maandag 29 april 2013

Muziek uit het oosten (62): Overiessels koningslied

Een speciale rubriek – voor de liefhebbers van muziek. Van alles wat – in ’t Engels of in ’t plat. Goud en oud, nieuw of fout.


In december was er al een eigen kerstlied en nu is Overijssel de enige provincie met een eigen koningslied. Wilfried Poorthuis schreef de tekst. Edwin van Hoevelaak componeerde de muziek en produceerde het Overiessels Koningslied. Erwin Nyhoff, Marga Bult, Eric ten Bos van ENorm, Helligen Hendrik en andere Overijsselse artiesten verleenden hun medewerking. Zie verder bij RTV Oost.

zondag 28 april 2013

Koninklijke bezoeken aan Deventer door de jaren heen op YouTube

Stadsarchief en Athenaeumbibliotheek (SAB) heeft fotomateriaal van koninklijke bezoeken aan Deventer en de viering van Koninklijke jubilea in Deventer op een rij gezet en op YouTube gezet.

Zie verder de website van SAB.



maandag 22 april 2013

Regionale uitgaven 2013-8

Rubriek met aanschafinformaties voor collectioneurs in de bibliotheken van Overijssel, maar uiteraard ook voor iedere belangstellende.
Ga voor bestellingen (bibliotheken) naar Bicat Wise – Titels – Besteladministratie – Kies voor IAI’s – Week 2013-17

IAI’s 2013-8

Beatrix tussen de Twentenaren / samenstelling en tekst: Carlo ter Ellen en Frans de Lugt; fotogr.: Wouter Borre [... et al.]. - Enschede : De Twentsche Courant Tubantia, 2013. - 96 p. - € 12,95



Fotoboek met circa 150 veelal nooit eerder gepubliceerde foto's van formele en informele bezoeken die Beatrix als prinses en vorstin tussen 1951 en 2013 aan Twente bracht.

Almelo frontstad: de bevrijding van Twente / C.B. Cornelissen. - Denekamp : Boekwinkel Heinink, 2013. - 175 p. – ISBN 9789491640049. - € 34,95



Van veel foto’s voorziene beschrijving van de bevrijding van Twente van dag tot dag (1 tot 10 april 1945). Veel nadruk ligt op de gebeurtenissen rond Almelo. Niet verwonderlijk want het gebied tussen Almelo en Wierden vormde in die dagen de zwaarst bevochten sector, waar de strijd vijf dagen lang op en neer golfde. Er vielen relatief veel slachtoffers en de Almelose bevolking bevond zich letterlijk tussen twee vuren.

Tussen Steenwijk en Blokzijl: de wereld van bakker Jonkman / Jaap Houwer. - Zelhem : Houwer, 2013. - 765 p. - € 45,-



Lijvig boekwerk, waarin de auteur in een groot aantal artikelen over diverse onderwerpen de geschiedenis van het gebied van zijn voorouders beschrijft: de buurtschappen Wetering, Muggenbeet en Nederland. Veel foto’s vullen de tekst aan. Geen wetenschappelijk werk maar juist door de aandacht voor families, personen en het dagelijks leven in dit voormalig hoogveengebied, een rijk bezit voor wie zijn roots in dit gebied heeft liggen.

Raalte thrilt : 25 thrillerverhalen uit de gemeente Raalte / samenst. en auteurs: Marietje Verdaasdonk , Willem Verdaasdonk, Joke Zwaal ... [et al.]. – Uitgave in eigen beheer, 2013. - 184 p. – ISBN 9789462280281. - € 9,95



25 auteurs uit de gemeente Raalte en omgeving en vooral werkzaam in de journalistiek, het onderwijs en communicatie schreven 25 verhalen met veel intriges, moord en doodslag in de gemeente Raalte. Een boerenzoon uit Luttenberg bespiedt een jonge vrouw. Een plastisch chirurg met een pijnlijke ervaring. Duistere gebeurtenissen in het voormalige Sint Franciscushof. Kanaalwater met verrassende eigenschappen. Een zwarte kat met een bijzondere prooi. Een huwelijksvoltrekking met een dramatische wending. Met korte informatie over de auteurs.

