dinsdag 26 maart 2013

SAB ontvangt zeer bijzondere boekenschenking van Georg Hartong

Stadsarchief en Athenaeumbibliotheek Deventer (SAB) ontvangt 150 bijzondere boeken uit de privécollectie van Deventenaar Georg Hartong. Tot deze schenking behoren 22 titels die in geen enkele openbare collectie in Nederland aanwezig zijn. Van 15 boeken zijn er slechts 1 à 2 andere exemplaren wereldwijd bekend. De boeken zijn afkomstig uit de periode 1600-1900 en vormen een bijzondere aanvulling op de collectie van SAB en daarmee een aanwinst voor Deventer als boekenstad. De Verklaring van Schenking werd in het bijzijn van cultuurwethouder Robin Hartogh Heys van Lier en SAB-directeur Eddy Tulp getekend.



Foto: Links Hartong, rechts wethouder Hartogh Heys van Lier van Deventer (foto: SAB)

Georg Hartong is geen onbekende in de Overijsselse boekenwereld. Als geen ander is hij op de hoogte van vrijwel alles (boeken, kaarten, pamfletten) wat er in en over Overijssel sinds het uitvinden van de boekdrukkunst verschenen is. Hartong, tijdens zijn werkzame leven leraar Nederlands en klassieke talen in Enschede, was jarenlang bestuurslid van de OBD en heeft met zijn speurwerk en aanschafadviezen de Overijssel collectie van de OBD uitgebouwd tot een belangrijke collectie. Later zette hij zich in voor de bibliotheek van de Oudheidkamer Twente in Enschede. Terug in zijn geboortestad Deventer heeft hij inmiddels een flink deel van zijn verzameling verkocht en geschonken aan de Athenaeumbibliotheek.

Zie voor meer informatie over de Hartong collectie de website van SAB.

maandag 25 maart 2013

Regionale uitgaven 2013-7

Rubriek met aanschafinformaties voor collectioneurs in de bibliotheken van Overijssel, maar uiteraard ook voor iedere belangstellende.

Ga voor bestellingen (bibliotheken) naar Bicat Wise – Titels – Besteladministratie – Kies voor IAI’s – Week 2013-13

IAI’s 2013-7

80 jaar in Zwolle : een generatie in 80 portretten / Joop Putten [fotogr. ; interviews en teksten Jolanda van der Meer ... et al. ; red. Menno van der Laan ... et al.]. - Zwolle : W Books, cop. 2013. - 166 p. – ISBN 9789066300309. - € 24,95



Tachtig levensverhalen van Zwollenaren van tachtig jaar en ouder. De mensen zijn authentiek geportretteerd, in woord en beeld. Elk verhaal plaatst het Zwolle van de 20e eeuw in een heel persoonlijk en bijzonder perspectief.

Canon van Denekamp : een Twents grensdorp met haar kerkdorpen / met medew. van Willy Beld, Jos Knippers [... et al.], Stichting Heemkunde Denekamp. - Denekamp : Stichting Heemkunde Denekamp, 2013. - (...) p. - € 7,95



De Canon van Denekamp bestaat uit veertig ‘vensters’, die een doorkijkje geven naar een even groot aantal thema’s uit de sociale, culturele en geestelijke geschiedenis, van de ontstaansgeschiedenis van het Twentse landschap tot het nieuwe dorpshart van Denekamp dat in 2007 gereed kwam.

Deventer vrouwen van vroeger en nu : wandelroute door de binnenstad / samenst. en teksten: Marja Kroef en Lamberthe de Jong. - Deventer : VVAO afd. Deventer, 2013. - 18 p. - € 2,50



In deze stadswandeling worden 19 vrouwen beschreven, vanaf de Middeleeuwen tot in onze tijd. Van melkmeisje tot prinses, van schoolhoofd tot kunstenares, van boekhouder tot wethouder. De wandelroute, die anderhalf tot twee uur duurt, voert door de mooiste straatjes van de oude binnenstad, langs plekken die herinneren aan deze bijzondere vrouwen.

Het bruidsboeket / Catrien Westdijk-Niburg. - Hardenberg : Heijink, 2013. - 187 p. - € 16,50



Tweede streekroman van de schrijfster uit Slagharen. Wordt niet via NBD Biblion aangeboden. Inhoud volgens flaptekst: ‘Evelien Corten heeft haar hart verloren aan Willem Mulders. Dat is tegen de zin van haar vader. Hij dwingt haar om te trouwen met Sander Kroons, een welgestelde boerenzoon. Of ze gelukkig is in dit huwelijk?’

zondag 24 maart 2013

Panoramafoto’s



Het is natuurlijk niet hetzelfde. De mooiste plekken op aarde bekijken op een beeldscherm of ter plekke aanwezig zijn. Alleen al de moeite die je gedaan hebt om er te komen, het driedimensionale uitzicht, de geuren, de weersomstandigheden, de geluiden of juist het ontbreken ervan, dat is allemaal niet na te bootsen. Maar wie het aan tijd en middelen ontbreekt kan in een luie stoel met de laptop op schoot toch een mooie wereldrondreis maken met panorama's van 360 graden langs het werelderfgoed en natuurwonderen dank zij Street View.

