dinsdag 30 juni 2015

Elektronische Woordenbank van de Nederlandse Dialecten van start


Het Meertens Instituut heeft een nieuwe databank gelanceerd: de elektronische Woordenbank van de Nederlandse Dialecten (eWND). Het doel van de eWND is om zoveel mogelijk dialectwoordenboeken digitaal beschikbaar en doorzoekbaar te maken. De eWND bevat een groeiend aantal oude en modernere Nederlandse dialectwoordenboeken. De eWND is opgezet door Nicoline van der Sijs, naar het voorbeeld van de etymologiebank.

Alle bestaande woordenboeken zijn aan elkaar gekoppeld via de Standaardnederlandse vorm. Zo zijn aan de Deventer dialectwoorden 'achterwark', 'agósî' en ‘tnegentig' de vernederlandsingen 'achterwerk', 'negotie, (handel)' en 'negentig' toegevoegd. Op deze manier kunnen gebruikers van de eWND alle dialectopgaven van een bepaalde Standaardnederlandse vorm tegelijkertijd vinden, zonder dat ze de afzonderlijke dialectvormen hoeven te kennen.

Door deze koppeling krijgt men gemakkelijk zicht op de verbreiding van dialectwoorden, -klanken, -vervoegingen en -verbuigingen (zoals meervoudsvormen en verkleinvormen) over het Nederlandse taalgebied. Via de eWND kan men het taalgebruik uit verschillende regio’s met elkaar vergelijken en doordat de woordenbank zowel oude als jonge dialectwoordenboeken bevat, komen veranderingen aan het licht die dialecten in de loop van de tijd hebben doorgemaakt.

Via de website kunnen gebruikers de verschillende dialectwoordenboeken niet alleen via een gemeenschappelijke zoekinterface doorzoeken, maar ze kunnen alle tekstuitgaven ook afzonderlijk raadplegen en downloaden. Drie tekstuitgaven (van Drents, Gronings en Venloos) zijn nog nooit eerder gepubliceerd.

Voor een uitgebreide uitleg over de achtergronden van deze nieuwe website en voor de gekozen werkwijze kijk op de homepage.

De onderstaande Overijsselse woordenboeken en -lijsten zijn in de database opgenomen:
* Ballot, A. (1968), Eigenaardigheden van het Twentsche dialect, Hengelo. [Woordenlijst dateert uit ca. 1870.]
* Bos-Vlaskamp, G. e.a. (1994), Olster woorden, Olst.
* Draaijer, W. (1896), Woordenboekje van het Deventersch Dialect, 's-Gravenhage: Martinus Nijhoff.
* Dumbar, G., H. Scholten en J.A. de Vos van Steenwijk Vollenhove (1952), Het Dumbar Handschrift – Idioticon van het Overijsels in het einde der achttiende eeuw, uitgegeven door H.L. Bezoen, Deventer: Kluwer.
* Ebbinge Wubben, C.H. (1907), Staphorster Woordenlijst, in: Driemaandelijkse Bladen 6, 61-94.
* Fien, A., Ph.C.G.M. Bloemhoff-de Bruijn en J. Gunnink (2000), Woordenboek van de Kamper Taal, Kampen: Stichting IJsselacademie.
* Gallée, J.H. (1895), Woordenboek van het Geldersch-Overijselsch Dialect, Deventer.
* Halbertsma, J.H. (1835), Woordenboekje van het Overijselsch, in: Overijsselsche Almanak voor Oudheid en Letteren (1836), Deventer: J. de Lange.
* Jonker, L., en H.G. van Grol (z.j., ca 1940), Woordenboek dialect van Vriezenveen [typoscript, in 2015 uitgegeven].
* Kraijer, M., H. Mulder, D. Visscher en Ph. Bloemhoff (2009), Op zien Zwols: Woordenboek van de Zwolse Taal, Kampen: IJsselacademie.
* Schönfeld Wichers, K.D. (1959), Woordenboek van het Rijssens dialect, herdruk 1996, z.pl.
* Werkgroep Dialekt van het Cultuur Historisch Genootschap Raalte (1995), Nieuw Sallands Woordenboek, Raalte.

