woensdag 26 december 2018

Droogte leidde tot veel archeologische vondsten in Noordoost Nederland

Door de droogte dit jaar waren voor landbouwers de oogsten een stuk minder maar voor archeologen was het een zeer vruchtbaar jaar. Grachten en sloten die ooit gegraven zijn kwamen door de kleurverschillen in vegetatie weer te voorschijn evenals de contouren van voormalige gebouwen. Hier zijn al meerdere artikelen over geschreven. Een mooi voorbeeld is het hieronder weergegeven artikel dat op 24 december verscheen in Trouw. Omdat je nooit weet hoe lang zo'n artikel online blijft staan, heb ik het integraal geplaatst.

Archeoloog Diana Spiekhout: De droge zomer was een geschenk uit de hemel/ door Barbara Vollebregt

HET JAAR VAN...DE DROOGTE. De droogte van dit jaar had vele nadelen, maar archeologen hadden redenen er blij mee te zijn. Zo werden bij Noordlaren de contouren van een kasteel duidelijk zichtbaar. ‘Deze zomer was een goudmijn.’
Voor archeologen was het een topzomer. “De geschiedenis kwam letterlijk naar boven”, zegt archeoloog en onderzoeker Diana Spiekhout van het Kenniscentrum Landschap van de Rijksuniversiteit Groningen. “Waar vroeger grachten of greppeltjes hebben gezeten, blijft de bodem vochtiger. Toen deze zomer overal het gras verdorde, bleef het op die plekken groener. In de buurt van Noordlaren ontstonden daardoor groene cirkels. Op de plek heeft namelijk een laatmiddeleeuws kasteel gestaan.”
Er zijn deze zomer nog veel meer soortgelijke ontdekkingen gedaan. Soms werden de kleurverschillen in de vegetatie zichtbaar via Google maps, of door andere openbare satellietbeelden. De luchtfoto's zijn een tijd- en kostenbesparende techniek. “Vroeger moest je een stuk uit de grond halen om te zien of er iets in kon zitten. Doordat de luchtfotografie de laatste twintig jaar veel geavanceerder is geworden, kan dat nu gewoon vanachter een computer”, legt Spiekhout uit.
Bij al die archeologische ontdekkingen met luchtfoto’s gaat het het vaakst om kastelen. En dat komt Spiekhout goed uit, want zij hoopt te promoveren op onderzoek naar kastelen in het Oversticht, het gebied waarover in de Middeleeuwen de bisschoppen van Utrecht gezag uitoefenden en dat ongeveer samenvalt met het huidige Overijssel en Drenthe.
De foto’s helpen Spiekhout zich een beeld te vormen van het landschap in de Middeleeuwen en geven ook een beter beeld van de omvang van de bouwwerken. “En dat is best handig als je bedenkt dat een kasteelterrein ongeveer 130 meter in doorsnede kan zijn.”
Die kastelen zien er trouwens heel anders uit dan het Disneykasteel dat mensen uit films kennen, zegt de onderzoeker. Zo weet ze dat kastelen in Nederland vaak op laaggelegen plekken hebben gestaan, in moerasgebieden, beekdalen of op de grens van een verhoging. En de kastelen waren vaak niet omringd door één, maar door meerdere grachten. “De waterburcht in Eelde is daar een goed voorbeeld van. Om de burcht lagen ongeveer acht grachten met daartussen zeven wallen. Verder waren kastelen niet altijd van steen maar in het begin vooral van hout”, aldus Spiekhout.
De recentste vondst werd gedaan in Wesepe. Dankzij de droge zomer ontdekte amateurarcheoloog Bert Terlouw daar een burcht. En op het kasteelterrein in Noordlaren werd nog een zogeheten landweer gevonden, een verdedigingswal.
Voor Spiekhout zijn alle ontdekkingen bijzonder. Soms bevestigen ze een bestaand vermoeden. “Door wat we weten over de geschiedenis en door de kennis die we hebben verzameld over de ligging van andere kastelen, zijn er plekken waar je een kasteel eerder zou verwachten. Die controleerde ik deze zomer regelmatig op kleurverschillen. Met foto's, maar ook door veldonderzoek, om te kijken of er iets te zien was.”
Dat er deze zomer vooral ontdekkingen werden gedaan in Noord- en Oost-Nederland is niet helemaal toevallig. Dat komt door door de bodem hier: vooral op zandgronden werden tot nu toe middeleeuwse ontdekkingen gedaan.
Voor Spiekhout kwam de droogte net op tijd. “Ik zat in de afrondende fase van mijn onderzoek toen er via de luchtfoto's ineens allerlei interessante verkleuringen zichtbaar werden. Daardoor heb ik nog vijf terreinen in mijn onderzoek kunnen meenemen. Het was een geschenk uit de hemel.”

Uit: Trouw, 24 december 2018


Foto: Droogte onthult Middeleeuws kasteel bij Noordlaren (foto: Twentsche Courant Tubantia)

vrijdag 21 december 2018

Muziek uit het oosten (101): ENorm: Op hoes an veur Kesmis

Een speciale rubriek – voor de liefhebbers van muziek. Van alles wat – in ’t Engels of in ’t plat. Goud en oud, nieuw of fout.


Een Twentse kerstkraker uit 2012, waarvan de opbrengst ten goede kwam aan Serious Request, dat op de Oude Markt in Enschede een recordbedrag van 14 miljoen euro ophaalde. In de videoclip treden toenmalige bekende Tukkers op.

Activiteiten voor kinderen in de Kerstvakantie 2018-2019 in musea etc. in Overijssel


Hierbij een overzicht van wat er in de kerstvakantie te doen is voor kinderen in de Overijsselse musea e.d.