Overijsselse panoramafoto’s
Een mooie verzameling 360 graden foto’s – vooral van het Overijsselse platteland – vinden we op de website Overal in Overijssel (klik op de locatie’s). Ook hier vind je panoramafoto’s van Overijssel. Ook vond ik panoramafoto’s van de IJssel(delta), van Deventer en Zwolle.

Dit zal vast niet alles zijn. Wie kent er meer?

zaterdag 23 maart 2013

Schenking tijdschrift Eigen Erf aan Overijssel collectie



Eigen Erf is een Drents-Overijssels familieweekblad dat verscheen tussen 1925-1941. Behalve algemene artikelen, rubrieken en feuilletons bevat elk nummer enkele regionale fotopagina’s met foto’s van gebeurtenissen, jubilarissen, sportwedstrijden, openingen, werkzaamheden en soms fotoreportages over een bepaalde plaats of streek. Fotografen ( o.a. de bekende fotograaf A.J. Brusse) crosten op de motor of in een Studebaker (Brusse) door beide provincies om gebeurtenissen vast te leggen.

Het tijdschrift is bijzonder zeldzaam en gezocht. Opgedoken jaargangen worden nogal eens uit elkaar gehaald en per nummer verkocht. In de loop van de jaren hebben tientallen bezoekers Eigen Erf in de leeszaal in Nijverdal doorgespit op zoek naar bepaalde foto’s. Jammer was het dat maar een gedeelte van de jaargangen aanwezig was.

Bij een kringloopwinkel in het Utrechtse Soest werden drie jaargangen gebracht. Zoekend op internet stuitte men op een blogpost op dit blog over het bijzondere tijdschrift en men besloot de jaargangen Eigen Erf aan de Overijssel collectie te schenken, zodat ons bezit weer een stuk completer is geworden. We zijn de mensen van de kringloop zeer dankbaar. Ze hebben hun aanwinst op waarde geschat, niet verhandeld en er een goede bestemming voor gezocht. Kijk hier welke jaargangen bij de OBD geraadpleegd kunnen worden.



donderdag 21 maart 2013

Winnaars Overijssels Boek van het jaar 2012: Jan ten Hove en Özkan Akyol

Jan ten Hove en Özcan Akyol zijn de winnende auteurs van het Overijssels Boek van het Jaar 2012.

Jan ten Hove won in de categorie non-fictie met Grensgang. Een historische reis langs de randen van Overijssel (uitgever: IJsselacademie) en Özcan Akyol won de fictieprijs met Eus: Een schelmenroman (uitgever: Prometheus). De winnaars ontvingen hun prijs vanavond in de Bibliotheek Hengelo uit handen van Hester Maij, gedeputeerde van de provincie Overijssel.

Doel verkiezing
Doel van de verkiezing van het Overijssels Boek van het Jaar is promotie van publicaties met betrekking tot de geschiedenis van Overijssel en het genereren van aandacht en betrokkenheid voor het eigene en bijzondere van de cultuur en historie van Overijssel. De verkiezing wordt jaarlijks georganiseerd door de Overijsselse Bibliotheek Dienst, Historisch Centrum Overijssel en Stadsarchief en Athenaeumbibliotheek. Van alle genomineerde boeken is een overzicht te vinden op www.overijsselsboekvanhetjaar.nl. Ook de juryverslagen zullen binnenkort op deze website te vinden zijn.



Categorie non-fictie
Vrijwel unaniem is Jan ten Hove's Grensgang door de jury uitgeroepen tot beste boek (non-fictie)van Overijssel 2012. ‘De enorme dosis objectieve kennis en historische gegevens van de auteur zijn verpakt in een levendig reisverslag’ en ‘Als lezer worden we medepassagier in een reis door de tijd. Een zeer aantrekkelijk, hanteerbaar en mooi vormgegeven boek dat de hele provincie Overijssel op originele wijze in kaart brengt. De vaste structuur per etappe maakt het lijvige boek behapbaar en helder. Grensgang is een uitnodiging voor iedere Overijsselaar, van De Kop tot Twente, om op actuele en historische verkenningstocht te gaan. Juist nu is het werk zo waardevol omdat we niet alleen onze nationale maar ook de provinciale grenzen opnieuw ter discussie stellen’ , aldus de jury.



Categorie fictie
De jury: ‘De boeken die werden ingezonden in de categorie fictie vormen in al hun bonte verscheidenheid een spiegel van de moderne Overijsselse samenleving, met aandacht voor het verleden, en een open blik waar het om nieuwe maatschappelijke ontwikkelingen gaat. De shortlist waaruit de jury de uiteindelijk winnaar koos laat die diversiteit goed zien. Het zijn stuk voor stuk boeken die allemaal een eigen toon hebben. De jury heeft na lange beraadslagingen gekozen voor een boek dat niet alleen stevige wortels in de provincie heeft, maar de provinciegrenzen en zelfs de landsgrenzen overstijgt.’

