zaterdag 19 juli 2014

Topografische kaart van 1849 (40): Buurse

Een van de meest bijzondere kaarten uit de Overijssel Collectie is de Topografische kaart van Overijssel, 1849, vervaardigd in opdracht van de provincie Overijssel. Door de systematische kartering door het Kadaster en triangulatie van Krayenhoff konden er toen voor het eerst kaarten op grote schaal gemaakt worden, die ook nog nauwkeurig waren. Deze kaart was de eerste kaart van Overijssel, waarop o.m. gedetailleerd grondgebruik en administratieve grenzen werden weergegeven. De kaart is in 32 katernen op linnen geplakt.
Deze kaart, die vrij zeldzaam is, verscheen zo'n tien jaar eerder dan de bekende Topografische Militaire Kaart.

Dit is het laatste katern van deze kaart en geeft het gedeelte weer dat het gebied rond Buurse bestrijkt met een kaartgedeelte in detail. Klik erop voor vergroting.




In dezelfde tijd dat deze kaart tot stand kwam gaf A.J. van der Aa zijn Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden uit (1839-1851) met topografische beschrijvingen. Dit 13-delige woordenboek is tegenwoordig full-text op Google Books te vinden.

Van steden, dorpen en zelfs veel gehuchten, maar ook van rivieren en andere geografische namen is in dit naslagwerk een beschrijving te vinden, die de toenmalige situatie weergeeft. Een voorbeeld: Buurse en Buurze

vrijdag 18 juli 2014

Film 'Oerijssel' toert door Overijssel


Tijdens het Zunnewendefestival in juni ging Oerijssel in première, een film over oost-Nederlandse volksgebruiken rond de zonnewende en licht. De maker van de film is documentairemaker Geertjan Lassche.
De film wordt de komende maanden in diverse plaatsen in Overijssel vertoond.
Kijk op de website van het Historisch Centrum Overijssel voor alle bijzonderheden en voor een trailer van de film.

Nuttige tips voor het zoeken in Delpher


Delpher, de portal voor online raadplegen van onder meer oude boeken, kranten en tijdschriften deed een oproep aan degenen die een eigen zoekstrategie ontwikkeld hebben of slimme en originele zoektips hebben om deze te delen op het blog van Delpher. De meest originele zoektip zou worden beloond met een facsimile van de Atlas De Wit. Inmiddels is de winnaar bekendgemaakt.
De prijs gaat naar Yvette Hoitink. Zij constateerde dat de software die de tekens moet lezen (OCR) bij het scannen fouten maakt, maar dat deze fouten voorspelbaar zijn. Als je hier rekening mee houdt bij het zoeken krijg je betere resultaten.
Lees hier hoe je meer treffers kunt genereren door rekening te houden met deze leesfouten en kijk ook welke tips nog meer zijn ingestuurd.

woensdag 16 juli 2014

HCO zet film 'Enschede in 1920' op YouTube



Het Historisch Centrum Overijssel heeft de afgelopen twee jaar honderden films uit haar filmarchief op YouTube gezet. Vorige week werden de oudste beelden uit het bezit van het HCO online gezet. Zoals in de bij de film gevoegde tekst vermeld staat gaat het om een 35mm stadsfilm over Enschede en omgeving gemaakt door de Haghe Filmfabriek van Willy Mullens, gevestigd te Den Haag. Mullens was een belangrijke filmpionier die honderden van dergelijke dorps- en stadsfilms heeft gemaakt. Deze 35mm film is een aantal jaren geleden door het HCO verworven maar omdat het om een nogal brandbare nitraatfilm ging, moest het HCO het origineel overbrengen naar EYE Filminstituut, de enige organisatie in Nederland die dergelijk nitraatmateriaal mag bewaren, in speciale bunkers in de duinen bij Overveen. Er is van de film een zogenaamde conserveringskopie gemaakt die weer gescand kon worden. Zo zijn de beelden toch digitaal beschikbaar gekomen.

Inhoud van de film
Na beelden van de binnenstad van Enschede verschijnen de volgende tussentitels (of intertitels):
- Het Pathmos, een geheel nieuwe wijk der stad, waar duizenden burgergezinnen een woninkje hebben
- De monumentale trap bij het Volkspark - Het Volkspark
- Een toertje per Electrische Tram vanaf het Volkspark naar de Duitse grens
- De tram brengt ons naar de Duitse grens, de Glanerbrug. De grensafscheiding tussen Holland en Duitsland is hier op de helft van de brug, zodat de ene helft zwart, de andere helft wit geschilderd is
- Het spoortraject Enschede-Gronau
- Nog enkele kiekjes Groanuschestraat, Marktplein. Het kruispunt bij Hotel De Graaf. Het Stadsmatenkwartier. Het station.
- Twentse klederdracht.

dinsdag 15 juli 2014

Regionale uitgaven 2014-11

Rubriek met aanschafinformaties voor collectioneurs in de bibliotheken van Overijssel, maar uiteraard ook voor iedere belangstellende.

