maandag 31 maart 2014

Het OKT-Filmhuis presenteert thematische filmavonden


De Twentse Filmbank, waar ik al eerder over schreef, heeft samenwerking gezocht met de Oudheidkamer Twente (OKT). Samen stichtten ze het OKT Filmhuis. Onder het motto “Ter leering ende vermaeck” gaat het filmhuis in het OKT gebouw (OKThuis) in Enschede een aantal thematische filmavonden organiseren voor leden en niet-leden.
Op deze avonden zullen historische filmbeelden worden vertoond uit de collectie van de Twentse Filmbank.

De eerste filmavond vindt plaats op 22 april en begint om 20.00 uur en hier is iedereen welkom. De toegang is gratis.

De thema’s zullen zijn: Twente en het koninklijk huis en Twente en Pasen en bestrijken de periode van 1920 tot 1960.

Om de belangstelling te peilen verzoeken de organisatoren u vriendelijk via het gastenboek aan te geven of U deze filmavond wilt bijwonen.

Lentefilms
Vorige week berichtte ik over de Lentefilms die te bekijken zijn via de website Geschiedenis 24. Deze en andere folkloristische films zijn hier ook te vinden bij de Twentse Filmbank.


dinsdag 25 maart 2014

'Het verhaal van Sterre' meest authentieke verhaal van Overijssel


Het boek Lisa, het meisje dat prinsesje wilde worden, heeft de finale van de wedstrijd van 'Jij vertelt' voor het beste authentieke verhaal in Overijssel gewonnen.
Frank Freriksen uit Raalte schreef het boek met zijn dochter Sterre, die is overleden aan leukemie.

Op de website van Jij & Overijssel staat alles over het project Jij vertelt dat gewoon door blijft lopen. Ook zijn hier alle 94 ingezonden verhalen te lezen.

zondag 23 maart 2014

'Lentefilm' uit 1921 te bekijken bij Geschiedenis 24


Polygoon maakte begin jaren twintig een Lentefilm, een Zomerfilm en een Herfstfilm (een Winterfilm zou er niet meer komen), waarin Nederlandse tradities en gebruiken werden vastgelegd. Commercieel werden de films geen succes, maar cultuurhistorisch is de film van groot belang.

Bekijk de film op de website van Geschiedenis 24. Op dezelfde webpagina is de beschrijving van de beelden te lezen.

zaterdag 22 maart 2014

Gemeenteraadsverkiezingen: nu en vijftig jaar geleden


De uitslagen van de gemeenteraadsverkiezingen zijn overal op internet te vinden. Ik kwam plotseling op het idee om op deze zaterdagnamiddag, waarop het lente-achtige weer van de laatste tijd plaats heeft gemaakt voor gewoon maarts weer, eens te kijken in welke Overijsselse plaatsen bepaalde partijen goed scoorden. En om in de geest van dit weblog eens te kijken hoe het politieke landschap er pakweg 50 jaar geleden uitzag. Een handig hulpmiddel hierbij is de Databank Verkiezingsuitslagen.

In welke gemeenten scoorden de diverse partijen het hoogst:

Lokale partijen
43,1 Lokaal Dinkelland
36,9 Gemeentebelangen Dalfsen
36,4 Burgerforum Losser
35,2 Werknemers Groepering (WG) Oldenzaal
29,6 Gemeentebelangen Twenterand

CDA
51,0 Tubbergen
32,4 Dinkelland
31,1 Wierden
30.4 Hof van Twente
30,0 Hellendoorn

ChristenUnie
25,2 Zwartewaterland
24,9 Hardenberg
23,6 Staphorst
18,9 Kampen
18,8 Zwolle

PvdA
20,2 Olst-Wijhe
16,6 Steenwijkerland
15,1 Deventer
14,6 Zwolle
14,2 Hof van Twente

D66
15,8 Enschede
15,4 Olst-Wijhe
14,8 Haaksbergen
14,4 Losser
14,0 Zwolle

VVD
15,2 Olst-Wijhe
14,8 Hof van Twente
13,7 Raalte
12,8 Ommen
12,8 Losser

SP
17,8 Hengelo
12,8 Borne
12,0 Enschede
11,9 Zwolle
11,2 Kampen

SGP
31,2 Staphorst
27,1 Rijssen-Holten
23,7 Zwartewaterland
13,5 Kampen
7,8 Twenterand

GroenLinks
10,8 Oldenzaal
8,4 Zwolle
8,3 Deventer
8,0 Kampen
6,9 Enschede

Gemeenteraadsverkiezingen in 1962
Van de partijen die ruim 50 jaar geleden meededen voerden alleen PvdA en VVD al hun huidige naam. ARP, CHU en KVP zouden later opgaan in het CDA. Van ‘klein links’ wist alleen de CPN lokaal zetels te behalen. Er deden al wel degelijk lokale partijen mee, meestal onder de naam Gemeentebelangen. Verder werden vaak combinaties van partijen gevormd, b.v. Gemeenschappelijke Groepering (GG), Rooms-Katholieken (RK), Prot, Christ. Combinatie (PC). In gemeenten waar ARP en CHU geen afzonderlijke lijsten voerden, hadden ze vaak een gezamenlijke lijst: PCG.
Opmerkelijk: In Weerselo bevatte de kieslijst slechts een lijst: RK. Wel kon men uit personen kiezen die de verschillende dorpen vertegenwoordigden.
Hieronder de hoogste percentages van de belangrijkste partijen en combinaties:

KVP/RK
100 Weerselo
91,3 Tubbergen
81,9 Oldenzaal
74,7 Raalte
71,8 Losser

PvdA
53,4 Goor
49,5 Giethoorn
46,1 Diepenheim
45,4 Steenwijk
43,5 Deventer

CHU
50,8 Wanneperveen
39,0 Den Ham
38,1 Ommen
37,9 Nieuwleusen
36,5 Dalfsen

ARP
48,2 Zwartsluis
39,1 Urk
28,7 Den Ham
28,7 Gramsbergen
26,5 Hardenberg

PCG
58,9 Vriezenveen
49,2 Oldemarkt
33,7 Steenwijk
31,9 Zwollerkerspel
27,9 Markelo

SGP
40,6 Rijssen
34,1 Genemuiden
32,5 IJsselmuiden
28,3 Staphorst
18,7 Urk

VVD
22,6 Diepenveen
19,0 Olst
13,7 Stad Delden
12,1 Deventer
11,1 Zwolle

GPV
12,3 Vollenhove
11,2 Hardenberg
8,0 Hasselt
6,7 Staphorst
6,2 Ommen

CPN
8,6 Enschede
6,6 Deventer
6,4 Losser
5,9 Almelo
5,8 Giethoorn




donderdag 20 maart 2014

Muziek uit het oosten (73): Herman Koenjer - Het dorp Mariènheem

Een speciale rubriek – voor de liefhebbers van muziek. Van alles wat – in ’t Engels of in ’t plat. Goud en oud, nieuw of fout.

Het radioprogramma Plein 5 organiseert een soort songfestival voor dialectevergreens. Elke week een andere regio, waarbij gestemd kan worden op de beste van vier nummers. Winnaar van het oosten werd de dialectversie van Het dorp van Wim Sonneveld gezongen door Herman Koenjer.

woensdag 19 maart 2014

Never ending voyage van Henk de Velde vanaf 22 maart bij RTV Oost

(Foto: RTV Oost)

Zeezeilers spreken tot de verbeelding, althans tot mijn verbeelding. Zo schreef ik kort geleden nog over het pas uitgekomen boek Vijftig tinten blauw en eerder al over Henk de Velde.

De in IJsselmuiden geboren zeezeiler die alle wereldzeeën bevoer om achteraf te constateren dat het Ganzediep de mooiste plek op aarde is, begon in september 2007 aan wat hij zijn 'Never Ending Voyage' noemde. Na jaren van reizen met een vaststaand doel, ondersteund door sponsors en media, was Henk moe van de continue druk die zo'n reis met zich meebrengt. Hij besloot om met zijn trimaran Juniper een ongesponsorde reis te maken langs de meest ontoegankelijke eilanden van de wereld. Of hij terug zou komen, wist bij vertrek niemand. Onderweg hield hij een videodagboek bij van zijn avonturen. Deze beelden zie je in de serie Een Zeezwerver onderweg naar huis, die RTV Oost vanaf 22 maart uit gaat zenden.

zondag 16 maart 2014

Lokale partijen in Overijssel

(Foto: http://leukinformatief.blogspot.nl)

De lokale partijen gaan winnen bij de gemeenteraadsverkiezingen a.s. woensdag, althans wanneer je de voorspellers mag geloven. Het tijdschrift Binnenlands Bestuur voorspelt dat 30% van de stemmen bij de lokalo’s terechtkomt.

In Overijssel werd de laatste vijf verkiezingen door de lokale partijen gezamenlijk als volgt gescoord:
1994 14,8% - 1998 15% - 2002 20% - 2006 17,5% - 2010 21,3%
Het landelijke percentage in 2010 was 23,7%