Over Eus van Özkan Akyol zegt de jury verder: ‘Een roman die alleen in onze tijd kon worden geschreven, en ons kennis laat maken met een wereld waarover de meesten van ons alleen maar in de krant lezen. Spraakmakend en compromisloos, een boek dat de lezer nog lang bijblijft door zijn kenmerkende stijl en unieke inhoud.’

Kijk hier en hier voor de foto's

Willem Wilminkdichtwedstrijd 2013

Voor de zeventiende keer alweer vond afgelopen zondag in het bibliotheekcafé in Almelo de Willem Wilminkdichtwedstrijd plaats, waarvan Willem Wilmink, de latere naamgever, in 1996 initiatiefnemer was. Hij wilde de poëzie toegankelijker maken en verwees daarbij naar de 15e eeuwse dichter prins Charles d’Orleans, die gasten pas toeliet op zijn kasteel nadat ze een gedicht hadden gemaakt op een voorgeschreven regel. Deze verplichte regel wordt elk jaar door een andere dichter bedacht. Dit jaar viel de eer te beurt aan Ted van Lieshout. Hij koos voor: ‘Het mist in mij’.



Foto: Gastdichter Ted van Lieshout leest het winnende gedicht voor (foto: Rikkert Harink – Tubantia)

Er waren liefst 280 inzenders. De eerste prijs ging naar Arjan Keene uit Epe, tweede werd Gerrit Rensink (Borne) en derde Jet Kole-Vlutters (Hengelo).

Hieronder het winnende gedicht, getiteld 'Seizoensdrift':

Seizoensdrift

Sinds kort is het november in mijn hoofd.
Synapsen knappen op de schaal van Richter,
mijn linker cortex is een droeve dichter,
het smaakgebied hangt vol met rottend ooft.

Het is een bende, alsof ik ben beroofd.
En niets is wat het lijkt. Ik was veel lichter,
maar met de dag wordt ieder vers ontwrichter.
Mijn zomer is door nevels uitgedoofd.

Het mist in mij. Ik kan mijn vorm niet vinden.
Mijn libido heeft zelfs een zwaar gemoed,
verlangt naar toen ik jou nog echt beminde.

Het zal de leeftijd zijn. Gaat dit voorbij
en ligt het enkel aan het jaargetij?
Het mist. In mei komt alles vast weer goed.

Collega Gerda Koppelman van de Overijsselse Bibliotheek Dienst behaalde een knappe 5e prijs. Wij wisten dat ze goed kon dichten. In 1998 gaf ze al eens onder pseudoniem Geintje Kort, in de stijl van de bekende dichter Kees Stip alias Trijntje Fop, een bundel dierenversjes uit getiteld Animallepraat.
Hieronder haar prijswinnende gedicht:

Op een meikever

Een kever, wonend aan de Vecht,
die creatief was aangelegd,
had vol verwachting zich verblijd
in Willem Wilminks dichtwedstrijd.
Ter inspiratie haalde hij
van Lieshouts regel weer erbij,
waarna het beestje zachtjes zei:
“De mei in mist. Het mist in mij.”

dinsdag 19 maart 2013

Acht Overijsselse ‘nieuwe monumenten’ uit de periode 1959-1965

Gisteren heeft minister Bussemaker van Cultuur 89 nieuwe rijksmonumenten voorgedragen. Het zijn bouwwerken uit de periode 1959-1965, de tijd van de wederopbouw. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed heeft de selectie gemaakt. Zie ook RTV Oost

De Overijsselse nieuwe monumenten:

NS-station Almelo (1962)
Architecten: K. van der Gaast en J.H. Baas


(foto: Stationsweb)

Tuinen van Mien Ruys (gedeeltelijk) Dedemsvaart (1960)
Architect: Mien Ruys


(foto: RCE)

Patiostudentenwoningen Technische Hogeschool Twente (1964)
Architect: H.P.C. Haan


(foto: RCE)

Purfina-tankstation Glanerbrug (1961)
Architect: S. van Ravesteyn


(foto: RCE)

Stadhuis Hengelo (1963)
Architecten: J.F. Berghoef en J.F. Hondius


(foto: RCE)

Europatunnel Hengelo (1960)
Architect: S. van Ravesteyn


(foto: RCE)

Sint-Raphaëlkerk Hengelo (1959)
Architect: H.J. van Wissen


(ansicht uit begin jaren '60, website Reliwiki)

Kantoor Schrale's Beton Zwolle (1960)
Architect: G. Th. Rietveld


(foto: RCE)

zondag 17 maart 2013

Muziek uit het oosten (61): David Copperfield Style

Een speciale rubriek – voor de liefhebbers van muziek. Van alles wat – in ’t Engels of in ’t plat. Goud en oud, nieuw of fout.