De nachtmerrie van "De Oversteek" / Lisette Steenbergen. - Soest : Boekscout, 2012. - 140 p. – ISBN 9789462063877. - € 15,-



De auteur, lichamelijk gehandicapt, schreef dit boek met behulp van een voetspalk. Het jeugdverhaal speelt zich af op een middelbare school, de fictieve scholengemeenschap De Oversteek in Haaksbergen. Theo is er de directeur en Maarten adjunct en tevens wiskundeleraar. Na de zomervakantie krijgen ze een dreigbrief van oud- collega John, die drie jaar gevangenschap heeft uitgezeten. Dat belet hem niet om opnieuw het slechte pad op te gaan. Het avontuur is vol gevaar en angstige momenten voor de leerlingen en docenten.

Het einde van de marke van Diepenheim / Jaap van Soest. - Diepenheim : Historische vereniging Old Deep’n, 2013. - 79 p. – € 10,-



Boekje over de neergang, de verdeling en het einde van de marke van Diepenheim. Veel van het beschrevene gold ook voor andere marken. Daarom ook interessant voor iedereen met belangstelling voor markegeschiedenis.

Winkels van weleer : Vriezenveen / [tekstred.: Hans J. Kobes]. - Vriezenveen : Stichting Peddemorsboerderij, 2011. - 96 p. - Dl. 4.



Vierde en laatste deel uit een serie. Dit deel bevat uniek fotomateriaal en interessante verhalen over 46 voormalige winkels in Vriezenveen en Westerhaar-Vriezenveensewijk.

Stilstaan bij Stolpersteine : een wandeling door Joods Ommen / Gerko J. Warner. - [Ommen] : Stichting Herdenking Joods Ommen, 2013. – [32] p.



Net als in andere plaatsen in Nederland werden ook in Ommen ‘stolpersteine’ in de stoep verwerkt op plaatsen waar Joodse inwoners hebben gewoond die in de Tweede Wereldoorlog zijn weggevoerd. De brochure bevat een stadswandeling die langs deze plekken voert.


Historisch Festival Almelo

Dit weekend vond het Historisch Festival Almelo plaats in het Schelfhorstpark. Buitengewoon geslaagd qua aantallen bezoekers die van het weer en van het schouwspel genoten. De fictieve ‘Slag om Ruigenrode’ eindigde in een overwinning voor de troepen van Napoleon ten koste van de Engelsen, Duitsers en Nederlanders.

Hieronder een filmisch verslag van het evenement van Marcel Tettero.



zondag 21 april 2013

Prachtplekken van Staatsbosbeheer: kies de mooiste plek van Nederland

Staatsbosbeheer organiseert een verkiezing van de mooiste plek van Nederland. Als voorbeeld hebben 12 boswachters hun ‘prachtplek’ op film gezet. Staatsbosbeheer roept het publiek op hetzelfde te doen. Het hoeft geen filmpje van de plek te zijn, een gedicht, lied, verhaal of schilderij mag ook. Kijk hier naar de voorwaarden.

Waarom deze verkiezing
Op de site van Staatsbosbeheer lezen we o.a. het volgende: ‘We hebben ze allemaal: een favoriete plek die ons raakt. Voor de een is het een duintop waar de wind vrij spel heeft, de ander is dol op bloeiende hei, en weer iemand anders wordt geraakt door het mysterieuze bos waar kinderen zo graag spelen. Kortom, plekken waar mensen enthousiast over zijn. Niet alleen omwille van de fraaie natuur, maar ook om wat we erin beleven, herinneren, ontdekken of waardoor we geïnspireerd raken. Staatsbosbeheer is benieuwd naar de favoriete plekken van Nederlanders. Daarom is er de verkiezing van de Prachtplek van Nederland.’ Kijk op www.prachtplekken.nl


Afbeelding: De Sprengenberg bij Haarle werd in 2009 door lezers van De Stentor uitgeroepen tot mooiste plek van Salland.