Denekamp Natura Docet Wonderryck Twente Extra activiteiten in de Kerstvakantie

Deventer Speelgoedmuseum Diverse collecties

Enschede De Museumfabriek Diverse activiteiten en tentoonstellingen

Hengelo Oyfo Techniekmuseum Diverse activiteiten

Holten Natuurmuseum Diverse exposities en activiteiten

Kampen Speelgoedkabinet

Lattrop Cosmos Sterrenwacht
Speciaal kerstprogramma

Ommen Nationaal Tinnen Figuren Museum
Diverse collecties en exposities

Voor alle overige activiteiten, festivals en evenementen rond Kerst en Oud en Nieuw zie:
Uitgaan in Overijssel

Dagje Weg – Kerstvakantie Overijssel

donderdag 13 december 2018

Uitgaven Meertens Instituut nu online, waaronder Volkskundig Bulletin


Er zijn in de geschiedenis van het Meertens Instituut veel seriewerken uitgegeven die bedoeld waren voor een breder publiek dan alleen collega-onderzoekers. De langlopende serie ‘Volkskundig Bulletin’ is daar een voorbeeld van, naast series als ‘Publikaties van het P.J. Meertens Instituut’ en ‘Bijdragen en Mededelingen’. In de afgelopen tijd zijn een groot aantal publicaties gescand en doorzoekbaar gemaakt. Het werk is nog niet klaar, de komende maanden zullen nieuwe artikelen worden toegevoegd uit publicaties waarvan het auteursrecht bij het Meertens Instituut of de KNAW berust. Het Volkskundig Bulletin (1975-1999) bijvoorbeeld staat nu online.

Online magazine over Archeologiedagen 2018 verschenen


Op 12, 13 en 14 oktober 2018 vond de vierde editie van de Archeologiedagen plaats. Ruim 56.000 bezoekers door heel Nederland stapten dat weekend in de wereld van de archeologie. Uit het tijdschrift ARCH Magazine zijn 16 pagina's aan dit evenement gewijd. Deze pagina's zijn online gezet. Aan de hand van de zeven thema's Bouwen en wonen, Ambacht, Dood en Begraven, Conflict, Handel, Dagelijks Leven en De Stad, werd een tipje van de sluier opgelicht van het aanbod aan activiteiten tijdens de dagen. Bekijk het magazine hier.

vrijdag 7 december 2018

Andere Tijden over 'Grootste Overijsselaar' Willem Kolff


Willem Kolff (1911-2009), in 2005 uitgeroepen tot de Grootste Overijsselaar aller tijden, heeft tijdens de Tweede Wereldoorlog in het stadsziekenhuis van Kampen onder zeer moeilijke omstandigheden de eerste kunstnier ter wereld ontwikkeld. In 1950 emigreerde hij naar de Verenigde Staten. Dat hij een belangrijk wetenschapper was blijkt uit het feit dat hij twaalf eredoctoraten aan universiteiten over de hele wereld en meer dan 120 internationale onderscheidingen ontving. Op hoge leeftijd ijverde hij nog voor het behoud van het oude stadsziekenhuisgebouw in Kampen.
Op zondag 8 december om 21.20 uur (NPO 2) is Andere Tijden gewijd aan de man die miljoenen levens van nierpatiënten over de hele wereld redde. Toch kent in Nederland nauwelijks iemand zijn naam. In het programma worden de volgende vragen beantwoord: Wie was de vader van de kunstorganen? Wat dreef hem? En waarom zagen Nederlandse artsen niets in zijn vinding?

donderdag 6 december 2018

Opregte Steenwijker Courant 1869-1955 online in Delpher


De jaargangen van de Opregte Steenwijker Courant die verschenen tussen de jaren 1869-1955 zijn gedigitaliseerd en vanaf nu ook raadpleegbaar via de landelijke website Delpher De Opregte Steenwijker Courant verscheen voor het eerst op 5 juli 1869 en werd uitgegeven door G. Hovens Greve te Steenwijk. De krant die aanvankelijk 1x per week en later 2x per week verscheen versloeg het nieuws ui de Kop van Overijssel, Zuidoost-Friesland en Zuidwest-Drenthe. In 1956 wordt de krant overgenomen door J.A. Boom en Zoon en verschijnt dan 3x per week.


woensdag 28 november 2018

De Overijsselse Boekenplank (17), recent verschenen boeken

Hieronder de oogst aan boeken over Overijsselse onderwerpen van de afgelopen maanden.

Arnichem, buitenplaats aan de Vecht/ Jan ten Hove. Zwolle: Waanders, 2018. 216 pag. ISBN 9789462621916 € 29,95


Arnichem ligt idyllisch aan de oever van de Overijsselse Vecht in Haerst, onder de rook van Zwolle. De geschiedenis van de buitenplaats gaat terug tot circa 1400. Het huis heeft in zijn lange bestaan een bonte parade van bezitters en bewoners zien passeren. In de 20ste eeuw fungeerde Arnichem geruime tijd als vakantieverblijf voor dominicaner priesterstudenten. In dit fraai geïllustreerde boek wordt het kleine verhaal van het landgoed verweven met de grote geschiedenis van Zwolle, de regio en Nederland. Ook de historie van het nauw met Arnichem verbonden Haersterveer komt uitgebreid aan bod. Jan ten Hove won met dit boek de Ithakaprijs voor wetenschappelijk onderzoek over Nederlandse kastelen, buitenplaatsen en landgoederen.

Bij Stork/ Gerard Löbker, Hans van den Broek, Hans Morssinkhof. Zwolle: WBooks, 2018. 419 pag. ISBN 9789462583047 € 29,95


Op 4 september 1868 opende Charles Theodorus Stork met zijn medefirmanten de poorten van de Machinefabriek Gebr. Stork & Co. In Hengelo. ‘De smid van de Twentse textielindustrie’ groeide uit tot een wereldconglomeraat. Pompgemalen van Stork hielden Nederland droog; schepen werden voorzien van Stork dieselmotoren. Al in de negentiende eeuw leverde Stork suikerfabrieken aan Nederlands-Indië. Stork kende een eigen systeem van sociale voorzieningen en vakscholing. Bijna iedere medewerker was wel actief bij een of meer verenigingen die Stork rijk was.
In de gloriejaren trilde Hengelo wanneer Stork zijn motoren proefdraaide. Dat was een goed teken want er was werk. Begin jaren zeventig wordt de machinefabriek met ruim 5.000 medewerkers opgesplitst in werkmaatschappijen. Dreigende sluitingen zorgden voor onrust. De eerste staking in 1973 sloeg in als een bom, want er was nooit eerder gestaakt bij Stork.
Nu, 150 jaar na de oprichting, is Stork nagenoeg verdwenen uit Hengelo. Op de vraag ‘waar werk je?’ krijg je steeds minder vaak het antwoord: ‘Bij Stork.’ Dit boek laat de betekenis zien van Stork als vooruitstrevend en betrokken werkgever. Naast de integrale bedrijfshistorische ontwikkelingen zijn boeiende thema’s beschreven en in beeld gebracht.