De David Copperfield Style (1967-1976) was een cultband, die veel ‘anhang’ had in de grensstreek Achterhoek/Overijssel. De groep, waarvan de naam steeds korter werd (David Copperfield, Copperfield) trad veel op in de regio (maar ook in de rest van Nederland). Ik kan me de affiches waarmee jarenlang elektriciteitshuisjes etc. gestoffeerd werden nog herinneren. Oprichters en tevens bekendste leden waren Appie Daalmeijer en Fred Rootveld. Een andere bekende naam was zangeres Jannie Maatman.
Frappant is dat de bandleden elkaar na het laatste optreden in 1976 nooit meer ontmoet hebben. Fred Rootveld, oprichter van het recordlabel Ivory Tower, producer en bekend van Twente Plat, vertelt dit in een recent interview in de Tubantia. In dit interview lezen we ook dat de David Copperfield Style de eerste Nederlandse popgroep was die een single in Amerika uitbracht. De band was ook bekend van de eigen kledinglijn. De bandleden namen les aan het conservatorium (kon toen allemaal) en bouwden een live-reputatie op. Volgens Rootveld staat de muziek ook nu nog als een huis en hij heeft het verzameld werk nu uitgegeven in een 5 cd-box.

zaterdag 16 maart 2013

Hoe één man 22 miljoen krantenpagina's digitaliseerde

Het kunnen doorbladeren op internet van (historische) kranten vind ik een van de mooiste resultaten van digitalisering. Het ongelofelijke verhaal over de Amerikaan Tom Tryniski die in z’n eentje en op eigen kosten 22 miljoen krantenpagina’s scande en gratis op internet beschikbaar stelde las ik op de blog van Edwin Mijnsbergen. Hij had het weer van Ingmar Koch en hij weer van … Het wordt een soort kettingbrief. Ik hou niet van plagiaat dus ik verwijs hierbij direct door naar Edwin’s Mijns Inziens.



Foto: de serverruimte van Tom Tryniski

P.S. Hoe zou het staan met de digitalisering(splannen) van de Twentsche Courant en de Tubantia. Wie weet daar meer over?

Verkiezing Overijssels Boek van het jaar 2012 op 21 maart in Hengelo

A.s. donderdag 21 maart zal gedeputeerde van de provincie Overijssel Hester Maij in de Bibliotheek Hengelo de prijzen uitreiken aan de winnaars van de verkiezing Overijssels Boek van het Jaar in de categorie fictie en non-fictie.



Afbeelding: Winnaar fictieprijs vorig jaar

Fictie
Acht boeken zijn door de fictie-jury genomineerd. Zal de jury kiezen voor de bundel Loutering van de Dalfser dichter Lenze L. Bouwers of voor de bundel Voeten in vandaag van de Bornse dichteres Miriam Janssen? Of kiest zij voor een van de genomineerde thrillers: de historische thriller Blauw goud van Almar Otten (Deventer), het in Twente spelende Moordmissie van het schrijversduo Rina Steenstra en Hilde Traas, of de in Enschede spelende De bruiloften van Annika Kommer van Peter de Zwaan, die vorig jaar ook al tot de genomineerden behoorde. Of wordt het de roman Van slag, de debuutroman van de uit Brabant naar haar geboortestreek Twente teruggekeerde toneelregisseuse en toneelschrijfster Beppie van Zutphen, óf Spaghetti met hutspot, de in Zwolle spelende autobiografische roman van Sandra Di Bortolo, óf de ‘schelmenroman’ Eus, het debuut van Deventernaar Ozkan Akyol.



Afbeelding: Winnaar non-fictieprijs vorig jaar

Non-fictie
De jury nomineerde tien boeken. Opvallend is dat liefst vier boeken zijn uitgegeven door de IJsselacademie, te weten:
- Armenzorg en Nabuurschap: de armvoogdij Muggenbeet (auteur Jos Mooijweer)
- Dwangarbeid in Staphorst: Joodse werkkampen in Staphorst en Rouveen (auteur Gert-Jan Westhoff)
- Grensgang. Een historische reis langs de randen van Overijssel (auteur Jan ten Hove)
- Een perfecte lantcaerte van Overijssel: de kaarten van Overijssel door Nicolaas ten Have in het licht van hun tijd (auteur Clemens Hogenstijn)
Twee boeken hebben als onderwerp een tak van (verdwenen) industrie:
- Geknoopt & geweven. De kleurrijke geschiedenis van de Deventer tapijtindustrie (auteurs: Sam de Visser en Nina Herweijer)
- Troebelen in de Twentse textiel: 100 jaar sociale strijd (auteur Wim H. Nijhof)
Drie boeken vallen in de categorie biografische werken:
- Jonker in de 19e eeuw: George van Heeckeren van Wassenaer, de kleine heer van Twickel (auteur Christine Sinninghe Damsté-Hopperus Buma)
- Onze man in Constantinopel: Frederik Gijsbert Baron van Dedem (1743-1820) (auteur Henk Boom)
- Eerst de waarheid, dan de vrede: Jacob Revius 1586-1658 (auteur: Enny de Bruijn)
Tenslotte (last but not least):
- Hoe God verscheen in Saksenland : Widukinds knieval voor Karel de Grote (auteur Dirk Otten)

Zie ook website Overijssels Boek van het Jaar.

maandag 11 maart 2013

Regionale uitgaven 2013-6

Rubriek met aanschafinformaties voor collectioneurs in de bibliotheken van Overijssel, maar uiteraard ook voor iedere belangstellende.