Het Twents komt er wat bekaaid af, maar gelukkig is er nog het Dialexicon Twents en voor wie voorbeelden wil bekijken van Twentse 'taaluitingen' is er de Twentse Taalbank.

maandag 29 juni 2015

Activiteiten in de zomervakantie 2015 voor kinderen in musea etc. in Overijssel



Denekamp Natura Docet Wonderryck Twente
Programma zomervakantie

Deventer Speelgoedmuseum
Diverse zomeractiviteiten in juli en augustus

Enschede Rijksmuseum Twenthe
Kinderactiviteiten

Enschede TwentseWelle
Kinderpagina

Giethoorn De Oude Aarde
Lucky Luck

Haaksbergen-Boekelo Museum Buurtspoorweg
Zie website

Hengelo Twents Techniekmuseum HEIM
Doemiddagen

Holten Natuurdiorama
Vakantie in het bos

Kampen Speelgoedkabinet
Zie website

Lattrop - Cosmos Sterrenwacht
Allerlei

Ommen Nationaal Tinnen Figuren Museum
Diverse activiteiten

Rijssen - Rijssens Museum
Meccano-expositie

Vriezenveen - Twents Oorlogsmuseum 40-45
Speurtocht etc.

Zwolle Bonami Spelcomputer Museum
Zie website

Zwolle Ontdekhoek
Zie website

Zie voor overige (eendaagse) activiteiten en evenementen: Uit-agenda Overijssel en Uit met kinderen

donderdag 25 juni 2015

Diamanten Kogel voor De zwarte duivel van Kamper auteur Jacob Vis

Schrijver Jacob Vis uit Kampen heeft gisteravond in Antwerpen de Diamanten Kogel 2014 ontvangen, een Vlaamse prijs voor de beste misdaadroman van het jaar in het Nederlandse taalgebied. Vis kreeg de prijs voor zijn roman 'De Zwarte Duivel'. De prijs is een initiatief van het Genootschap van Vlaamse Misdaadauteurs en wordt sinds 2002 uitgereikt. De Gouden Strop is zijn tegenhanger in Nederland. De Deventer auteur Almar Otten won deze prijs in 2012 voor zijn historische thriller Blauw Goud.


De Zwarte Duivel gaat over het echt bestaand hebbende Ronde Huis bij Nunspeet. De eigenaar, bevriend met Prins Hendrik, organiseerde jachtpartijen voor de adel en andere hooggeplaatsten op zijn landgoed, die een vervolg kregen in orgieën en Germaanse mensenoffers. Aldus de overlevering. De meningen over wat er echt allemaal gebeurd is lopen uiteen. Maar voor een thrillerschrijver is dit een prachtig gegeven om zijn fantasie de vrije loop te laten. Lees hier een recensie over het boek.


RTV Oost: interview met Jacob Vis

Subsidie voor 16 projecten in kader van Verhaal van Overijssel

Het Verhaal van Overijssel

Voor het derde jaar konden gemeenten, bedrijven of verenigingen een aanvraag voor subsidie indienen voor projecten die passen in het Verhaal van Overijssel. De provincie stelde dit jaar 875.000 euro beschikbaar voor activiteiten op het gebied van archeologie, restauratie en herstel aan cultureel erfgoed, streekcultuur of immaterieel erfgoed. Het gaat om de volgende activiteiten:
* Activiteiten die de archeologie zichtbaarder en toegankelijker maken. Daarnaast kunnen ze iets vertellen over de natuurlijke ontstaanswijze van een gebied.
* De uitvoering van restauratie- en herstelwerkzaamheden aan cultureel erfgoed binnen een gebundelde aanpak .
* Activiteiten op het gebied van streekcultuur/immaterieel erfgoed die:
- het verhaal en de geschiedenis van een plek, karakteristiek gebouw of archeologische vondst vertellen óf
- bijdragen aan het promoten en behouden van streektaal en streekcultuur.
Een aanvraag die meerdere activiteiten combineert scoort hoger dan een aanvraag voor één activiteit.


Voor 16 van de 40 ingediende projecten werd subsidie verleend. De gelukkigen zijn:

Landgoed Warmelo 2015: Nu en toen, verteld door zandsculpturen, archeologie en Middeleeuws weekend
Op 1 en 2 augustus 2015 vindt op landgoed Warmelo, gelegen in Diepenheim, een Middeleeuws spektakel plaats. Daarnaast vertelt de Stichting Landgoed Warmelo het verhaal van het landgoed en haar omgeving met prachtige zandsculpturen in het park van het landgoed, organiseert ze een archeologische tentoonstelling en lezingen en voert ze, onder de ogen van het publiek, restauratiewerkzaamheden uit aan het bijgebouw en het hekwerk van de tuin.