Oale groond: Geschiedenis van het Twentse landschap/ John van Zuidam. Utrecht: Matrijs, 2018. 168 pag. ISBN 978-90-5345-538-8 € 24,95


Glooiende landschappen, buitenplaatsen van fabrikantenfamilies, oude fabrieksgebouwen, boerenerven en adellijke landgoederen; het Twentse landschap is uniek in Nederland. Over het ontstaan van dit bijzondere landschap verschijnt op 15 november het nieuwe boek ‘Oale groond’. Het Twentse landschap is in de loop van de tijd gevormd door natuurlijke processen en menselijke invloeden. Auteur John van Zuidam groeide op in Almelo en verrichtte jarenlang onderzoek naar het verleden van dit eeuwenoude landschap.
Deze uitgave beschrijft onder andere de geschiedenis van de middeleeuwse havezaten, de markedelingen in de 19de eeuw, de ontginningen en ruilverkavelingen van de 20ste eeuw en de opkomst van de textielindustrie. Aan de hand van prachtige foto’s en kaarten is de ontwikkeling van het landschap op de voet te volgen.

Martelaressen van adel: Fictie en feiten over de twee ‘doperse’ joffers Van Beckum/ Henk Boom. Zutphen: Walburg Pers, 2018. 256 p. ISBN 9789462492813 € 24,95


Op 13 november 1544 kwamen twee schoonzusters, Maria en Ursula (de joffers Van Beckum) wegens ‘doperse sympathieën’ op de brandstapel. Daar, op het Galgenveld bij Delden, stierven ze als ware martelaressen. Omdat beide vrouwen van adel waren, kregen ze nadien veel aandacht in de aan de wederdopers gewijde martelaarsliederen. Dat leidde in latere publicaties tot een overdosis aannames en fantasie. Drie al vergeelde historische romans verhoogden het spagaat tussen fictie en feiten. Waren ze werkelijk doopsgezind? En hoe kan het dat het gerechtelijke vonnis en de verslagen van hun verhoren door de inquisitie spoorloos zijn verdwenen? Waren er wellicht andere belangen geweest die destijds hadden geleid tot hun arrestatie. Was er in die jaren eigenlijk wel sprake van een ketterjacht in Twente? Om orde te kunnen scheppen in deze dwaaltuin van waarheid, verbeelding en anekdote volgde Henk Boom het spoor van de joffers terug, van de laatste novelle en gedigitaliseerde publicaties tot het allereerste martelaarslied in 1555. In lokale, regionale en landelijke archieven ontdekte hij nieuwe gegevens. Bevrijd van bedenksels en verdichting blijft het een bizar en waargebeurd verhaal. Samen genereren fictie en feiten een hervertelling, voor het eerst geplaatst in de context van die tijd en eindigend met een klein wonder.

Oldenzaal - veertien eeuwen geschiedenis/ Gerard Vaanholt, eindredactie. Stichting Oldenzaalse Musea, 2018. 392 pag. ISBN 9789081145527 € 29,95


Sinds 1972 verscheen er niet meer zo’n compleet overzicht van de historie van Oldenzaal. Dankzij opgravingen en nieuwe inzichten biedt deze nieuwe uitgave een enorme schat aan nieuwe informatie. Het boek omvat ruim 300 pagina’s en is zeer rijk geïllustreerd, zoveel mogelijk in kleur. In chronologische volgorde krijgt de lezer een helder beeld van de wijze waarop Oldenzaal zich door de eeuwen heen heeft ontwikkeld van een primitieve nederzetting tot de moderne stad die het nu is.

De Moderne Devotie: Spiritualiteit en cultuur vanaf de late Middeleeuwen/ redactie: Anna Dlabačová en Rijcklof Hofman. Zwolle: WBooks, 2018 272 pag. ISBN 9789462582958 € 24,95


De Moderne Devotie is een van de meest invloedrijke initiatieven uit de Nederlandse geschiedenis. Dit is het eerste overzichtswerk waarin deze laatmiddeleeuwse beweging in al haar schakeringen in een bredere historische context wordt geplaatst. Met aandacht voor haar Europese uitstraling, inspiratiebronnen, parallelle stromingen, de beeldvorming door de eeuwen heen en de Moderne Devotie nu. In honderd korte verhalen maakt de lezer kennis met de mensen achter dit succesverhaal, hun literatuur, kunst en cultuur vanaf het gebied rondom de IJssel tot ver daarbuiten.

Op zoek naar de schatten van de Vecht/ Bert van den Assem; Ben Vulkers (fotografie). Zwolle: WBooks, 2018. 160 pag. ISBN 9789462582996 € 14,95


'De grootste van de kleine rivieren of de kleinste van de grote rivieren, zo wordt de Overijsselse Vecht genoemd in Nederland. In Duitsland speelt dit niet. Daar is ‘die Vechte’ niet meer dan een detail in het landschap. Toch ligt juist daar het langste deel van de rivier. Waar te beginnen bij het verhaal van de Vecht? Bij het ontstaan van de oerrivier in het Pleistoceen? Of bij de Trechterbekervolken die zich ruim 5000 jaar geleden vestigden op de duinen langs de Vecht? Of gewoon bij de bronnen van het Vechtwater aan de voet van de Baumbergen bij Münster?'