Per gemeente zijn de verschillen groot. Zo behaalde Lokaal Dinkelland de absolute meerderheid en stemde Zwolle met 10% het minst lokaal. Hieronder het aandeel van de lokale partijen in de Overijsselse gemeenten:
56,4% Dinkelland (Loakaal Dinkelland)
44,0% Oldenzaal (Werknemers Groepering)
(41,3%) Tubbergen (Gemeentebelangen/VVD combinatie)
33,6% Borne (Gemeente Belangen 1990)
33,5% Raalte (Gemeentebelangen, Lokaal Alternatief)
33,1% Hellendoorn (BurgerBelng, Gemeentebelangen, Hellendoorns Onafhankelijke Partij)
(32,9%) Wierden (Nieuw Enter Wierden, VVD/Gemeentebelang))
31,7% Dalfsen (Gemeentebelangen)
29,7% Twenterand (Gemeente Belangen)
29,5% Losser (Burgerforum, Sociaal Democraten Gemeente Losser)
28,2% Steenwijkerland (Christelijke Partij Burgerbelangen, BuitenGewoon Leefbaar, Progressief Alternatief)
25,2% Hengelo (Pro Hengelo, Burger Belangen)
23,5% Haaksbergen (Leefbaar Haaksbergen, G.G.H.)
22,1% Almelo (ALA-AOV, Partij Vrij Almelo, Lijst Cete, Leefbaar Almelo)
21,5% Deventer (Alg. Plattelands Belang, Alg. Deventer Belang)
21,1% Ommen (Lokale Partij Ommen)
18,4% Olst-Wijhe (Gemeentebelangen)
16,5% Staphorst (Gemeentebelangen)
14,3% Hof van Twente (Gemeente Belangen, Burger Partij Hof)
13,1% Kampen (Gemeente Belang)
12,7% Enschede (Burgerbelangen, Enschede Solidair)
12,5% Rijssen-Holten (Gemeentebelang)
11,9% Hardenberg (Op Koers.nu, Liberaal Hardenberg)
10,7% Zwartewaterland (Gemeentebelangen)
10,4% Zwolle (Swollwacht)

Over de opkomst is ook veel te doen. De vrees bestaat dat deze dit keer landelijk gemiddeld onder de 50% zal zakken. In 1986 lag de opkomst nog op bijna 80%, in 2010 was deze gezakt naar 56,6%. Het landelijk gemiddelde in 2010 was 54,1%. Hieronder de opkomst per gemeente in 2010:
80,1 Staphorst
74,4 Rijssen-Holten
70,3 Dinkelland
68,2 Zwartewaterland
66,2 Tubbergen
65,6 Wierden
63,8 Ommen
63,5 Kampen
62,5 Dalfsen
61,6 Hof van Twente
61,3 Hellendoorn
60,9 Raalte
58,7 Steenwijkerland
58,5 Twenterand
57,4 Oldenzaal
57,1 Olst-Wijhe
56,3 Hardenberg
56,1 Haaksbergen
55,7 Borne
55,5 Deventer
54,3 Zwolle
53,7 Hengelo
50,2 Losser
48,1 Almelo
45,2 Enschede

donderdag 13 maart 2014

Winnaars Overijssels Boek van het jaar 2013 zijn bekend!

Vanavond werden in het Historisch Centrum Overijssel door gedeputeerde Hester Maij de twee winnaars bekend gemaakt van het Overijssels Boek van het jaar 2013 in de categorieën Fictie en Non-fictie. Voor het zesde achtereenvolgende jaar organiseerden Historisch Centrum Overijssel (HCO), Rijnbrink Groep en Stadsarchief en Athenaeumbibliotheek Deventer (SAB) deze verkiezing.

Foto: Mirjam Pool en presentator Peter Schoof

Mirjam Pool wint Non-fictie prijs met Procedures en pistolen
De non-fictie jury, bestaande uit Janneke van der Veer, Marion Groenewoud, Harry Morshuis, Ben Siemerink en Frank Inklaar, verklaarde haar keus voor dit boek als volgt:
‘Onthullend en onthutsend kijkje over de rand van de diepe kloof die er gaapt tussen burgers en (lokale) overheid in ons land. Met pijnlijke precisie reconstrueert Mirjam Pool de gijzeling van een wethouder en vier ambtenaren in Almelo in 2008 door een restauranthouder van koerdisch-Turkse afkomst. En legt aldus bloot hoe de ondergronds smeulende veenbrand van opgekropte volkswoede in het post-Fortuin tijdperk door een incident elk moment kan oplaaien. Pool, die de gijzeling door een toeval van nabij meemaakt, begint haar onderzoek naar verloop en aanleiding van de gijzeling vanuit verwondering. Hoe komt het, dat de sympathie van het publiek naar de gewapende gijzelnemer gaat en de (volks)woede zich richt op de slachtoffers: dienaren van de lokale overheid. Mirjam Pool legt met bewonderenswaardige afstand genadeloos de hier en daar dubieuze rol die de regionale en landelijke media (met name het tv-programma Zembla) speelden in dit gijzelingsdrama. ‘Procedures en pistolen’ is een boek met een hoge urgentie in een multiculturele samenleving, die nog altijd in verwarring is. Verplichte kost voor journalisten, ambtenaren en politici. Van harte aanbevolen voor burgers, die de media kritisch volgen. Goed geschreven, op basis van gedegen onderzoek. Leest als een spannende thriller.’