Van grafheuvels tot heerlijkheid – Het verhaal van de historische buitenplaatsen Steenwijkerland
De partners binnen dit project willen het verhaal van de landgoederen/buitenplaatsen De Eese, De Bult en De Oldenhof weer meer zichtbaar, toegankelijk en beleefbaar maken. Onder andere door herstel- en restauratiewerkzaamheden aan cultuurhistorische landschapselementen, door het laten uitvoeren van cultuurhistorisch onderzoek en het open stellen van de landgoederen tijdens bijzondere evenementen en de Open Monumentendag.

De stenen vertellen
Het verhaal van de stad Zwolle laat zich aflezen aan de gebouwen en de archeologische sporen in de bodem. De gemeente knapt de stadsmuur op aan de Krabbestraat, Aan de Stadsmuur en de Pletterstaat, maakt de 15e eeuwse fundamenten onder de Hoofdwacht zichtbaar, organiseert lezingen en flyers n.a.v. bouwhistorisch en archeologisch onderzoek in de binnenstad en brengt een app uit waarmee deze geschiedenis op smartphone of tablet zichtbaar kan worden gemaakt.

Bruisende cultuurhistorie in Vasse
De stichting werkt samen met Landschap Overijssel aan de realisatie van een WanderErf, een cultuurhistorische speel-, beleef-, en ontmoetingsplek, routes langs de interessante cultuurhistorische plekken in en rondom Vasse en laat herstelwerkzaamheden uitvoeren aan de Molen van Frans en de kwelvijver.

Erve Witharen
Plaatselijk Belang Witharen neemt het initiatief om het bijzondere ontginningserf, Erve Witharen, en omgeving te herstellen. De geschiedenis van deze bijzondere plek is het waard om verteld te worden.

Landgoed Den Vossenbosch
Landgoed Den Vossenbosch heeft een rijke en gelaagde geschiedenis. Op het landgoed, ooit aangelegd door de textielfamilie Scholten, ligt een grafheuvel, heeft de Duitse bezetter in de Tweede Wereldoorlog haar sporen nagelaten en zijn (tijdelijk), na dezelfde oorlog, Molukse families gehuisvest. Door het landgoed open te stellen voor allerlei evenementen en door het aanbieden van educatieve programma’s, wordt deze geschiedenis aan het grote publiek gepresenteerd.

Herbestemming boerderij “De Pas” in Haarle
Aan de voet van de Sallandse Heuvelrug, aan de rand van het dorp Haarle, ligt boerderij de Pas. Natuurmonumenten ontwikkelt deze locatie, samen met zorgboerderij de Schurinkshoeve en Landal Greenparks, tot een bijzondere locatie waar wonen, recreeren, zorg en cultuurhistorie samen komen.

Zunnewende-festival
Op vrijdag 26 juni vindt voor de negende keer het Zunnewendefestival plaats op Landgoed Schuilenburg, in het buitengebied van Hellendoorn. Op deze unieke locatie aan de Regge kan de bezoeker, jong en oud, genieten van prachtige muziek, ontroerende verhalen, indringende poëzie en theater in diverse varianten van de streektaalvarianten uit de regio.

Erfgoedfestival Deventer
Op en rond de Open Monumentendag 2015 (zaterdag 12 en zondag 13 september 2015) staat de stad Deventer weer bol van een grote verscheidenheid aan cultuurhistorische activiteiten. En cultuurhistorie ligt in Deventer, soms letterlijk, voor het oprapen.

De Wederopbouw van Salland
Stichting Sallands Erfgoed richt zich in dit project op het verhaal van een bijzondere categorie boerderijen. De boerderijen uit de wederopbouwtijd. De kenmerken van deze boerderijen en de bijhorende verhalen staan centraal in dit project.

Buurten in Beeld
De typische Twentse boerderijen en erven zijn van groot belang voor de bijzondere uitstraling en erkende kwaliteit van Twente. Stichting De Twentse Erven zet zich in voor het behoud van deze bijzondere erven en brengt met lezingen, informatieavonden en rondleidingen e.d. het unieke verhaal van de erven in beeld.