Ga voor bestellingen (bibliotheken) naar Bicat Wise – Titels – Besteladministratie – Kies voor IAI’s – Week 2013-11

IAI’s 2013-6

From farm to fork in Twente : health cuisine in het landgoed van Nederland / [samenst. : Nico Dingemans ... et al. ; fotogr.: Awee ter Horst ... et al.]. - Hospitality in Health, 2012. - 108 p. – ISBN 9789461900616. - € 23,95



Een culinair boek over gezond en gastronomisch koken met ambachtelijke streekproducten, Black & Red Angus runderen van Harry's Farm, topchefs en studenten van de Cas Spijkers Academie, biologische boeren, luxe Wellness hotels en historische hooibergen.

De paasgebruiken in Ootmarsum / Ben Morshuis Stichting. - Ootmarsum, 2013. - 289 p. – ISBN 9789081169905. - € 25,-



Geheel herziene en uitgebreide uitgave van boek met dezelfde titel uit 1994. Het vlöggeln onder leiding van de poaskeerls (met gleufhoed en lichte regenjas) vormt de hoofdmoot, verder aandacht voor de geschiedenis van de paasgebruiken, de paasliederen, het paashout halen en het paasvuur. Mooi uitgegeven boek met veel nooit eerder gepubliceerde foto’s.

Omzien in Overijssel : een bloemlezing van de Dichter bij Overijssel / Dick Schlüter ; [sel. gedichten: Gees Bartels ... et al. ; interview, eindred.: Paul Abels ; fotogr.: Collectie provincie Overijssel]. - Enschede : AFdH Uitgevers, 2013. - 24 p. - Uitg. in opdracht van het Netwerk van Overijsselse Bibliotheken en de Provincie Overijssel. – ISBN 9789076203258



In 2011-2012 was Dick Schlüter provinciedichter van Overijssel. Als ambassadeur van de poëzie schreef hij een groot aantal gedichten over belangrijke gebeurtenissen die in de provincie plaatsvonden. Deze bundel bevat een keuze uit de gedichten.

Kerkplein 1 Olst : de Willibrord- of Dorpskerk en haar gemeente / Tom Smeenk, Nancy Hippe-Declemy, Irene Smeenk-Hamel, ... [et al.]. - Olst : Drukkerij Kroon, 2012. - 153 p. – ISBN 9789090272344. - € 17,95



De lange geschiedenis van het kerkgebouw, maar ook van de verschillende gebruikers van de kerk. De parochie werd omstreeks 1234 gesticht. De kerk kwam daarna meerdere keren in andere handen, vanaf 2008 huist er de Protestantse Gemeente Olst.

De zichtbare ziel / Vincent Corjanus. - Soest : Boekscout, 2013. - 153 p. – ISBN 9789462066601. - € 19,50



Tweede bundel van de 17-jarige talentvolle dichter uit Kampen. De bundel kan als een persoonlijk dagboek worden beschouwd. Alle teksten zijn autobiografisch en in het jaar 2012 op papier gezet.

Jaarboek 2013 Vereniging Heemkunde Ootmarsum. - Jrg. 30 (2013). - Ootmarsum : Vereniging Heemkunde Ootmarsum en Omstreken, 2013. - 108 p. – ISBN 9789073965300. - € 8,50



Bundel met artikelen die hoofdzakelijk de geschiedenis van Ootmarsum tot onderwerp hebben.

zondag 10 maart 2013

Showroom Overijssel (5): Kruiden-Marie



Eli Heimans werd in 1861 geboren in Zwolle en behoorde met Jac. P. Thijsse tot de pioniers op het gebied van de natuurstudie en de natuurbescherming. Naast vele andere werken schreven ze samen o.a. Hei en dennen (1e druk 1897). Het boek begint met een verhaal over Kruiden-Marie:

Waar nu de spoorlijn van Zwolle naar Almelo ligt, een kwartiertje bezijden den breeden zandweg, die dwars over de heide van het dorp Heino naar Raalte voerde, woonde indertijd een oude vrouw, die daar in de buurt bij ieder bekend stond onder den naam van Kruiden-Marie.
Het huisje, dat zij bewoonde, had een steenen voormuur en een pannendak; het was wel wat vervallen, maar toch nog veel steviger en geriefelijker dan de huisjes van de boerenarbeiders, waarvan er een twintig hier en daar uit de heide opstaken; dat waren niet veel meer dan hutten, uit ruwe planken samengespijkerd en met plaggen of riet gedekt. Het steenen huis had jarenlang leeg gestaan; geen arbeider had er zelfs ook maar aan gedacht, het in huur te vragen, want ... het was er niet pluis.

