk zien en moest alles zelf regelen. Natuurlijk overnachtte hij in fatsoenlijke hotels en gebruikte hij elke dag een diner, souper of table d’hote, andere mogelijkheden waren er nauwelijks voor de reiziger. Hij hield nauwkeurige dagboeken bij met bijzonderheden over waar hij geweest was en wat er allemaal te zien was.


Afbeelding: Wallporzheim in het Ahrdal

In het stadsarchief van Deventer bevinden zich de familiearchieven van de Van Delden’s, met daarin een flink aantal reisverslagen van Mattheus van Delden. M.L. Hansen heeft deze getranscribeerd en uitgegeven in de serie Overijsselse handschriften. Ansichtkaarten en prenten, die Van Delden onderweg kocht en die hij aan de verslagen had toegevoegd zijn ook in de uitgaven opgenomen. De eerste reis van Mattheus van Delden ging naar de Harz (1856), vervolgens bezocht hij onder meer het Taunusgebergte, het Rijndal, Helgoland, Londen, België, Thüringen, Beieren en Italië. Zijn meest geliefde bestemming was het hooggebergte. Hij maakte meerdere reizen door Zwitserland en Oostenrijk, waarbij hij als het even kon familie opzocht in Zürich. Van Delden was vrijgezel, misschien een reden waarom hij zich de vakanties - die meestal drie tot vijf weken in beslag namen - kon veroorloven. Aanvankelijk ging hij samen met een neef, zwager of goede bekende op stap, later reisde hij graag alleen. Het bezorgde hem meer vrijheid en eenzaam voelde hij zich niet, want contacten met mede-toeristen waren snel gelegd. Met die vrijheid was het afgelopen toen hij in 1881 op 55-jarige leeftijd trouwde. Gereisd werd er niet meer, althans er zijn geen reisverslagen bewaard gebleven.


Afbeelding: Neustadt in Innsbruck

Tussen de eerste (1856) en de laatste reis (1879) zat 23 jaar waarin veel gebeurde. Bewerkster M.L. Hansen beschrijft de veranderingen in een van de inleidingen: ‘In de jaren dat Van Delden op vakantie ging was Europa in politiek opzicht volop in beweging. Er was een nieuw Duits keizerrijk geformeerd, een verenigd koninkrijk Italië, een dubbel-monarchie in Oostenrijk en Hongarije en er voltrokken zich drastische veranderingen in het Russische tsarenrijk. Dat alles niet in de laatste plaats veroorzaakt door nieuwe uitvindingen: het treinverkeer, de stoomschepen en de telegraaf, waardoor goederen en personen gemakkelijker werden vervoerd en ideeën sneller werden uitgewisseld. Van Delden maakte dankbaar gebruik van de technische ontwikkelingen. De koets werd vervangen door de trein en hij liet vaak zijn hotelkamer per telegraaf boeken. Hij liet zich rondleiden op grote oceaanstomers, in Londen maakte hij kennis met de ondergrondse metro en zag de straatverlichting door middel van gas voorzichtig plaats maken voor elektriciteit.’


Afbeelding: Eastgate in Chester

Wie van reisverhalen houdt, raad ik aan eens zo’n reisverslag uit de tweede helft van de negentiende eeuw te lezen. Het is verbazingwekkend om te lezen hoe belangrijk het toerisme in bepaalde delen van Europa toen al was; hoeveel hotels er waren, hoe goed vervoer en post geregeld waren. Bovendien valt het op hoe snel technische ontwikkelingen zich juist in die tijd voltrokken.

vrijdag 1 april 2011

1 april

Hoe meer volk er in trapt hoe beter geslaagd. Jaren geleden werd een spectaculaire vliegshow aangekondigd op vliegveld Twente. Er was een file van Deurningen tot Enschede. Degenen die als eersten de weg terug reden hadden het meeste plezier, vooral toen ze de staart van de wachtende file richting vliegveld passeerden.

Niet zo lang geleden kon men in Almelo een gratis ritje met de stoomtrein maken, maar er waren slechts 300 kaarten beschikbaar, dus wie het eerst komt…. Op de foto hieronder beginnen deze dames iets door te krijgen.



1 april grappen worden in vele landen bedacht. De oorsprong heeft niets te maken met Den Briel en de watergeuzen. Lees er alles over in de Feestenbank van het Meertens Instituut.