Foto: Peter Schoof met auteur Erik Harteveld (links) en uitgever Paul Abels

A.L. Snijders en Erik Harteveld winnen Fictie prijs met Koude oorlog aan de IJssel
De fictie jury (Enno de Witt, Inga Tjapkes, Henriette Hemmink, Gees Bartels en Jan Kristen) motiveerde haar keuze als volgt:
‘2013 was opnieuw een uitstekend jaar voor de Overijsselse literatuur. Het aanbod dat in aanmerking kwam voor uitverkiezing tot beste boek van Overijssel in de categorie fictie was zo groot, dat een shortlist kon worden samengesteld van maar liefst acht titels. Het kostte de jury aanzienlijke moeite om daaruit een winnaar te kiezen, ook al door de grote verscheidenheid. Overijssel inspireert niet alleen, de provincie tilt schrijvers naar grote hoogten. Daarbij kiezen ze stuk voor stuk hun eigen vorm en visie. Thrillers ontbreken ook dit jaar niet, maar er zijn ook meer reflecterende romans, er doet een boek mee voor Young Adults, ook komen elementen uit de geschiedenis aan bod en er is een reisreportage die ons langs de IJssel voert.
Wat opvalt in al die verscheidenheid is de hoge kwaliteit. De geselecteerde schrijvers zijn niet alleen vakmensen, ze hebben elk ook een eigen stem, waarmee ze zich onderscheiden. Het winnende boek doet dat op een wel heel opvallende manier. Waar in de andere boeken de inhoud leidend is, wordt die hier verweven met een zeer verzorgde vormgeving, die een geheel nieuwe dimensie toevoegt aan het verhaal.
De prijs gaat dit jaar dan ook niet alleen naar een boek, maar in zekere zin ook naar een jonge uitgeverij, die ook met deze titel laat zien dat je voor bijzondere uitgaven echt niet naar Amsterdam en omgeving hoeft. AFdH Uitgevers in Enschede zet met Koude oorlog aan de IJssel van A.L. Snijders en Erik Harteveld de provincie Overijssel stevig op de literaire kaart, en is wat de jury betreft de terechte winnaar van de prijs voor het Beste Boek van Overijssel 2013 in de categorie fictie.’


Kijk voor alle genomineerden op de website Overijssels Boek van het Jaar

woensdag 12 maart 2014

Digitale hoogtekaart van Nederland gratis beschikbaar


Vanaf nu zijn de hoogtegegevens van Nederland voor iedereen vrij toegankelijk via de website van Publieke Dienstverlening op de Kaart. De gegevens zijn afkomstig uit het Actueel Hoogtebestand van Nederland (AHN).

De gegevens uit het AHN zijn verzameld vanuit de lucht. Met lasertechnologie is vanuit helikopters en vliegtuigen 3D hoogte-informatie verzameld. Zodoende is van elke vierkante meter in Nederland tot op 5 centimeter nauwkeurig de hoogte op maaiveldniveau bekend. Ook is informatie beschikbaar over bouwwerken en begroeiing.

Het bestand is te raadplegen met behulp van de PDOK-viewer. Klik in het menu links bij Actueel Hoogtebestand. Ik moet zeggen dat ik nog weinig bruikbaars tevoorschijn heb kunnen halen, maar in een nieuwsbericht werd al aangegeven dat dit ligt aan de enorme belangstelling. Even wachten dus tot de interesse wat getaand is. Wel zijn met de PDOK-viewer tal van andere kaarten op te roepen over zeer verschillende onderwerpen. Voor mij een eyeopener, voor anderen misschien ook.

maandag 10 maart 2014

Regionale uitgaven 2014-5

Rubriek met aanschafinformaties voor collectioneurs in de bibliotheken van Overijssel, maar uiteraard ook voor iedere belangstellende.

Ga voor bestellingen (bibliotheken) naar Bicat Wise – Titels – Besteladministratie – Kies voor IAI’s – Week 2014-11

IAI’s 2014-5

Vijftig tinten blauw: een jong gezin zeilt rond de wereld / L. Kok –Tiddens. – [Denekamp] : Leonietje, 2013. - 296 p. – ISBN 9789082142303. - € 29,95


Velen dromen ervan, een enkeling doet het gewoon: een reis rond de wereld maken. Zo ook een Denekamps echtpaar, waarvan de vrouwelijke helft, Leonie Kok-Tiddens, verslag van de zeilreis doet in dit boek. Een reis die drie jaar duurt, met twee kinderen die op de datum van vertrek (juni 2009) 2 en 1 jaar oud zijn. Beiden zijn ervaren zeezeilers, dus het varen en navigeren blijkt achteraf mee te vallen. Het samen opvaren met andere gezinnen met kinderen bevalt goed. De auteur schrijft wanneer ze 1 jaar onderweg zijn: ‘Wat betreft de mensen die we ontmoeten, de natuur en de plekjes die we tegenkomen, dat gaat onze verwachtingen te boven. Dat is nog veel leuker dan we tevoren verwacht hadden. Wat zijn er ongelofelijk veel, ongelofelijk mooie plaatsen. En het lijkt wel of het alleen maar mooier wordt steeds’.
Prachtig uitgegeven reisreportage met veel foto’s, persoonlijke belevenissen, locatiebeschrijvingen en een schets van de eigen mores die het leven op zee kent.