De vroegere bewoner was een zonderling geweest, waarvan allerlei rare dingen verteld werden; hij las soms tot laat in den nacht in dikke boeken; dat had een boer, die eens door een luikspleet gluurde, zelf gezien; hij sprak onder het loopen vaak hardop met zich zelf, maar haast nooit met de buren; hij droeg den eenen dag een pet, den volgenden een hoed; er kwamen soms heeren uit de stad bij hem in huis, en wat het gekste was, hij liep, net als een kind, op de hei de vlinders na en plukte bloempjes; ook nam hij allerlei vergiftige beesten, tot slangen toe, in zijn jaszak of in een lange, groene bus mee naar huis. Dat waren al raadselachtige dingen genoeg voor de boeren, om hem uit den weg te gaan, en achter zijn rug allerlei kwaads van hem te fluisteren.
Toen er in een strengen winter 's morgens geen rook uit den schoorsteen opsteeg en de luiken gesloten bleven, ging een van de buren den veldwachter waarschuwen. Die ging hulp halen uit het dorp, en de politie vond den ouden man met een boek in de eene en een gedroogde bloem in de andere hand dood op zijn bed liggen, net of hij zooeven in slaap was gevallen. Na de begrafenis werd het huis gesloten, en alles wat er zich in bevond, werd gelaten, zooals het was.

De kinderen bleven op een afstand van het spookhuis, de ouderen wierpen er in het voorbijgaan een schuwen blik op, maar praten deden zij er liefst niet over; totdat op een
mooien morgen tot groote verbazing van alle menschen de luiken open stonden, de roestige putketting knarste, en Kruiden-Marie verscheen. Op dien zelfden morgen zagen de boeren haar voor het eerst over de heide stappen, zooals ze haar tien jaar later nog dagelijks zagen; oud, mager, lang en gebogen, in 't zwart gekleed met jak en rok, een witte doek om het hoofd en een hooge, platte mand op den rug. Of het nu aan haar uiterlijk lag, of wel aan het feit, dat zij zoo plotseling uit het steenen huis te voorschijn kwam, weet ik niet; maar de kinderen noemden haar de "teuverhekse": en, als zij zeker wisten, dat de vrouw het toch niet hooren kon, dan durfden zij haar dat ook wel naroepen.
Ik herinner me nog goed, hoe ik schrikte, toen ik haar voor het eerst voor me zag staan; en toch was ik toen al geen kind meer, als is 't een kleine veertig jaar geleden. Om de twee of drie weken liep ik indertijd 's morgens vroeg langs dien heiweg naar Raalte, en tegen den nacht keerde ik meest langs denzelfden weg terug. Als ik 's zomers tijd over had, ging ik geregeld mijn broodje zitten eten aan den rand van een meertje op de heide, waar ik mooie bloemen wist te groeien. Ik had op school Suringar's Zakflora (die toen pas uitkwam, meen ik) als prijs gekregen, en ik beproefde met behulp van mijn boekje, de namen van de planten te leeren kennen. Heel zelden kwam ik menschen tegen en als ik ze zag aankomen, ging ik ze liever uit den weg; want het waren meestal vreemde oerdelvers, Westfalers, een raar slag van volk.
Zoo zat of lag ik eens op een middag tegen de schemering bij mijn meertje, en wist niet beter, of ik was heel alleen op de hei. Ik was verdiept in mijn flora, en plukte een paars bloempje uit elkaar, dat ik al een poos tevergeefs probeerde te bepalen; het wilde weer niet lukken. Waarschijnlijk praatte of las ik hardop, zooals menschen, die buiten vaak alleen zijn, wel meer doen. Eensklaps hoor ik vlak bij mij een hooge, schelle stem: "Neen, hoor, je bent glad mis, die is het niet, dat is Vetkruid! Zoek maar op, Pinguicula!" Als ik niet op den grond gelegen had, was ik zeker omgevallen van schrik. Vóór mij stond een hooge, zwarte gedaante, geleund op een boomtak, nog langer dan zij zelf; uit het droge, rimpelige gelaat keken een paar scherpe, grijze oogen mij half spottend, half nieuwsgierig aan. Het schepsel leek op 't eerste gezicht zóó sprekend op de heks in Grimm's sprookjesboek, dat ik werkelijk een oogenblik rilde van angst; ………. Lees de rest van het verhaal over Kruiden-Marie in de Canon van Heino.