Afbeelding: Mijn eigen prachtplek: de heuvels rond Ootmarsum (foto: Marcel Mentink)

zaterdag 20 april 2013

Projectenbank Cultuurhistorie



Geen nieuwe website – misschien zelfs wel één van de langst bestaande op het gebied van cultuurhistorie. Regelmatig aangevuld en daarom toch interessant om kennis van te nemen als dat nog niet gebeurd is.

De Projectenbank Cultuurhistorie van Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed is bedoeld om met behulp van honderden voorbeelden inspiratie op te doen bij het ontwikkelen van projecten op het gebied van cultuurhistorisch erfgoed. In deze bank zijn niet alleen projectresultaten opgenomen, maar ook de gegevens van de personen die aan het project hebben meegewerkt. Hierdoor is het mogelijk rechtstreeks contact op te nemen met de betrokken plannenmakers en uitvoerders.

De databank biedt de mogelijkheid zelf projecten toe te voegen. Veel projectleiders hebben bij afronding van een activiteit, bij wijze van collegiale steun, het projectverslag aan de databank toegevoegd.

Klik op de afbeelding hierboven om b.v. via de kaart één van de ca. 25 Overijsselse projecten te bekijken.

vrijdag 19 april 2013

Archief Twentsche Courant 1845-1951 digitaal



Al vaker heb ik aandacht besteed aan het digitaliseren van kranten in het algemeen en Twentse kranten in het bijzonder. Zoals bekend vormt Twente een hiaat wanneer je kijkt naar de kaart van Nederland in combinatie met gedigitaliseerde dag- en nieuwsbladen uit de afgelopen 150 jaar.

Plannen werden gemaakt en onderzoek werd verricht maar vanmorgen stond in de Tubantia eindelijk iets concreets: ‘Een groot deel van het papieren archief van de Twentsche Courant is binnen afzienbare tijd digitaal te raadplegen. De Koninklijke Bibliotheek in Den Haag gaat komend najaar 44.000 krantenpagina’s uit de periode 1845 tot 1951 digitaliseren. Het Stadsarchief Enschede zag zijn aanvraag daartoe deze week gehonoreerd.’

Goed nieuws dus. Nu maar hopen dat men zich niet in het jaartal heeft vergist en dat het inderdaad dit najaar gaat gebeuren.

dinsdag 16 april 2013

Boek van Dinand Webbink completeert het beeld van 'Oonze Jehanna' van Buren

Collega-bibliothecaris Dinand Webbink, momenteel cultuurhistorisch medewerker bij Stadsarchief en Athenaeumbibliotheek in Deventer heeft al een flink aantal publicaties op zijn naam staan en was betrokken bij de uitgave van vele andere op het gebied van regionale historie en boekhistorie. Van zijn laatste publicatie Van Eversberg tot Eerde: op zoek naar kastelen en landhuizen langs de Regge dat hij samen met Ester Smit schreef verscheen pas geleden een herdruk. A.s. zondag verschijnt een boek dat alleen door hem geschreven kon worden. Veel is er al geschreven over de al tijdens haar leven en in de vijftig jaar na haar overlijden in 1962 onverminderd populaire Hellendoornse dichteres Johanna van Buren. Dinand Webbink deed de laatste tien jaar zelf onderzoek en stelde zich op de hoogte van nieuwe vondsten: foto’s, gedichten, radio-interviews, brieven en ego-documenten zoals een poezie-album dat Johanna in haar jongste jaren bezat. Bij het opsporen was hij vaak zelf betrokken. Het werd tijd de verworven kennis in een nieuw boek Oonze Jehanna: Johanna van Buren en haar lezers het licht te doen zien.