Wandelen op de Twentse Wallen/ Truus Wijnen. Uitgeverij Gegarandeerd Onregelmatig, 2018. 128 pag. ISBN 9789078641698 € 14,95


In Twente wemelt het van de (stuw)wallen. Namen als Apenberg, Kuiperberg, Tankenberg of Austieberg beloven vergezichten zoals je die alleen in het buitenland verwacht. Truus Wijnen heeft al deze Twentse wallen beklommen en de mooiste van deze wandeltochten heeft ze in deze gids verzameld.

Jaarboek Twente 2019. Jaargang 58. Enschede: Uitgeverij Twentse Media, 2018. 161 pag. ISSN 1566-3744, ISBN 9789492960016 € 17,95


Voor het eerst in de geschiedenis van het Jaarboek Twente zijn alle artikelen gewijd aan één onderwerp: de vrouw in de Twentse geschiedenis. Vrouwen waren eeuwenlang vrijwel onzichtbaar, althans in de geschiedschrijving. Niet zo vreemd, omdat vrijwel alleen mannen zich hiermee bezighielden, aldus eindredacteur Guus Goorhuis. Met dit jaarboek wordt de achterstand een klein beetje goedgemaakt. Geportretteerd worden onder meer: een onderwijzende non, een schrijfster, een ziekenverzorgster, een boerin, twee martelaressen, een vrouwelijke bestuurder, fabrikantenvrouwen, een communiste, een schilderes, een modeontwerpster, witte wieven en dichteressen. Ook telt het Jaarboek twee dialectbijdragen van Gerrit Lansink ('Cilla Black in Tubbig') en Gerrit Klaassen ('Mullers Anna en 't heerschop').

Het oudste huis van Nederland: 900 jaar Proosdij in Deventer/ J. Kreek en H. Slechte. Zutphen: Walburg Pers, 2018. 160 pag. ISBN 9789462493018 € 29,95


'In Het oudste huis van Nederland wordt de bouwhistorie in de bredere context van de algemene geschiedenis van Deventer geplaatst. De bewoningsgeschiedenis, tot en met het gebruik van Stromarkt 19 als deel van de nieuwe Bibliotheek Deventer, vormt het verbindend element. De beknopte biografieën van de vele interessante bewoners geven een bijzondere kleur aan dit boek.'

Drie eeuwen Joods leven in Almelo/ Hans Holtmann. Almelo, 2018. 352 pag. ISBN 9789082908206 € 19,95


Joodse ondernemers zoals Salomonson, Hedeman en Bendien droegen in belangrijke mate bij aan de economische ontwikkeling van de stad. Ook op cultureel gebied nam de gemeenschap een belangrijke plaats in. Er ontstond een bloeiend verenigingsleven dat tot aan de Tweede Wereldoorlog bleef bestaan. Gedurende de jaren 1940-1945 werd ook de Joodse gemeenschap van Almelo zwaar getroffen door de Naziterreur. Van de 265 weggevoerde Joodse plaatsgenoten keerden er slechts 6 terug. Deze jaren vormen een inktzwarte bladzijde in de geschiedenis van de stad. Na de oorlog trachtten de overlevenden de draad weer op te pakken. Maar mede door vertrek naar elders werd de gemeenschap steeds kleiner. Uiteindelijk leidde dit in juli 2012 tot sluiting van de synagoge. Hiermee kwam een einde aan drie eeuwen Joods leven in de stad.

Deventer Boekenstad: Twaalf eeuwen boekcultuur aan de IJssel/ red.: Suzan Folkerts en Garrelt Verhoeven. 320 pag. ISBN 9789462493247 € 29,95


'Vanaf het moment dat missionaris Lebuinus 1250 jaar geleden de IJssel overstak en aan de oevers van de rivier een missiepost vestigde, lieten Deventenaren hun sporen na in schrift. Die geschiedenis strekt zich uit van de eerste geestelijken in de parochiekerken en de Proosdij tot de persen van Kluwer en Roto Smeets, van schrijvende zusters en broeders in de gemeenschappen van de Moderne Devotie tot de bouw van een nieuwe bibliotheek, van de eerste Deventer drukker Richard Pafraet tot de jaarlijkse Deventer boekenmarkt, en van de geleerde boeken van het Athenaeum Illustre tot de centsprenten van De Lange. Dit boek viert twaalf eeuwen boekcultuur aan de IJssel.'

Assendorp: niet zomaar een Zwolse wijk/ Herman Aarts. Zwolle: Waanders, 2018. 200 pag. ISBN 9789462621985 € 22,50


Eeuwenlang is Assendorp niet meer dan een boerenstreek buiten de stadsmuren. Alles verandert als Zwolle een aansluiting krijgt op het spoorwegnet en de spoorwegen achter het station een grote werkplaats vestigen voor het onderhoud van aller spoormaterieel. Honderden medewerkers van de werkplaats vinden in Assendorp een woning, Assendorp wordt spoorwijk. Na de sluiting van de werkplaats in de jaren dertig van de vorige eeuw en vooral na de Tweede Wereldoorlog is de wijk er slecht aan toe. Geleidelijk komt Assendorp er weer bovenop en ontwikkelt zich, met behoud van het oorspronkelijke karakter, tot een levendige wijk met veel sociale samenhang, tot een wijk waar men graag woont. In dit rijk geïllustreerde boek wordt de historie van Assendorp uitvoerig beschreven.

De Brugman collectie/ Jan van der Kolk. 2018. 224 pag. € 34,95


Berry Brugman (1915-1966) was een Almelose expressionistisch kunstschilder, die zich onder meer liet inspireren door het Twentse landschap. Zijn echtgenote Janny Brugman-de Vries (1918-2006) werd vooral bekend als beeldhouwster. In deze biografie wordt een selectie van meer dan 350 kunstwerken getoond.