Afbeelding: illustratie uit 'Hei en dennen'

zaterdag 9 maart 2013

Topografische kaart van 1849 (25): Hellendoorn en Nijverdal

Een van de meest bijzondere kaarten uit de Overijssel Collectie is de Topografische kaart van Overijssel, 1849, vervaardigd in opdracht van de provincie Overijssel. Door de systematische kartering door het Kadaster en triangulatie van Krayenhoff konden er toen voor het eerst kaarten op grote schaal gemaakt worden, die ook nog nauwkeurig waren. Deze kaart was de eerste kaart van Overijssel, waarop o.m. gedetailleerd grondgebruik en administratieve grenzen werden weergegeven. De kaart is in 32 katernen op linnen geplakt.
Deze kaart, die vrij zeldzaam is, verscheen zo'n tien jaar eerder dan de bekende Topografische Militaire Kaart.

Hieronder een katern met het gebied rond Hellendoorn en en het nog maar pas gestichte Nijverdal. Daaronder twee kaartgedeeltes in detail. Klik erop voor vergroting.







In dezelfde tijd dat deze kaart tot stand kwam gaf A.J. van der Aa zijn Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden uit (1839-1851) met topografische beschrijvingen. Dit 13-delige woordenboek is tegenwoordig full-text op Google Books te vinden.

Van steden, dorpen en zelfs veel gehuchten, maar ook van rivieren en andere geografische namen is in dit naslagwerk een beschrijving te vinden, die de toenmalige situatie weergeeft. Enkele voorbeelden:
Hellendoorn
Nijverdal

woensdag 6 maart 2013

Krantenredacties vestigen zich in Twentse bibliotheken.

Vanmorgen kopte de Tubantia op de stadspagina Hengelo: ‘Bibliotheek en redactie gaan samenwonen en leuke dingen doen’.
In september verhuist de stadsredactie Hengelo en omstreken naar een plek in de bibliotheek. Dit op uitnodiging van directeur Mark Deckers. Het bericht vervolgt: ‘De gedachte achter de verhuizing is dat de regionale krant in de bibliotheek meer gaat doen dan alleen vierkante meters delen. De directies van beide organisaties hopen dat er ook nieuwe vormen van samenwerking ontstaan. ‘Wat ik leuk zou vinden is dat de bibliotheek en de krant samen de dialoog met de stad vorm zouden kunnen geven’, aldus Mark Deckers. ‘Ook om zo inhoud te kunnen geven aan het debat’. Een voorbeeld daarvan is het drukbezochte zorgdebat dat de Tubantia onlangs hield in de bibliotheek. Bedoeling is de samenwerking verder vorm te geven na de verhuizing. Onlangs verhuisde ook de Almelose stadsredactie van de Tubantia naar de bibliotheek in die plaats’. Tot zover het artikel in de Tubantia.

Kulturhus
Het Kulturhus is een Zweeds-Overijsselse uitvinding. In de jaren negentig introduceerde oud-OBD-directeur Henk Middelveld het concept in Nederland, waarbij de bibliotheek met verschillende andere voorzieningen onder één dak en achter één deur gebracht werden. Tal van varianten passeerden de revue, maar de bibliotheek samen met de stadsredactie van een krant hebben we nog niet gezien. Toch hebben beide het een en ander gemeen, b.v. dat ze ‘last’ hebben van het internet-tijdperk en beide daardoor gedwongen worden te vernieuwen. Ook zitten beide in de hoek van de informatievoorziening, een informatiespecialist zou zowel voor de krant als voor de bibliotheek kunnen werken.



Foto: Openbare Leeszaal in 1913

Leeszalen
Eigenlijk speelde de krant een hele belangrijke rol bij het ontstaan van Openbare Leeszalen en Bibliotheken. Toen deze begin 20ste eeuw in de grote steden verschenen was de leeszaal het belangrijkste onderdeel. Hier kon men gratis een groot aantal kranten lezen. De krant is nu in Twente weer terug in de bibliotheek. Benieuwd wat dit gaat opleveren.

zondag 3 maart 2013

De Mars, maandblad van en voor Overijssel (13)

De Mars was een Overijssels maandblad dat tussen 1953 en 1981 verscheen en waaraan bijna alle bekende journalisten/publicisten uit die tijd meewerkten. De Mars bevatte artikelen over regionale onderwerpen op cultureel, maatschappelijk, economisch en toeristisch terrein. De vaak lange(re) artikelen geven een goed tijdsbeeld. In deze rubriek vermeld ik per jaargang een aantal artikelen over onderwerpen of gebeurtenissen uit dat jaar. Dit keer jaargang 1963.

Welke thema’s speelden er in 1963, althans wanneer we De Mars als leidraad nemen? Geen complete opsomming, maar een aantal zaken die mij opvielen.



Foto: skieën op de Holterberg

Werkgelegenheid
Rond 1963 had in Overijssel 1,5% van de bevolking geen werk. Je spreekt dan niet van werkloosheid maar van arbeidsreserve, want 100% afstemming van vraag en aanbod komt vrijwel niet voor. De nijverheid trok 50% van de beroepsbevolking, de landbouw 17% en de dienstensector 33%. Men constateert dat de dienstensector ‘achterblijft’ bij het landelijk gemiddelde en dat de industriële werkgelegenheid zal blijven groeien mits er voldoende ‘aanvoer’ van buitenlanders is.