Het lag niet voor de hand dat Johanna van Buren een zodanige status in Twente en Salland zou bereiken dat er straten naar haar zouden worden genoemd, een standbeeld werd opgericht, een cultuurprijs haar naam draagt en gedichten van haar op muziek zijn gezet. Johanna was niet meer dan lagere school vergund. Ze verdiende de kost als thuisnaaister en later ook als medewerkster op het postkantoor. Wel bleek ze al vroeg talent te hebben om gedichten te schrijven. Of eigenlijk gelegenheidsverzen bij vooral heugelijke gebeurtenissen als verjaardagen en jubilea. Pas in 1926 op 44-jarige leeftijd debuteerde ze in het Twentsch Volksblad. Daarna verscheen wekelijks tot eind 1953 ‘een leedtie’ van haar in het Twentsch Zondagsblad en later Dagblad van het Oosten. Ze werd zeer populair bij ‘het gewone lezersvolk’, maar werd ook gewaardeerd door mensen die gestudeerd hadden en veel kennis bezaten over literatuur. Zo onderhield ze nauwe contacten met dialectoloog en hoogleraar Hendrik Entjes en met de schrijvers Herman Korteling, Aar van de Werfhorst en Klaas Jassies.

In Oonze Jehanna van Dinand Webbink wordt de eerste helft van haar leven geschetst toen ze nog nauwelijks bekendheid genoot. Deze periode uit haar leven is wel van groot belang geweest voor haar latere dichterschap. Volgens de auteur is in de vele publicaties over haar een wat eenzijdig beeld naar voren gekomen als ware zij ‘de moeder aller streektaaldichters’. ‘Dat zij als kunstenares twijfelde aan haar dichterschap is veel minder bekend. En dat zij als mens met allerlei levensvragen worstelde evenmin’, aldus Webbink. De dichteres, altijd eenvoudig gebleven, veel gevraagd als voordrachtskunstenaar en voor iedereen benaderbaar, maar toch alleen door het leven gaande, had ook haar moeilijke momenten. Daar liep ze niet mee te koop maar wie haar gedichten goed leest haalt de bewuste strofen eruit, zo toont Dinand Webbink aan.

Oonze Jehanna wordt zondag 21 april na afloop van een Johanna van Burenwandeling door Hellendoorn gepresenteerd.

zondag 14 april 2013

Expositie over steden met industrieel verleden


(Foto: Theo Baart)

In TwentseWelle in Enschede loopt tot 25 augustus de expositie Markering ontbreekt. De expositie maakt onderdeel uit van het internationale project Sound Horn van fotograaf Theo Baart. Sound Horn gaat over stedelijke regio’s die een glorieus industrieel verleden achter zich hebben. Nu zoeken die regio’s de weg naar herstel. Hoe gaat dat? Hoe verwerken die gebieden het verlies van hun industrieel bestaan? Wie heeft er deel aan het herstel en wie niet? ‘Markering ontbreekt’ gaat over Almelo, Hengelo en Enschede. Baart laat zien hoe een stedelijk landschap in transitie eruit ziet. Hij combineert dat met een reisverslag in tekst en foto’s waarvoor hij een groot aantal personen interviewden die een band hebben met hun regio.

Bij de expositie hoort een krant die hier te downloaden is. Kijk ook op de website van TwentseWelle en op de website van Theo Baart.

woensdag 10 april 2013

Ga het na in het Nationaal Archief



Op het spoor gebracht door het onvolprezen weblog van André Manssen ben ik weer eens wezen grasduinen op de website Gahetna.nl van het Nationaal Archief. De website wordt voortdurend uitgebreid en biedt steeds meer verrassingen. Hieronder een aantal al langer bestaande en nieuwe onderdelen van de website die mij (weer) opvielen.