De Marke Kerspel Goor. Stichting Heemkunde Markelo. 2018. 600 pag. €27,50


'Aan de hand van een denkbeeldige wandeling door het gebied van de vroegere marke Kerspel Goor worden in dit omvangrijke boek met hard kaft van ruim 600 pagina's alle panden, ruim 165 stuks, die we passeren in ogenschouw genomen. Vragen die we ons daarbij stellen zijn: wanneer en door wie zijn die gebouwen gesticht, welke (neven)beroepen werden er uitgeoefend, van welke boerderij kwam de "introuwende partij", hoe heeft de omvang van het bedrijf zich in de loop der jaren ontwikkeld, enz.

Bad Bentheim: sporen van een rijk verleden/ Harry Roetert. Hengelo: Creagro, 2018. 160 pag. ISBN 9789082887105 € 18,95


In meer dan veertig pakkende korte verhalen komt de geschiedenis van Bad Bentheim tot leven en krijgen de sporen uit het verleden betekenis. Wat hadden de Oranjes met de graven van Bentheim? En waarom was de schilder Jacob van Ruisdael zo gefascineerd door het kasteel? Waarom werd Bentheim calvinistisch, in tegenstelling tot de rest van Noord-Duitsland?

Deventer. Van Vikingwal tot vestingwal/ Gijsbert Heetveld. Soest: Boekscout, 2018. 288 pag. ISBN: 9789402242522 € 22,50


Het boek gaat over één aspect van de geschiedenis van de stad Deventer: de defensiesystemen die werden ontwikkeld om de vijand buiten de deur te houden. Dankzij de Vikingwal die al in 890 werd gebouwd, durfden de bisschoppen van Utrecht zich in Deventer te vestigen. Later werd op de restanten van deze wal een dubbele stadsmuur gebouwd. Toen de muren na de Middeleeuwen niet langer bestand bleken tegen het geweld van moderne kanonnen, werd om de stad een vestingwal gebouwd met bastions, courtines, ravelijnen, halvemanen, lunetten en hoornwerken. Vanaf de veertiende eeuw werden ook de bezittingen buiten de stad beschermd. Dat gebeurde door het graven van landweren, een stelsel van wallen en grachten tot ver buiten de stad. Daardoor konden struikrovers, roofridders of legertjes uit het naburige Gelre het gebied niet binnenkomen

Moed en mededogen: onderduikhuizen voor Joden in Deventer 1942-1945/ Hans van Beeck. Deventer: Uitgeverij Ego, 2018. 128 pag. ISBN 9789090310909 € 22,95


Beschrijving van 56 huizen in Deventer waar tussen 1942 en 1945 Joodse mensen onderdak vonden. Van elk huis wordt verteld hoe de bewoners Joodse mensen opnamen in hun huis en gezin, en onderduik boden. Hoe verraad altijd op de loer lag. De auteur vertelt over de invloed die het had op hun eigen leven, het risico dat zij namen, het constante waakzaam zijn.

Almelo: eerste helft twintigste eeuw/ samengesteld door Peter Leeuwen. Almelo: Fotoarchief.nu, 2018. 352 pag. € 15,95


De gouden tijden van de textielindustrie en de groei van Almelo tot een relatief welvarende stad. Het openbare leven, het verkeer en de spoor- en waterverbindingen. De economische crisis in de jaren dertig en de enorme werkloosheid en armoede. De bloei van het verenigingsleven. De Tweede Wereldoorlog en de bevrijding. De woningnood en de wederopbouw. Werken, gezinsleven en vrije tijd. Het komt allemaal aan bod in dit zesde fotoboek over Almelo van Peter Leeuwen.

1250 Pagina's Deventer Beeld/ Deventer: VVV Deventer, 2018. 1248 pag. ISBN 9789082914511 € 19,95


Twee kilo zwaar, in Deventer rood, tot het randje vol met 2169 foto's van 471 Deventenaren.

Diepenveen toen en nu: deel 2. Historische Vereniging Dorp Diepenveen en omgeving, 2018. 160 pag.


Vervolg op het eerste deel uit 2008. Uit het fotoarchief van de vereniging zijn 81 oude afbeeldingen geselecteerd waaronder deze keer ook foto’s van de tot 1960 tot de voormalige gemeente Diepenveen behorende gebieden Borgele en Platvoet.

Go Ahead Eagles: officieel clubboek/ Kick Uitgevers, 2018. 640 pag. ISBN 978-94-915-5536-7 € 79,-


De volledige geschiedenis van Go Ahead en Go Ahead Eagles in 640 bladzijden verteld, voorzien van circa duizend foto’s.

Inwoner/ Wibo Kosters. Uitgeverij Anderszins, 2018. 80 pag. ISBN 978-94-92994-00-4 € 17,50


'De gedichten van Wibo Kosters sleuren je mee de stad in en laten je die zien zoals je hem nooit eerder zag. Een brievenbus die nooit geleegd wordt, IJsselschepen als doemprofeten, warme dagen waarop het geweld toeneemt, eenogige feeksen en de muziek van Neil Young als soundtrack. De dichter is wars van rijtjesgeest en schrijft dwars door wat gebruikelijk is met een melancholische pen.'

De Rusluie: een Nederland-Russische familiegeschiedenis/ Nicole Harmsen. Ambo/Anthos, 2018. 406 pag. ISBN 9789026336096 € 21,99


'Nicole Harmsen schreef met De Rusluie een filmisch epos waarin de gevoelens van een bonte schakering avonturiers invoelbaar zijn gemaakt; een boek over vrijheid, handelsgeest en doorzettingsvermogen, maar ook over het perpetuum mobile van haat en liefde, oorlog en vrede, dood en leven. De Rusluie is Harmsens debuutroman.'