Zwolle vanuit de lucht / red.: Gemeente Zwolle en RoVorm Uitgevers. - Amersfoort : RoVorm UItgevers, 2013. - 165 p. – ISBN 9789078067528. - € 29,90


Vergezichten en details van de stad, gefotografeerd vanuit de lucht. Circa 140 foto’s van het centrum, de wijken en de buurtschappen van Zwolle.

Levend monument: Sint Josephkerk Enschede. - Enschede : Stichting Behoud Sint Josephkerk Enschede, 2013. – 80 p. - € 15,-


Sinds 1894 domineert hij met zijn 77 meter hoge toren de skyline van Enschede. De St. Josephkerk aan de Oldenzaalsestraat, ontworpen door de bekende architect Joseph Cuypers, is een groot neogotisch bouwwerk. Een stenen uitdrukking van het Rijke Roomsche Leven in de negentiende eeuw. De kerk is in de voorbije drie jaren van boven tot onder en van binnen en buiten gerestaureerd. Dat proces wordt in dit fotoboek beschreven. Ook bevat het een tekst over Joan Collette, de kunstenaar die in de jaren twintig van de vorige eeuw de muurschilderingen en kruiswegstaties in de kerk maakte.

Molen 'De Star' en de verloren molens van Avereest / met medew. van Henk Duistermaat, Ans Esselink-Reimerink en Jan Nijensikkens. - Balkbrug : De Beheerstichting Molen De Star; Dedemsvaart : Historische Vereniging Avereest, 2013. - 80 p. - € 5,-


Boekje over de geschiedenis van de molens van de voormalige gemeente Avereest. Alleen molen De Star in Balkbrug is er nog, maar is verplaatst. Ook wordt de historie van het malen van graan beschreven.

Breur / Esther Meijer. - Soest : Boekscout, 2013. - 130 p. – ISBN 9789462069183. - € 16,35


Augustus 1954. Het jaarlijkse zomerkamp van de katholieke verkennersgroep uit Wierden eindigt in een tragedie. De negentienjarige Wim en de dertienjarige Herman raken vermist, nadat ze zich hebben opgefrist in de rivier de Eems in Duitsland. Voor hun leven wordt gevreesd. Leo, de broer van Wim, is ook mee op zomerkamp. Dagenlang verkeert hij in onzekerheid over het lot van zijn broer. Wat is er gebeurd en zal hij zijn broer nog terugzien? De novelle is gebaseerd op een waar gebeurd verhaal. Het is het verhaal van de vader van de auteur Esther Meijer.

Aaltje onder het kruis / Peter van den Burg. - [Amsterdam] : United P.C., 2013. - 350 p. – ISBN 9783710304446. - € 19,90


De roman speelt in de regio Kampen-Zwolle in de jaren 1830-1850. Centraal staat boerin en moeder Aaltje, die zich heeft aangesloten bij de kruisgezinden. Haar man Hendrik van Winsum is niet zo bezig met godsdienst. Hij heeft genoeg te stellen met het boerenbestaan dat bedreigd wordt door ziektes en zoekt afleiding in het drinken van jenever. Aaltjes geloofszekerheid wankelt door alle tegenslagen in het leven. Maar er komt een keerpunt: na een samenkomst in de gemeente komt ze tot het inzicht dat ook zij erop mag vertrouwen dat haar de zaligheid geschonken is. Niet lang daarna breekt de cholera uit. Aaltje is een van de slachtoffers.

Het geheim van de armenjager: verhalen rond de Schuilenburg /Herman Kampman. - Hulsen : Twentwel, 2013. - 42 p. – ISBN 9789082079500. - € 7,50


Een spannend verhaal dat berust op historische feiten. De geschiedenis begint bij een oude kist die werd opgegraven op het vroegere kasteelterrein van de Schuilenburg in Hellendoorn. Twee jongens willen het verhaal achter de kist ontdekken. De geheimzinnige kist zou in de achttiende eeuw al eigendom geweest zijn van een geheimzinnig heerschap, een zogenaamde armenjager. Hij moest ervoor zorgen dat er geen ongure types in de buurt waren. Zijn naam was Vilders Willem. Hij regeerde met strakke hand. Er wordt van hem gezegd dat zijn geest nog steeds daar rondwaart. Een fabel of echt?

zondag 9 maart 2014

Mag ik mijn fiets terug? Mijmeringen van een grensganger


Een boek dat in bibliotheken momenteel veel wordt aangevraagd is ‘ Mag in mijn fiets terug?’ van journalist Kees Schaepman. Het boek speelt niet in Overijssel en komt dus niet voor in de boekenrubriek op dit weblog, maar ik wil het graag meer aandacht geven. De titel slaat op een opmerking aan zijn adres, toen hij bekendmaakte dat hij ging verhuizen van het drukke Amsterdam naar het Duitse plattelandsdorpje Georgsdorf, gelegen in het lege land tussen Nordhorn en Lingen, zo’n 25 km van de Nederlandse grens. ‘Vraag in ieder geval je fiets terug’ adviseerde een van Schaepmans vrienden.