Fotocollectie
Het fotoarchief beslaat momenteel zo’n 14 miljoen foto’s. Naast de aanwezigheid van andere collecties heeft met name het toevoegen van het Spaarnestad-fotoarchief, met miljoenen pers- en documentaire foto’s uit de 20ste eeuw, in de afgelopen paar jaren voor een belangrijke uitbreiding gezorgd.

Themapleinen
Achtergronden, artikelen, verwijzingen, beeld- en archiefmateriaal over tot nu toe drie thema’s: Koloniaal en handelsverleden, Voorouders en Tweede Wereldoorlog.

Tijdbalken
Hoogtepunten uit de vaderlandse geschiedenis en een overzicht van de belangrijkste gebeurtenissen uit de Tweede Wereldoorlog in Nederland.

Webexpo
Het Nationaal Archief: ‘De webexpo presenteert een keuze van bijzondere, aangrijpende en mooie archiefstukken uit het Nationaal Archief. Hier ontdekt u de rijkdom en variatie van de collectie, waaronder verdragen, verslagen, brieven, kaarten en foto’s. Zoek op thema of trefwoord of laat u verrassen. De Webexpo groeit, verandert en verrast.’
Eén van de mooiste onderdelen van deze website. Om in te grasduinen.

Beeldselecties
Beeldselecties uit het fotoarchief over tientallen onderwerpen van het Nationaal Archief staan al sinds 2008 op Flickr the Commons

Dit is niet alles: zo is er nog het onderdeel Onderwijs, het Geheugenpaleis, het Verhalenarchief etc.

zondag 7 april 2013

80.000 boeken 1700-1870 uit KB-collectie online beschikbaar



Sinds deze week zijn 80.000 boeken uit de 18e en 19e eeuw volledig te doorzoeken via boeken.kb.nl. De gedigitaliseerde boeken zijn de eerste resultaten van het samenwerkingsproject met Google Nederland, waarvoor 160.000 boeken uit de KB-collectie gedigitaliseerd worden. De eerste helft van deze boeken is nu gescand en vrij toegankelijk via de websites van de KB en Google Books.

Lees meer en bekijk een video over het project op de website van de KB.



Overijsselse boeken
Welke boeken met een Overijssels aspect zijn er te vinden? Het is ondoenlijk om het hele bestand te doorzoeken. Toch ben ik zoekend op trefwoorden een aantal interessante titels tegengekomen, o.a.:
- Wandelingen in en om Zwolle (1846) / door een neef van den Drentschen assessor
- Tijdrekenkundig register Overijssel (1857-1875)
- Overijsselsche Almanak 1836-1855
- Van Th. J. Stieltjes o.a. De Overijsselsche waterwegen uit een Nederlandsch oogpunt beschouwd (1855) en samen met A.C.W. Staring: De scheepvaart in Salland en Twenthe (1847)
- Een aantal boekjes over Schokland
- Catalogus van voortbrengselen van Overijsselsche nijverheid en kunst op de tentoonstelling gehouden te Deventer, in de maanden Julij en Augustus 1842
- De Overijsselsche predikants-dochter (3 delen, 1816-1817), de oudste Overijsselse roman, van Petrus de Wakker van Zon, die schreef onder pseudoniem Bruno Daalberg.

Er zal vast meer te vinden zijn. Klik op de afbeelding van de website om te zoeken.

Topografische kaart van 1849 (26): Rijssen en omgeving

Een van de meest bijzondere kaarten uit de Overijssel Collectie is de Topografische kaart van Overijssel, 1849, vervaardigd in opdracht van de provincie Overijssel. Door de systematische kartering door het Kadaster en triangulatie van Krayenhoff konden er toen voor het eerst kaarten op grote schaal gemaakt worden, die ook nog nauwkeurig waren. Deze kaart was de eerste kaart van Overijssel, waarop o.m. gedetailleerd grondgebruik en administratieve grenzen werden weergegeven. De kaart is in 32 katernen op linnen geplakt.
Deze kaart, die vrij zeldzaam is, verscheen zo'n tien jaar eerder dan de bekende Topografische Militaire Kaart.