En verder nog verschenen:
Jubileumboek 100 jaar Mariaparochie
Honderd jaar G.J. van Heekpark Enschede
Een Hannekemaaier verstrikt in het Vechtdal, over de familie Altena uit Genemuiden
Opstand in Blokzijl van 1672 van Dik Delfsma
80 Jaar in de gemeente Ommen door Gerrit Jan Hesselink
Kinderen van Deventer door René Berends
Onze zeehelden - Portretten uit de Wipstrik-Zuid in Zwolle
Van de tribune - gebundelde columns van Anton Cramer over PEC Zwolle
De oorlogsdagen, het dagelijks leven in Hengelo door Arjan Averink
Vechtegeschichte - Vechtverhalen
Genealogie van Buerse
‘Altied wat’ met de oude hap van Vak-P (FC Twente)
50 Jaar Corso Sint Jansklooster

dinsdag 27 november 2018

Lexicon van literaire werken op DBNL


Gelezen in de Nieuwsbrief van DBNL (Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren):

Vorig jaar bracht de DBNL het Lexicon van de jeugdliteratuur online, dit jaar is het de beurt aan het Lexicon van literaire werken, een omvangrijk naslagwerk waarin de belangrijkste literaire werken besproken worden die vanaf 1900 verschenen zijn in Nederland en Vlaanderen.
Het Lexicon van literaire werken verschijnt sinds januari 1989; eerst als losbladige uitgave in afleveringen, inmiddels als kwartaaltijdschrift. Het vormt een informatiebron voor iedereen die geïnteresseerd is in de moderne Nederlandstalige literatuur.
De boeken in het lexicon, zowel proza als poëzie, worden doorgaans besproken volgens een vast stramien: achtergrond en ontstaansgeschiedenis, inhoud, interpretatie, context en waarderingsgeschiedenis. Iedere bespreking eindigt bovendien met een bibliografie.

De DBNL brengt 105 afleveringen van het lexicon online, uitgegeven tussen 1989 en 2014. In totaal gaat het om 685 besproken werken, van Een voetreis naar Rome van Bertus Aafjes tot Vals licht van Joost Zwagerman.

zaterdag 24 november 2018

Webcams in Overijssel


Deze week was de webcam in het nieuws. 25 jaar geleden werd de eerste webcam in werking gesteld. De camera was gericht op een koffieapparaat. Medewerkers konden zien hoeveel koffie er nog in de pot zat. Tegenwoordig staan overal webcams, ook op allerlei fraaie plekken op aarde. Op pleinen, toeristische hotspots, stranden in de Stille Oceaan, bij de Niagara watervallen. Je kunt vanuit je stoel een reis om de wereld maken.
Hieronder webcams die in Overijssel aanwezig zijn, voor zover ik ze heb kunnen vinden. Vele zijn offline, maar deze werkten vandaag:
Blokzijl - sluis
Deventer - De Gasfabriek
Genemuiden - Havenplein
Holten
Vollenhove
Vroomshoop

Voor beelden van over de hele wereld zie:
Most viewed cams
Most popular livecams
Most visited webcams

vrijdag 23 november 2018

Maandthema Mijn Stad Mijn Dorp: 'Overijssel ontgonnen'


Momenteel is er veel te doen over het langzaam verdwijnen van houtwallen, waardoor ons mooie coulissenlandschap bedreigd wordt. Een paar generaties geleden kregen grote delen van het Overijssels een geheel ander aanzicht door de ontginningen.
Mijn Stad Mijn Dorp: 'Woest en ledig. Zo zag een belangrijk deel van Overijssel er gedurende de negentiende eeuw uit. Volgens critici vormen de vele woeste gronden een belemmering voor de vooruitgang en voor de voedselvoorziening van de bevolking. Ondanks protesten werden de gronden langzamerhand ontgonnen en productief gemaakt, waarbij tijdens de crisisjaren in de jaren dertig van de twintigste eeuw, in het kader van de werkverschaffing, werklozen uit het hele land werden ingezet.'
Op MijnStadMijnDorp de komende weken speciale aandacht voor de ontginning van Overijssel.

maandag 19 november 2018

Verkiezing Overijssels Boek van het Jaar weer van start gegaan

De verkiezing van Het Overijssels Boek van het Jaar is weer van start gegaan. Er zijn twee categorieën, fictie en non-fictie, en twee verschillende jury’s. Het gaat om boeken die tussen 1 augustus 2017 en 1 oktober 2018 verschenen zijn. Mis je een boek op de lijst dat kun je tot 3 december een nominatie doorgeven. Ga daarvoor naar de website Overijssel Verwoord, waar je ook de twee longlists fictie (verhalen en romans) en non-fictie (boeken over een Overijssels onderwerp vindt en nog meer informatie over de verkiezing.
In januari 2019 wordt de shortlist bekend gemaakt. Die bestaat uit 7 boeken in de categorie non-fictie en 5 in de categorie fictie. De uiteindelijke winnaars worden bekend gemaakt op het Groot Overijssels Boeken- en Verhalenbal op 28 maart in Zwolle. Aan de titel Overijssels Boek van het Jaar is voor elke categorie een geldbedrag van € 500,- verbonden.


Foto: de vorige winnaar in de categorie non-fictie Marco Krijnsen

zondag 18 november 2018

Tentoonstelling over historie boekenstad Deventer in De Waag en de bibliotheek


Vanaf vandaag is de dubbeltentoonstelling Deventer Boekenstad Twaalf eeuwen boekcultuur aan de IJssel te zien in Museum De Waag en de Bibliotheek aan de Stromarkt.
Handschriften, boeken en drukwerk uit Deventer vonden in de afgelopen twaalf eeuwen hun weg naar ontelbare lezers. Sinds de komst van het christendom zijn er in Deventer sporen nagelaten in schrift en de eerste Deventer druk dateert uit 1477. In de vijftiende eeuw beleefde de lokale boekcultuur een bloeiperiode en was Deventer de belangrijkste boekenstad van de Lage Landen.
De tentoonstelling in Museum De Waag toont de hoogtepunten uit de boekhistorie. Van de vroegste middeleeuwse handschriften en oude drukken tot de atlassen en almanakken voorbeelden uit de hoogtijdagen van de grafische industrie in de 20ste eeuw. In de bibliotheek zijn de topstukken uit de geschiedenis van de Athenaeumbibliotheek in de ‘Schatkamer van Deventer Boekenstad’.
tentoongesteld. Het 'digitale boekenspoor' door het bibliotheekgebouw toont de actuele invloed van deze werken.
Zie ook: RTV Oost