Van erf tot Erfgoed
Op 12, 13 en 14 juni 2015 is de twaalfde editie van de fietsroute Kunst van Hier tot Ginder. Een bijzondere fietstocht met kunst-, theater- en muziekvoorstellingen op bijzondere locaties in Salland. Dit keer is een aantal kunstenaars op zoek gegaan naar het cultuurhistorische verhaal van een aantal locaties. Dit resulteerde in een aantal bijzondere producties.

Dolce et utile
Dolce et utile, oftewel aangenaam en nuttig. Veel historische landschapstuinen en -parken in Overijssel combineren schoonheid met productie. Door o.a. industrialisatie en andere wijze van produceren zijn deze tuinen in verval geraakt. Dit bijzondere verhaal en de bijhorende cultuurhistorische landschapselementen worden opgefrist en uit de vergetelheid gehaald.

Blikveld
Kunstenaars verbeelden het verhaal van Delden en omgeving op hun eigen wijze. Dit leidt tot bijzondere en onverwachte kunstwerken en performances op unieke locaties.

Het verhaal van Oosterdalfsen verbeeld
De gemeente Dalfsen ontwikkelt een nieuwe woonwijk op een plek waar al eeuwen mensen wonen en hun sporen hebben achtergelaten en heeft de plek uitgebreid archeologisch laten onderzoeken. De resultaten zijn verbluffend. De gemeente Dalfsen wil deze bijzondere sporen gebruiken bij het vertellen van het unieke verhaal van deze locatie aan het publiek en bij de inrichting en (be-)leefbaar maken van de nieuwe woonwijk.

25 jarig jubileum Molenrestauratie/Molenbehoud Windkorenmolen De Leeuw
De Stichting Windkorenmolen De Leeuw staat stil bij het feit dat in 1990 de molen uitgebreid werd gerestaureerd en weer in (oorspronkelijk) gebruik is genomen. Het ambacht van de molenaar, de technieken, historische molenstenen en producten. Een molen als Windkorenmolen De Leeuw kent vele verhalen.

dinsdag 23 juni 2015

Fietsen in Normandië (Calvados)

In steeds meer toeristische gebieden in Frankrijk worden (netwerken van) fietspaden aangelegd. De laatste jaren hebben we hier tijdens onze vakanties al veelvuldig gebruik van gemaakt, onder andere in de Loirestreek en in de omgeving van de Baai van de Somme. Afgelopen weken hadden we onze fietsen mee in Normandië en Bretagne. Vergeet Bretagne. Er zullen vast wel vlakke stukken te vinden zijn, maar zeker niet in Finistère waar wij waren. Maar Normandië is een heel ander verhaal.

Bovenstaand setje met 12 fietskaarten is bij de lokale VVV-kantoren gratis verkrijgbaar.

In de Calvados, aan de kust, langs de invasiestranden en de badplaatsen zijn vele kilometers fietspaden aangelegd. Je kunt vrijwel onafgebroken fietsen vanaf Vierville-sur-Mer, Arromanches, Courseulles, Ouistreham naar Cabourg en Deauville. Zo'n 50 km langs de kust en dan ook echt grotendeels langs het strand. Alleen op zaterdag en zondag in het seizoen moet je op de promenades van de fiets af en een stukje lopen. Vanaf de kust zijn fietspaden aangelegd naar Bayeux, Caen en andere plekken in het binnenland. Een aanrader!

Foto: Bij Luc-sur-Mer

Verder onder nieuwe vlag


Na vakantie en afstand nemen heb ik besloten door te gaan met dit blog. Stoppen kan altijd nog. Alleen vaar ik niet meer onder de vlag van de Rijnbrink Groep, maar onder de Overijsselse vlag. Ik heb me een (werkzaam) leven lang onder meer bezig gehouden met de Overijssel collectie van achtereenvolgens de Provinciale Bibliotheekcentrale Overijssel-Oost, Overijsselse Bibliotheekdienst en Rijnbrinkgroep en met projecten/websites op het gebied van erfgoed en geschiedenis van Overijssel. De bijdragen op dit weblog waren vaak gerelateerd aan mijn werkzaamheden. De interesse is gebleven. De volgers lazen mijn blog vanwege de onderwerpen die aan bod kwamen. Dus ga ik op dezelfde voet verder. Met enkele verschillen. Ik gun mezelf de vrijheid niet persé vast te houden aan een vaste regelmaat wat betreft plaatsen van bijdragen en ik maak wat vaker een zijstap qua onderwerpen. Ik wil n.l. zelf plezier blijven beleven aan het bloggen en daarbij passen te veel restricties niet. De eerstvolgende bijdrage is daar een voorbeeld van.