Ga voor bestellingen (bibliotheken) naar Bicat Wise – Titels – Besteladministratie – Kies voor IAI’s – Week 2014-29

IAI’s 2014-11

Volle moan: n Aander deel gedichtn en n kort verhaal / Theo Vossebeld. - Eanske : De Oare útjouwerij, 2014. - 71 p. – ISBN 9789071610721. - € 12,50


Ondanks en misschien wel dankzij zijn bescheiden oeuvre – qua omvang – wordt Theo Vossebeld door de kenners gerekend tot de top van de Twentstalige dichters. Volle moan is na Zunlech (1998) pas de tweede bundel van de in Beckum geboren Tilburger. De indeling is thematisch, onderwerpen zijn o.a. zijn jeugd op de boerderij in Beckum, ‘de tied van noe’, humor, ‘het vertrouwde’, liefde, ‘oet de tied komn’.
Onlangs werden nog gedichten van Vossebeld op muziek gezet en vertolkt door Diet Gerritsen. De hoes van deze cd vermeldt: ‘Theo Vossebeld spreekt in natuurimpressies, de natuur speelt een belangrijke rol in zijn werk, net als de romantische dichters weet hij menselijke emoties en gemoedstoestanden in natuurbeelden om te zetten.’

Spoel en spade / Anne van der Meiden. – Herdruk. - Utrecht : Zomer & Keuning, 2014. - 240 p. - Oorspr. uitg.: Wageningen : Zomer & Keuning, 1960. – ISBN 9789401903219. - € 14,99


Heruitgave van de historische (streek)roman, die met Schering en inslag een vervolg kreeg. De verhaallijn volgens de flaptekst: ‘Twente, ca. 1830. De schutters komen terug uit België, dat zich nu definitief van Nederland heeft losgemaakt. Onder hen is Lammert Wissink, voorheen een losbol, maar door een dramatische gebeurtenis aan het front is zijn levensinstelling veranderd. In het Twente waarin hij thuiskomt hebben de mensen moeite het hoofd boven water te houden. Door de komst van de snelspoel en de eerste grotere fabrieken houden de thuisweverijen op te bestaan. Lammert gaat met zijn tijd mee en probeert anderen over te halen hem daarin te volgen. Dat is volgens hem de enige manier om te overleven.’

Schering en inslag / Anne van der Meiden. - Utrecht : Zomer & Keuning, 2014. - 240 p. - Vervolg op: Spoel en spade uit 1960. – ISBN 9789401902274. - € 14,99


Na 54 jaar(!) het vervolg op Spoel en spade (‘ik kwam de uitgever tegen en hij vroeg wanneer kunnen we dat tweede deel eens laten verschijnen’, aldus Van der Meiden). De verhaallijn volgens de flaptekst: ‘Twente, 1862. Peutke rijdt met zijn tentwagen langs Oldenzaal terug naar de buurtschap als hij in de verte brand ruikt. Hoe dichter hij Enschede nadert, hoe sterker de geur wordt. Wat hij daarna ziet, de stad in lichterlaaie, zal hem de rest van zijn leven niet loslaten. Iedereen is in rep en roer. Het vee wordt in de schuren gedreven, mensen vluchten de stad uit. Als de vlammen gedoofd zijn, herneemt het leven in de buurtschap langzamerhand zijn loop. Maar helemaal als vanouds kan het niet meer worden.’

Làànd van mien oolders: De Vèèrkàànte Viefkop 2011 t/m 2013 / Mans van Sangel. - Soest : Boekscout, 2014. - 310 p. – ISBN 9789402208733. - € 20,65


Vierde boek van de Holtense correspondent voor De Stentor en columnist bij Holten Extra. Stukjes in dialect over gebeurtenissen die de afgelopen jaren in Holten en omgeving hebben plaatsgevonden, naast herinneringen uit zijn jeugd en gefingeerde verhalen, evenals gedichten en versjes.