Hieronder een katern met het gebied ten noorden van Rijssen. Daaronder twee kaartgedeeltes in detail. Klik erop voor vergroting.





In dezelfde tijd dat deze kaart tot stand kwam gaf A.J. van der Aa zijn Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden uit (1839-1851) met topografische beschrijvingen. Dit 13-delige woordenboek is tegenwoordig full-text op Google Books te vinden.

Van steden, dorpen en zelfs veel gehuchten, maar ook van rivieren en andere geografische namen is in dit naslagwerk een beschrijving te vinden, die de toenmalige situatie weergeeft. Enkele voorbeelden:
Rijssen
Notter

zaterdag 6 april 2013

Crisis toen (jaren 80) en nu

Zoekend naar een artikel in de Tubantia van 1983 ondervond ik, de krantenkoppen scannend, déjà-vu ervaringen, maar dan andersom. Degenen die in de jaren tachtig al aan het arbeidsproces deelnamen zullen regelmatig aan die tijd terugdenken. Precies dertig jaar geleden zaten we ook midden in een crisis, al laat ik een vergelijking tussen beide graag aan economen over.



Afbeelding: Het Twentse tijdschrift Inslag besteedde met een aantal themanummers veel aandacht aan de crisis in de jaren tachtig.

De eerste week van april 1983 levert de volgende krantenkoppen op:

Lubbers: ‘We moeten wennen aan een lager welvaartspeil

Kabinet wil verder korten op salarissen van overheidspersoneel en op sociale uitkeringen en minimumlonen. Daarnaast gaan sociale premies omhoog en wordt de benzine-accijns met nog eens een dubbeltje verhoogd.

Stork in Hengelo gaat de boer op om nieuwe bazen te vinden voor de circa 300 werknemers die dit jaar overtollig worden en niet met vervroegd pensioen gaan.

Jongerenbanen door herverdeling van werk. In steeds meer cao’s worden afspraken gemaakt waarbij werknemers looncompensatie inleveren voor werktijdverkorting, waardoor jongeren met een deeltijdbaan of leer- en arbeidsovereenkomst in kunnen stromen.

Ruim helft bedrijven Twente-Achterhoek moet banen schrappen.

Het resultaat van de omvangrijke overheidssteun aan de textiel- en kledingindustrie is teleurstellend. De inkrimping van de bedrijfstak kon niet tot staan worden gebracht.

Duizenden banen in gevaar. Sluiting van Stork Ketels zal het verlies van zeker 5000 arbeidsplaatsen in de metaalindustrie tot gevolg hebben.

Het kabinet ziet af van een korting van twee procent op de salarissen van ambtenaren en trendvolgers in ruil voor arbeidstijdverkorting.

Etc. Etc.



Gelukkig kon sportminnend Nederland zich in diezelfde week laven aan een overwinning van Jan Raas in de Ronde van Vlaanderen, terwijl het weekend daarop Hennie Kuiper zegevierde in Parijs-Roubaix. Dat waren nog eens tijden!

donderdag 4 april 2013

HCO plaatst unieke foto's Overijssel 1935-1941 in beeldbank



Ooit stonden ze bij het vuilnis. Een handelaar zag ze liggen en verkocht ze aan archieven. Het ging om negatieven van foto’s uit de periode 1935-1941 die in opdracht van het bekende Fotopersbureau Spaarnestad gemaakt waren. Het Historisch Centrum Overijssel kocht in 2001 160 negatieven van Overijsselse foto’s en bewaarde ze. Nu de auteursrechten vervallen zijn, heeft het HCO de negatieven gescand en in haar beeldbank gezet. Lees het hele verhaal en hoe te zoeken in de beeldbank op de website van het HCO.