Bij het opknappen van het oude boerderijtje dat hij gekocht heeft komt een groot hakenkruis onder het behang tevoorschijn. Schaepmans nieuwsgierigheid wordt gewekt. Hoe zit het met het naziverleden van dit eenzame oord, dat in de oorlog heel veel buren had: 200.000 grotendeels Russische krijgsgevangenen, verspreid over 15 concentratiekampen in de nabijheid. Heel veel gevangenen lieten het leven wegens gebrek aan voedsel (er werd gevochten om een pol gras) en ziektes. Lokale boeren werd opgedragen de karren met stapels lijken naar begraafplaatsen in de omgeving te vervoeren. Schaepman ondervraagt dorpsgenoten, bezoekt een lokaal museum en graaft in archiefdozen en komt steeds meer te weten over de geschiedenis van zijn nieuwe omgeving. Zijn bevindingen leiden tot een genuanceerd verhaal.

Schaepman, geboren in 1946, heeft veel gereisd in zijn leven en was als verslaggever getuige van diverse brandhaarden. Hij ‘mijmert’ over de houding van mensen in oorlogssituaties. Eigenlijk verschilden de bewoners van het Emsland niet veel van de meeste Nederlanders in de oorlog. Zij schikten zich in de nieuwe situatie. Als je uit de pas liep betaalde je een hoge prijs. Gaandeweg ontdekt hij dat de Duitse inwoners van Georgsdorf tijdens de Tweede Wereldoorlog misschien wel meer hebben geleden dan de meeste Nederlanders.

zaterdag 8 maart 2014

Topografische kaart van 1849 (37): Losser

Een van de meest bijzondere kaarten uit de Overijssel Collectie is de Topografische kaart van Overijssel, 1849, vervaardigd in opdracht van de provincie Overijssel. Door de systematische kartering door het Kadaster en triangulatie van Krayenhoff konden er toen voor het eerst kaarten op grote schaal gemaakt worden, die ook nog nauwkeurig waren. Deze kaart was de eerste kaart van Overijssel, waarop o.m. gedetailleerd grondgebruik en administratieve grenzen werden weergegeven. De kaart is in 32 katernen op linnen geplakt.
Deze kaart, die vrij zeldzaam is, verscheen zo'n tien jaar eerder dan de bekende Topografische Militaire Kaart.

Hieronder een gedeelte van de kaart dat het gebied rond Losser bestrijkt met een kaartgedeelte in detail. Klik erop voor vergroting.



In dezelfde tijd dat deze kaart tot stand kwam gaf A.J. van der Aa zijn Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden uit (1839-1851) met topografische beschrijvingen. Dit 13-delige woordenboek is tegenwoordig full-text op Google Books te vinden.

Van steden, dorpen en zelfs veel gehuchten, maar ook van rivieren en andere geografische namen is in dit naslagwerk een beschrijving te vinden, die de toenmalige situatie weergeeft. Een voorbeeld: Losser

dinsdag 4 maart 2014

Muziek uit het oosten (72): A Bridge Too Far

Een speciale rubriek – voor de liefhebbers van muziek. Van alles wat – in ’t Engels of in ’t plat. Goud en oud, nieuw of fout.

De Enschedese band A Bridge too Far is geïnspireerd door de Amerikaanse post-hardcore scene. Lees hier meer over de band.

zondag 2 maart 2014

De Mars, maandblad van en voor Overijssel (16): 1966

De Mars was een Overijssels maandblad dat tussen 1953 en 1981 verscheen en waaraan veel bekende journalisten/publicisten uit die tijd meewerkten. De Mars bevatte artikelen over regionale onderwerpen op cultureel, maatschappelijk, economisch en toeristisch terrein. De vaak lange(re) artikelen geven een goed tijdsbeeld. In deze rubriek vermeld ik per jaargang een aantal artikelen over onderwerpen of gebeurtenissen uit dat jaar. Dit keer jaargang 1966.

Welke thema’s speelden er in 1966, althans wanneer we De Mars als leidraad nemen? Geen complete opsomming, maar een aantal zaken die mij opvielen.

Foto: het dempen van de Dedemsvaart is in volle gang

Onderwerpen die in 1966 telkens terugkeerden in De Mars zijn het Streekplan Twente, waarin een Bandstad en een Stadsgewest Twente gepland worden (prognose: 1 miljoen Twentenaren in 2000), de compensatie maatregelen voor het gebied rond de Dedemsvaart voor de sluiting en gedeeltelijke demping van het kanaal, het sociaal-economische rapport Toekomst en taak van Noordwest-Overijssel en de vestiging van een medische faculteit in Overijssel, waarbij een felle strijd gevoerd werd tussen de mogelijke kandidaten Deventer, Enschede, Zwolle.