De Boreel: van kazerne tot inspiratiebron / Henk J. van Baalen. - Deventer : Corps 9 Publishers, 2014. - 108 p. – ISBN 9789079701308. - € 17,50


De Boreel(kazerne) is een begrip in Deventer. Henk van Baalen schetst de geschiedenis van de in 1847 gebouwde kazerne. Een grote rol is er in zijn boek voor de militaire geschiedenis van Deventer met aandacht voor het soldatenleven. Met veel foto’s wordt de nieuwe bestemming van de kazerne en de omgeving geïllustreerd.

donderdag 10 juli 2014

Zomernummer Mijn Stad Mijn Dorp online magazine is uit


Het zomernummer 2014 van Mijn Stad Mijn Dorp staat online. Het door het Historisch Centrum Overijssel uitgegeven online geschiedenis magazine, waaraan ik als redacteur ook een steentje bijdraag, staat deze keer in het teken van 150 jaar spoor in Overijssel.

Het hoofdartikel herinnert aan het feit dat op 4 juni 1864 de eerste trein via een splinternieuwe spoorbrug over de IJssel in Zwolle arriveerde. In een ander artikel wordt aandacht besteed aan de lokale spoorlijn Neede-Hellendoorn, die slechts 25 jaar bestond, maar waarvan nog allerlei sporen zichtbaar zijn.

Verder artikelen over de Twentse schrijfster Cato Elderink (1871-1941), de 'uitgestorven' Enterse zomp, waarvan er nu weer drie op de Regge varen, een interview met Rob Harmeling over zijn mooiste plek van Overijssel. En nog vele andere artikelen.


Bekijk hier het nieuwe nummer van Mijn Stad Mijn Dorp en neem hier een gratis abonnement.

Longlist Libris Geschiedenis Prijs 2014 bekend

De winnaar van vorig jaar

De longlist met tien genomineerden voor de Libris Geschiedenis Prijs 2014 is zaterdag bekendgemaakt. De prijs gaat jaarlijks naar het beste historische boek van het jaar en maakt onderdeel uit van de Maand van de Geschiedenis.

Aan de prijs – een initiatief van Historisch Nieuwsblad, Libris, het Openluchtmuseum, NTR/VPRO, Rijksmuseum Amsterdam en de Volkskrant – is een geldbedrag van 20.000 euro verbonden. Uit een lijst van meer dan driehonderd historische boeken nomineerde de jury in totaal tien titels voor de Libris Geschiedenis Prijs 2014.

Kijk op Historiek Net voor de titels van de uitverkoren boeken met annotaties.

Kijk hier voor de website van de Libris Geschiedenis Prijs.

zondag 6 juli 2014

Historypin - vier jaar later


Vier jaar geleden ontdekte ik Historypin, een website waarmee je historische foto’s in Google maps kunt ‘pinnen’ op de huidige plek, zodat je op de kaart een wandeling door de tijd kunt maken. Er was ook een koppeling met Streetview. Een mooi project vond ik zelf, maar er viel nog weinig aan activiteit waar te nemen. Ik heb toen zelf 1 foto geplaatst in Borne. Door niemand zijn daarna foto’s toegevoegd.

Hengelo en Rijssen/Enter
Anders ligt het bij plaatsen als Hengelo of de omgeving Rijssen-Enter. Zo heeft Pieter Schipper al bijna duizend foto’s op de kaart gepind, verdeeld over 15 ‘tours’ oftewel virtuele wandelingen door Hengelo. Ook in de omgeving van Rijssen en Enter zijn door enkele personen een groot aantal foto’s geplaatst.
Er zijn veel liefhebbers en verzamelaars van historische foto’s en ansichtkaarten. Historypin is een mooie website waarop je je verzameling kwijt kunt. Zo heeft een ander er ook nog iets aan.
Overigens: het lukte me niet streetview in te schakelen op de website. Kan aan mij liggen. Wie weet hoe het zit?

Rijssen-Holten opnieuw beste gemeente van Overijssel

De uitkomst van de vergelijking per gemeente die Elsevier jaarlijks laat uitvoeren is de afgelopen week weer gepubliceerd. In de vergelijking wordt gekeken naar: hoe is het gesteld met rust, ruimte en groen voor de inwoners? Hoe zit het met de bereikbaarheid en keuze wat betreft kinderopvang, scholen en ziekenhuizen? En hoe is de bereikbaarheid per auto en trein? Aan de hand van deze en nog andere criteria heeft Elsevier opnieuw een ranglijst samengesteld waarbij alle 403 Nederlandse gemeenten werden beoordeeld.
De gemeenten werden scores toebedeeld op 101 indicatoren, die zijn gebundeld in 20 onderwerpen binnen zeven thema’s. De thema’s zijn:
• Basisvoorzieningen (Jeugdpakket (onderwijs), Zorgpakket, Winkels, Sport & fitness)
• Plusvoorzieningen (Historisch decor, Cultuur, Uitgaan/horeca, Zorg en onderwijs (hoogwaardig))
• Groene en blauwe kwaliteit (Recreatiegebieden, Water, Groen en natuur)
• Economie (Bedrijvigheid en werkgelegenheid)
• Harmonieus leefklimaat (Saamhorigheid bevolking, weinig overlast, weinig misdaad, verkeersveiligheid, samenstelling bevolking naar inkomen)
• Rust en ruimte
• Bereikbaarheid

De complete resultaten zijn te bekijken op http://bestegemeenten.elsevier.nl/onderzoek/beste-gemeenten/6/kaart (eerst gratis registreren).