woensdag 3 juni 2015

Het Laatste Rondje


Na 45 jaar, waarvan 25 jaar in Nijverdal, ben ik bijna bibliothecaris-af. Morgen neem ik afscheid en vandaag heb ik mijn laatste ‘lunchrondje’ gefietst. Voordeel van mijn werkplek was dat bos en heide van de Sallandse Heuvelrug vlakbij gelegen zijn. Binnen 2-3 minuten ben je er. Rond 2000 stalde ik een oude crossfiets in het gebouw, waarmee ik tussen de middag de hei op ging, de laatste vijf jaar bijna dagelijks. Alleen onbegaanbare fietspaden vanwege de sneeuw, of regen (het moet wel leuk blijven) weerhielden mij. Ik fietste vrijwel altijd hetzelfde rondje van een half uur, met binnen dat rondje een aantal varianten. Grof geschat zo’n tweeduizend keer.
De seizoenen die met horten en stoten in elkaar overliepen. Mooie periodes in voor- en najaar, slechte periodes in de zomer. Dikke jas met sjaal en handschoenen of in t-shirt. Het frisse groen in mei-juni, de paarse heide eind augustus, begin september.

De mooie dagen in maart-april of september-oktober waarop de grijze golf tevoorschijn kwam om wat zonnestralen mee te pikken. De golf die mij nu ook definitief verzwolgen heeft. De vakantieperiodes, waarin de fietspaden tijdens zonnige dagen dicht bevolkt waren met toeristen die verbleven op de Sallandse Heuvelrug. En winterse perioden waarin je wekenlang vrijwel niemand zag in een verstilde wereld. Alleen ’s zomers hoorde je wat verkeer op de Toeristenweg Nijverdal-Holten.

Gedurende 2 of 3 jaar zette een wandelaar op hetzelfde tijdstip dat ik op de fiets stapte zijn fiets tegen een boom om te gaan wandelen. Onze routes kruisten elkaar. We groetten altijd, maar spraken elkaar nooit, want we verplaatsten ons met verschillende snelheden. Terwijl we waarschijnlijk hetzelfde doel hadden: even wat verfrissing in de dagelijkse sleur brengen.

Op een keer na een vakantie bleek een groot stuk bos gekapt en toegevoegd aan de heide. Een paar jaren later hadden berken het perceel in bezit genomen, die op hun beurt weer werden gerooid. Stukken vergraste heide werden verwijderd zodat jonge heide weer een kans kreeg. Zo zag je dat de strijd om het behoud van de heide er een van de lange adem is.

Ik vraag me af hoe het zal zijn om hier weer terug te komen wanneer je met de fiets achter op de auto naar deze streek komt en dit rondje een onderdeel wordt van een grotere tocht. De gedachten zullen in ieder geval anders zijn, want je houdt je dan in ieder geval niet meer bezig met de actualiteiten van het werk...

Hiermee komt ook een eind aan dit weblog onder de vlag van de Rijnbrink Groep. Ik ga waarschijnlijk wel door onder eigen vlag. Eerst even vakantie en afstand nemen.






maandag 1 juni 2015

Landschap Overijssel lanceert nieuwe themaroute en wandel app


Dit jaar bestaat landgoed Hof Espelo nabij Enschede tenminste 800 jaar. Ter gelegenheid hiervan heeft Landschap Overijssel woensdag 28 mei jl. de nieuwe themaroute ‘Gabriël Davina’ geopend, vernoemd naar de laatste rentmeester van het landgoed. Hoogtepunten van deze nieuwe wandeling zijn verzameld in een speciaal boekje. Ook is de route opgenomen in de nieuwe wandel app ‘Wandelen in Overijssel’.

Lees hier verder.