Bedrijfssluitingen in Deventer
Dat de jaren 60 achteraf bekend staan om de snel toenemende welvaart, wil niet zeggen dat er geen economische problemen waren. De instortende Twentse textielindustrie is er een voorbeeld van. Eind 1965, begin 1966 werd Deventer getroffen door massa-ontslagen. Textielfabriek Ankersmit (1100 medewerkers) deelde in de Twentse malaise en moest sluiten. Ook bij de meelfabriek Noury & Van der Lande en DAVO-Haardenfabriek werd stevig gehakt in het personeelsbestand. Kritiek wordt geleverd op het gebrek aan ‘vooroverleg’ voorafgaande aan de sluiting. Elders in Nederland is de vraag op de arbeidsmarkt zo groot, dat ontslagen werknemers gemakkelijk naar ander werk kunnen worden geleid. De klap in Deventer kwam totaal onverwacht en deed het aantal werklozen sterk toenemen.


Toekomst textielindustrie
Opvallend is een interview dat redacteur Jan van den Dungen had met de directies van twee grote textielconcerns (Nijverdal ten Cate en KNTU). Opvallend, omdat door de toenmalige leiding nogal positief werd gekeken naar de toekomst. Afgezien van het geklaag over stijgende overheidsuitgaven en lonen (ook toen al) is de stemming positief: textiel is geen verdwijnend product; door reorganisaties is de textielindustrie in Twente versterkt; de moderne kapitaalsintensieve Nederlandse textielindustrie produceert ondanks hoge lonen toch tegen lagere kostprijzen dan de ontwikkelingslanden; de toekomst is aan de joint ventures van Europese en Amerikaanse bedrijven met de industrie in de ontwikkelingslanden; tenslotte de gunstige ligging t.o.v. de Duitse markt.
Het zou anders lopen met de textiel, behalve voor Nijverdal ten Cate, dat tijdig overschakelde op andere producten.

Foto: oude gevels in Blokzijl met stadsomroeper

Het jaar van de WAO en de Mammoetwet
In 1966 werd de Wet op de Arbeidsongeschiktheidsverzekering aangenomen. Geen typisch Overijssels onderwerp, maar De Mars besteedde er wel aandacht aan. De wet verving een aantal andere wetten, die nog uit de eerste decennia van de 20e eeuw dateerden, zoals de Invaliditeitswet en drie Ongevallenwetten. De wet had ook tot gevolg dat de capaciteit aan revalidatiecentra in Overijssel sterk opgeschroefd diende te worden, want terugkeer in het arbeidsproces hoorde onlosmakelijk bij de nieuwe wet. Een paar jaar later zou de WAO verworden tot een opvangnet van werklozen boven een bepaalde leeftijd.
In 1966 zijn er plannen voor een scholengemeenschap in Enschede-Zuid, waar vanaf 1968 zo’n 1500 tot 2000 leerlingen alle vormen van voortgezet onderwijs gaan vormen, een uitvloeisel van de al eerder aangenomen Mammoetwet en een voorbode van de latere leerfabrieken.

Foto: Hoogbouw in Enschede

Symposion Toekomst Twente
Veel aandacht ook in De Mars voor dit symposium dat in juni bij de THT gehouden werd en waaraan sociografen, economen en andere wetenschappers, regionalisten, journalisten en bijna iedereen die iets voorstelde in Twente deelnamen. Aanleiding om zich te bezinnen op de toekomst van Twente vormden de herstructurering van de textielindustrie, de vestiging van de Technische Hogeschool in Enschede en het gereedkomen van het Streekplan Twente. Ook speelden het streven naar een Stedenband Twente en naar meer autonomie voor Twente een rol. Het driedaags symposium, waar over negen thema’s gesproken werd, leverde een groot aantal ideeën op. Na afloop werd gepleit voor een regionaal centrum, waar wetenschappers zich zouden moeten richten op onderzoek en op een vervolg van het symposium in georganiseerd verband, waarbij alle Twentenaren moesten worden betrokken. Een mooi streven dat, hoe kan het anders, niet zou worden waargemaakt.

Foto: Enschede

Toerisme
De provinciale VVV geeft aan dat het aantal bezoekers aan de provincie vooral tegenvalt vanwege het ontbreken van ‘grote toeristische opvangcentra’. Toch worden allerlei initiatieven genomen om het toerisme te bevorderen:
- Hengelo heeft de primeur van de VVV-geschenkbon, die men bij een dertigtal winkeliers kan inwisselen
- Men kan een speciaal Twente-weekend boeken en wel op een nieuwe zeer moderne wijze: men belt de VVV, geeft op waar men wil logeren etc. en maakt het totaalbedrag over. Men ontvangt een coupon-boekje en betaalt met de coupons.

Foto: de nieuwe huisvesting van de VVV in Almelo

Boerenpartij
De Boerenpartij deed in 1966 voor het eerst mee aan de statenverkiezingen en zorgde voor een politieke aardverschuiving met het veroveren van vier zetels. Tot dan toe waren stemmers honkvast en waren er nauwelijks verschuivingen in zetelaantallen. Vanaf 1966 zou dat veranderen, een jaar later zorgde D’66 landelijk voor een sensatie.
Dat partijleider Koekoek niet altijd serieus werd genomen, bleek in Enter, waar zijn komst een volksfeest veroorzaakte. Niet omdat hij zo populair was. Het spreken werd hem belet door een jolige en rumoerige zaal. Hoogtepunt van het feest vormde het schouwspel van een geïrriteerde Koekoek, die een uur nodig had voor het verwijderen van verkiezingsposters waarmee zijn auto volledig was volgeplakt.