Gemeente Rijssen-Holten (kaart: Wikipedia)

Welke waarde heeft dit onderzoek? Het is logisch dat prachtig in het groen gelegen villadorpen in de buurt van grote steden (voorzieningen) hoog scoren. Toch zal een inwoner van een laag scorende gemeente die daar al zijn hele leven woont, voor geen goud willen verhuizen. Ik heb eens gekeken naar de punten die werden gegeven voor de indicatoren in mijn woonplaats Borne. Lijkt me aardig te kloppen. Maar ik vraag me wel af waarom Borne slechts 1 punt (van de 5) krijgt voor ‘historisch decor’. Zijn ze niet in Oud-Borne wezen kijken? Blijkt dat vooral het aantal rijksmonumenten een grote rol speelt…. Zo zijn er wellicht meer vraagtekens te zetten. Maar goed, het blijft leuk om lijstjes te maken, waarin ook nog verschuivingen plaatsvinden. Elk jaar staat weer een andere gemeente aan de kop in Overijssel. Hieronder de top 5 van de laatste vier jaar:

2011
1. Borne
2. Oldenzaal
3. Zwolle
4. Wierden
5. Rijssen-Holten

2012
1. Oldenzaal
2. Borne
3. Zwolle
4. Rijssen-Holten
5. Wierden

2013
1. Rijssen-Holten
2. Wierden
3. Oldenzaal
4. Borne
5. Zwolle

2014
1. Rijssen-Holten
2. Wierden
3. Hof van Twente
4. Borne
5. Dinkelland

Minst aantrekkelijke gemeente
De rij wordt de afgelopen jaren steevast gesloten door Almelo, Enschede en Steenwijkerland.

Hieronder de complete lijst voor Overijssel in 2014 – tussen haken de plek op de landelijke lijst:
1. (29) Rijssen-Holten
2. (33) Wierden
3. (52) Hof van Twente
4. (53) Borne
5. (57) Dinkelland
6. (60) Oldenzaal
7. (62) Zwolle
8. (76) Kampen
9. (98) Hengelo
10. (114) Haaksbergen
11. (132) Raalte
12. (136) Dalfsen
13. (138) Zwartewaterwaterland
14. (178) Staphorst
15. (186) Ommen
16. (189) Losser
17. (203) Deventer
18. (205) Hellendoorn
19. (208) Tubbergen
20. (235) Hardenberg
21. (241) Twenterand
22. (242) Olst-Wijhe
23. (277) Enschede
24. (312) Steenwijkerland
25. (376) Almelo

Per thema zijn ook lijstjes gemaakt. Overijsselse gemeenten staan in twee van deze categorieën in de top 10. Bij Wonen plus Werken staat Zwolle na Houten, Amstelveen en Bunnik op plaats 4, Oldenzaal op 6 en Hengelo op 8. In de categorie Harmonieus Leefklimaat staat Tubbergen na Littenseradiel op 2, Dinkelland op 3 en Dalfsen op 8.

Tenslotte de top 10 van Nederland:
Rozendaal, Naarden, Heemstede, Laren, Haren, Bloemendaal, Blaricum, Hattem, Wassenaar.
Het zal niemand verbazen dat het merendeel van deze gemeenten ook behoren tot de rijkste gemeenten (qua gemiddeld inkomen) van Nederland.

woensdag 2 juli 2014

Activiteiten voor kinderen in de zomervakantie 2014 in musea etc. in Overijssel



Kijk hier voor 2015

Denekamp Natura Docet Wonderryck Twente
o.a. Funky Forest

Deventer Speelgoedmuseum
Naast de vaste presentaties een tentoonstelling over 40 jaar Playmobil en diverse zomeractiviteiten

Enschede Rijksmuseum Twenthe
De Paradijskoffer en andere activiteiten

Enschede TwentseWelle
Rolkoffertour bij 'O'Hanlons Helden'

Giethoorn De Oude Aarde
Lucky Luck

Hengelo Twents Techniekmuseum HEIM
Doemiddagen

Holten Natuurdiorama
Vakantie in het bos

Ommen Nationaal Tinnen Figuren Museum
Diverse activiteiten

Zie voor overige (eendaagse) activiteiten en evenementen: Uit-agenda Overijssel en Uit met kinderen