Sociale werkplaatsen
Werden deze aanvankelijk alleen opgericht voor verstandelijk gehandicapten, in de loop van de jaren 50 werden er ook lichamelijk gehandicapten geplaatst. In 1961 bedroegen de kosten van deze voorziening in Overijssel 9 miljoen, de baten waren 1,75 miljoen. Hoewel tal van maatregelen moeten leiden tot een betere balans tussen kosten en baten, wordt er gepleit voor uitbreiding van het aantal arbeidsplekken ‘ter wille van de velen, die in de arbeid bij de werkplaatsen een nieuwe levensvulling hebben gevonden en daardoor met meer genoegen dan voorheen de toekomst tegemoet kunnen zien’. Tijden veranderen….



Foto: producten uit de sociale werkplaats 1963

Nijverdal ten Cate
Nijverdal ten Cate bouwt in 1963 de modernste weverij van Europa in een tijd van overcapaciteit in de textiel. 180 Zwitserse Sulzermachines gaan zwaardere weefsels produceren waarmee nieuwe producten worden gemaakt. Het lijkt erop dat het bedrijf toen al de goede weg is ingeslagen, want als een der zeer weinige bedrijven uit 1963 bestaat het nog steeds, al maken al lang geen textiel meer.



Foto: moderne vakantiehuisjes in Hellendoorn

Bibliotheken
In 1963 werden 9 nieuwe bibliotheken geopend in Overijssel. Het lijkt of er een cyclus is van 50 jaar. Hoeveel bibliotheken of filialen zouden er dit jaar gesloten worden?

Bibliotheek Almelo
Trok de opening van de nieuwe bibliotheek in Almelo in 1994 nationaal en internationaal de aandacht, dertig jaar eerder was precies hetzelfde het geval. In 1963 werden de plannen ontworpen voor een ‘hypermoderne’ bibliotheek, de eerste echte ‘uitleenbibliotheek’. De bibliotheek zal gaan beschikken over een parkeerplaats voor auto’s, ook één voor kinderwagens (overdekt), een zaaltje voor lezingen, een expositieruimte, een leesterras, een vertelhol voor de kleintjes en de jeugd- en volwassenafdeling zullen met elkaar in ruimtelijk contact staan, zodat er geen ‘drempelvrees meer zal bestaan bij de rijpere jeugd om het heiligdom van de volwassenen te betreden’.

Bedrijvigheid
In deze jaargang lange reportages over de tuinbouw en de scheeps- en jachtbouw in Overijssel. Ook veel bedrijfsreportages. Behalve over de al genoemde Nijverdal ten Cate ook over Koninklijke Zout-Ketjen (Hengelo), M. en R. Laboratoria (Zwolle), Hevea Raalte, Noury & Van der Lande (Deventer), Philips (Zwolle en Almelo).



Foto: motorraces Tubbergen

RONO
De regionale omroep voor Noord- en Oost-Nederland verkeert in de problemen. Niet in financiële, maar de populariteit van de oostelijke programma’s neemt af ten faveure van het Drentse programma. Luisteraars uit Twente en de Achterhoek luisteren lieven naar Drenthe dan naar Oost. Algemeen erkend wordt dat het Oosten, in tegenstelling tot Drenthe, geen eenheid vormt. Over de te volgen koers zijn de meningen verdeeld. Journalist Hans Wiersma ziet de oplossing in betere en meer attractieve programma’s die niet speciaal een regionalistisch karakter hoeven te dragen, terwijl regionalist Johan Buursink pleit voor b.v. typisch Twentse uitzendingen voor de Tukkers.

Zwembaden
Er is een ware zwembaden-hausse op gang gekomen. Elk dorp eist een eigen zwembad en als dat er niet snel genoeg komt wordt er actie gevoerd, zoals in Nieuwleusen (zie foto hieronder).

Muziek uit het oosten (60): 3 maart 1963 Gert Timmerman - Blume von Tahiti

Een speciale rubriek – voor de liefhebbers van muziek. Van alles wat – in ’t Engels of in ’t plat. Goud en oud, nieuw of fout.


Vandaag is het precies 50 jaar geleden dat Gert Timmerman met Blume von Tahiti de Nederlandse hitparade binnenkwam, er 8 maanden zou blijven hangen en als hoogste een tweede positie bereikte. Het was zijn eerste hit. In de tijd dat Beatles, Rolling Stones, Kinks etc. de hitlijsten domineerden, was Gert, later samen met Hermien er vooral voor het oudere publiek en was hij enkele jaren de best verkopende Nederlandse artiest. Van het geld kochten Gert en Hermien een fraai gelegen huis in Usselo, dat ze toen naderhand zware belastingaanslagen hun kapitaal ernstig afroomden ‘Con Amper’ noemden. Zo zijn er vele verhalen en anekdotes rond de Timmermans. Lees daarvoor de biografieën van Gert en Hermien.