Museum De Waag
Brink 56, Deventer
Dinsdag t/m zondag 11.00 – 17.00 uur
Toegang: € 9,00 (op vertoon van hun ledenpas betalen leden van de Bibliotheek € 7,50)

Bibliotheek Deventer
Stromarkt 18, Deventer
Maandag t/m vrijdag 9.00 – 20.00 uur
Zaterdag 9.00 – 17.00 uur
Koopzondag 12.00 – 17.00 uur
Toegang gratis

donderdag 15 november 2018

Deventer 'plattoloog' Gerrit Willem Kuijk overleden


Deventenaar en schrijver van boeken over het Deventer dialect Gerrit Willem Kuijk is dinsdag 6 november overleden op 91 jarige leeftijd. Gerrit was Neerlandicus, schrijver en oud-columnist van het Deventer Dagblad, coördinator van de Strèèktaalgroep Dèventer en Umstrèken. Hij noemde zich ‘plattoloog’ ofwel kenner van de Nedersaksische streektaal. Bekendheid kreeg hij door de boeken Grammatica van het Deventer Dialect en Een Dèventer jongen in oorlogstied. Zijn website bevat veel informatie over zijn leven en o.a. een geschreven zelfportret in ‘Mo’j’s kieken wah’n schrievers’. Op de website Mijn Stad Mijn Dorp staat een korte biografie van Gerrit Willem Kuijk.

zaterdag 10 november 2018

Al kennis gemaakt met de Digitale Bibliotheek Overijssel?


Robert van 't Hul uit Kampen is in 2014 een website gestart waarop boeken en artikelen online staan die betrekking hebben op de geschiedenis van Overijssel. Het gaat hierbij om boeken of tijdschriften die niet of moeilijk antiquarisch verkrijgbaar zijn. Er wordt steeds gewerkt aan uitbreiding. De boeken en artikelen worden op verschillende manieren ontsloten: op auteur, op categorie en op plaatsnaam. Het geheel ziet er overzichtelijk uit. Een mooi initiatief dat zou kunnen uitgroeien tot een belangrijke bron voor de geschiedenis van Overijssel. Ik kende de website tot voor kort niet. Voor wie dit ook het geval is, bekijk de Digitale Bibliotheek Overijssel hier.

vrijdag 9 november 2018

In Zutphen nu alles op het gebied van erfgoed op één website


Sinds vorige week zijn op Erfgoedcentrumzutphen.nl de collecties en databases van archeologie, monumentenzorg, het Regionaal Archief Zutphen en het Stedelijk Museum nu toegankelijk via één website. Lees er hier meer over.

donderdag 8 november 2018

Oorlogsdagboek Hengelo 1944-1945 online gezet


Hengeloër Arjan Averink heeft het dagboek van zijn opa over het laatste oorlogsjaar in Hengelo gebundeld en in een boek uitgegeven: ‘De oorlogsdagen, het dagelijks leven in Hengelo'. Hij gaf het in eerste instantie uit voor de familie, maar er bleek zoveel belangstelling voor dat hij het online heeft gezet. Lees hier het hele bericht. Lees het dagboek hier.

woensdag 31 oktober 2018

Tienduizenden archeologische rapporten digitaal beschikbaar


Voor het eerst zijn via één centrale toegang nagenoeg alle Nederlandse archeologische rapporten beschikbaar. Het gaat om vele tienduizenden rapporten. De oudste komt uit 1783. De rapporten zijn te raadplegen via NARCIS, het online portaal voor wetenschappelijke publicaties. De archeologische rapporten in NARCIS zijn afkomstig uit alle hoeken van het land en zijn geproduceerd door tientallen opgravingsbedrijven, universiteiten en gemeenten. Van veel onderzoeken is een geolocatie beschikbaar. De rapporten zijn grotendeels als open access publicaties beschikbaar, waardoor ze voor iedereen vrij toegankelijk zijn. Een aantal is nog opgenomen achter een restricted access, maar de metadata is wel beschikbaar.

Om rapporten te kunnen inkijken moet je wel eerst een (gratis) account aanmaken om te kunnen inloggen.
Kijk hier voor een uitgebreid artikel over dit onderwerp.

vrijdag 26 oktober 2018

Jaarboek Twente 2019 gepresenteerd

Vanmiddag werd het nieuwe Jaarboek Twente gepresenteerd bij De Woeste Wieven in Diepenheim. Het eerste exemplaar werd door Hans Berkien, voorzitter van uitgeverij Twentse Media aangeboden aan minister Ank Bijleveld.


Voor het eerst in de geschiedenis van het Jaarboek Twente zijn alle artikelen gewijd aan één onderwerp: de vrouw in de Twentse geschiedenis. Vrouwen waren eeuwenlang vrijwel onzichtbaar, althans in de geschiedschrijving. Niet zo vreemd, omdat vrijwel alleen mannen zich hiermee bezighielden, aldus eindredacteur Guus Goorhuis. Met dit jaarboek wordt de achterstand een klein beetje goedgemaakt. Geportretteerd worden onder meer: een onderwijzende non, een schrijfster, een ziekenverzorgster, een boerin, twee martelaressen, een vrouwelijke bestuurder, fabrikantenvrouwen, een communiste, een schilderes, een modeontwerpster, witte wieven en dichteressen. Ook telt het Jaarboek twee dialectbijdragen van Gerrit Lansink ('Cilla Black in Tubbig') en Gerrit Klaassen ('Mullers Anna en 't heerschop').