Verder:
- Her en der worden in Noordwest-Overijssel actiecomités opgericht tegen de samenvoeging van negen gemeenten tot de gemeente Beulake. Uiteindelijk zou het er in 1973 toch van komen, maar wel onder een andere naam: Brederwiede, dat in 2001 weer met Steenwijk werd samengevoegd tot Steenwijkerland.
- Een discussie tussen natuurliefhebbers en landbouwers over de wenselijkheid van ‘agrarisch-industriële’ verstoringen van het landschap ofwel ‘fabrieken-van-levend-vlees’.
- het wordt een bedroevende zaak genoemd dat men ’s nachts de grens tussen Oldenzaal en Nieuweschans overal gesloten vindt.
- Voor het eerst werd een algemene culturele prijs voor Overijssel, vernoemd naar Geert Groote uitgereikt. De Deventer architect W.P.C. Knuttel was de eerste die ermee onderscheiden werd.

Foto: Godfried Bomans werd door het soosbestuur van Studentensociëteit Cellebroederspoort te Kampen ingewijd tot 'magister honorarius'.





zaterdag 1 maart 2014

1000 blogposts


Ik kwam er laatst achter dat ik al dicht tegen de duizendste blogpost aanzat, en dit is ‘m dan. Toch zo’n moment waarop je je afvraagt hoe lang je er nog mee doorgaat. En dan besef je ook dat de ruim vijf jaren tussen de eerste blogpost in 2008 en de duizendste voorbij gevlogen zijn en dat de volgende vijf jaren minstens zo snel zullen gaan, al is daar volgens Douwe Draaisma best wat tegen te doen.
Trouwens, mocht Transisalania over vijf jaar nog bestaan dan ben ik niet meer de blogger. Dan ben ik na 47 jaar uitgewerkt, tenminste als er niet weer een of ander zomerakkoord wordt gesloten.

Bij een mijlpaal hoort een overzicht. Ik heb gekozen voor links naar provinciale erfgoedportalen die ik in de loop van de tijd verzameld heb en een overzicht van welke activiteiten provinciale serviceorganisaties (voor zover bij mij bekend) ontplooien op het gebied van erfgoed.
En wat het antwoord op de vraag die ik mijzelf stelde betreft. Ik ga voorlopig nog wel even door en – op z’n Twents – wie kiekt wa wat wordt.

Provinciale erfgoedportals en andere websites op gebied van erfgoed
Het Verhaal van Groningen
Groninger Archieven
Weblog Groninganus
Tresoar – Fries Historisch en Letterkundig Centrum
Encyclopedie Drenthe Online
Drents Archief
Anno Drenthe Nu
Mijn Stad Mijn Dorp Overijssel
Historisch Centrum Overijssel
Mijn Gelderland
Collectie Gelderland
Gelders Archief
Gelders Erfgoed
Flevoland Boven Water
Nieuw Land Erfgoed
Erfgoed Utrecht
Het Utrechts archief
Oneindig Noord-Holland
Noord-Hollands Archief
Erfgoedhuis Zuid-Holland
Geschiedenis van Zuid-Holland
Zeeuwse Ankers
Thuis in Brabant
Cultureel Brabant
Limburgs Erfgoed

Bibliotheken en erfgoed
Inventarisatie van activiteiten van provinciale service organisaties op het gebied van erfgoed.
Biblionet Groningen
- een collectie Groningana in elke bibliotheek
- samenwerking met Huis van de Groninger Cultuur bij o.a. Dag van de Grunneger Toal, de Dag van de Groninger Geschiedenis en de Grunneger Schriefwedstried
- samenwerking met Het Verhaal van Groningen
- bibliografie van Groningen
Biblionet Drenthe
- samen met Drents Archief: erfgoedpunten Drenthe in bibliotheken
Bibliotheekservice Fryslan
- samen met o.a. Fries Museum en Tresoar ontwikkelen van een Erfgoed Hub – app voor informatie over erfgoed
Rijnbrink Groep
- samen met SAB en HCO: websites digitaal erfgoed, o.a. WieiswieinOverijssel
- deelname aan HCO magazine Mijn Stad Mijn Dorp
- samen met SAB: Erfgoedbibliotheek Overijssel
- weblog Transisalania
BISC Utrecht
Deelname aan U-Rule: games op erfgoedlocaties
ProBiblio
Erfgoedbeleving in de bibliotheek
Bibliotheken en erfgoedlijnen
Erfgoedwijs: historische informatiepunten
Zeeuwse Bibliotheek
Databanken cultuurhistorisch erfgoed

Tenslotte nog twee links naar websites die buiten bovengenoemde categorieën vallen, maar die ik toch graag wil vermelden.
Gelderland Bibliotheek
Brabant-Collectie