Het Jaarboek Twente bestellen? Kijk hier.






donderdag 25 oktober 2018

Urker geschiedenis nu ook digitaal gepresenteerd


Urk behoorde van 1950 tot 1986 tot de provincie Overijssel. Er zijn weinig plaatsen met het inwonertal van Urk (ruim 20.000), die zo uitgebreid beschreven zijn als Urk. Maar dan wel in papieren uitgaven. Aan digitaal gepresenteerde informatie over de geschiedenis van Urk ontbrak het. Vanaf nu gaat dat veranderen. Met de website urkeruitgaven.nl wordt een begin gemaakt met de digitale ontsluiting van de Urker geschiedenis. Allereerst worden artikelen uit het nieuwe tijdschrift Urcker Kronieken ook op internet geplaatst. Daarnaast is een start gemaakt met een historisch overzicht en is ook de Canon van Urk op de website gezet.

woensdag 24 oktober 2018

'Oale groond', een boek over de geschiedenis van het Twentse landschap verschijnt binnenkort

Persbericht

Op 15 november verschijnt bij Uitgeverij Matrijs ‘Oale groond’: Geschiedenis van het Twentse landschap, geschreven door John van Zuidam.


Glooiende landschappen, buitenplaatsen van fabrikantenfamilies, oude fabrieksgebouwen, boerenerven en adellijke landgoederen; het Twentse landschap is uniek in Nederland. Over het ontstaan van dit bijzondere landschap verschijnt op 15 november het nieuwe boek ‘Oale groond’. Het Twentse landschap is in de loop van de tijd gevormd door natuurlijke processen en menselijke invloeden. Auteur John van Zuidam groeide op in Almelo en verrichtte jarenlang onderzoek naar het verleden van dit eeuwenoude landschap.
Deze uitgave beschrijft onder andere de geschiedenis van de middeleeuwse havezaten, de markedelingen in de 19de eeuw, de ontginningen en ruilverkavelingen van de 20ste eeuw en de opkomst van de textielindustrie. Aan de hand van prachtige foto’s en kaarten is de ontwikkeling van het landschap op de voet te volgen. Het boek telt 168 pagina's en kost € 24,95.
kijk hier voor meer informatie.

donderdag 18 oktober 2018

Herfstnummer van online Overijssels historisch tijdschrift Mijn Stad Mijn Dorp verschenen


Er is weer veel interessants te lezen in het vandaag verschenen herfstnummer van het online Overijsselse geschiedenistijdschrift Mijn Stad Mijn Dorp.
Een greep uit de artikelen:
* De laatste zusters van Windesheim
* 150 jaar Stork in Hengelo + een artikel over de Twentse wortels van de familie Stork
* De Vrouwenarbeidsschool te Deventer (opgericht in 1899)
* De dorpse stilte van etser, schilder en fotograaf Willem Witsen in Diepenheim
* Over de Worstsloot en Worstdijk bij Kuinre
* Cornelis Brandts Buijs, spil van het Deventer muziekleven
* Van motor in molenmaalderij tot museumstuk in De Laarman
* De opening van de modelboerderij in Barsbeek in 1964

zaterdag 13 oktober 2018

Schilderijen als inspiratie voor gedichten

Overijssel Verwoord organiseert in samenwerking met het Rijksmuseum Twenthe en Stichting Literaire Manifestaties Enschede de campagne Overijssel (Verwoord) als Poëziecurator. De drie Overijsselse dichters Margót Veldhuizen, Laura van Eck en Ellen Deckwitz zijn gevraagd om in poëzie te reageren op de tentoonstelling Lief en Leed: Hollandse families in voor- en tegenspoed.

De dichters dragen hun gedichten voor op zondag 16 december in het Rijksmuseum Twenthe. Daarnaast wordt dan ook de schaduwcatalogus gepresenteerd, waarin de gedichten gebundeld zijn.

Daarnaast worden de bezoekers van de tentoonstelling uitgenodigd om zelf aan de slag te gaan met het schrijven van een gedicht. De gedichten kunnen tot maandag 19 november ingezonden worden via www.overijsselverwoord.nl/poeziecurator.

Kijk hier en hier voor meer informatie.

vrijdag 12 oktober 2018

Activiteiten voor kinderen in de herfstvakantie 2018 in musea etc. in Overijssel


Denekamp - Natura Docet Wonderryck Speciaal vakantieprogramma

Deventer - Speelgoedmuseum Activiteiten en diverse tentoonstellingen

Enschede - De Museumfabriek - Museumkidsweek

Hengelo Oyfo Techniekmuseum Herfstvakantie in het museum

Holten - Natuurdiorama Holterberg Diverse activiteiten voor kinderen

Kampen - Speelgoedkabinet Geschiedenis van het speelgoed

Lattrop Cosmos Sterrenwacht Speciaal programma voor de herfstvakantie

Kijk ook bij andere musea.

Nog veel meer activiteiten zijn te vinden op de website Uit in Overijssel

Zwolse historicus Jan ten Hove wint Ithakaprijs voor wetenschappelijk onderzoek over Nederlandse kastelen, buitenplaatsen en landgoederen

De Ithakaprijs voor wetenschappelijk onderzoek over Nederlandse kastelen, buitenplaatsen en landgoederen kreeg Jan ten Hove uit handen van juryvoorzitter Paul Schnabel voor zijn boek Arnichem, buitenplaats aan de Vecht.
De Zwolse historicus heeft vele publicaties op zijn naam staan waaronder het monumentale Geschiedenis van Zwolle en Grensgang: Een historische reis langs de randen van Overijssel dat in 2012 werd uitgeroepen tot Beste boek van Overijssel.

Foto: Peter Schoof interviewt Jan ten Hove na uitreiking prijs Overijssels Boek van het Jaar 2012.

dinsdag 9 oktober 2018

Archief van uitvinder van de kunstnier en Grootste Overijsselaar aller tijden Willem Kolff nu online


Willem Kolff (1911-2009), in 2005 uitgeroepen tot de Grootste Overijsselaar aller tijden, heeft tijdens de Tweede Wereldoorlog in het stadsziekenhuis van Kampen onder zeer moeilijke omstandigheden de eerste kunstnier ter wereld ontwikkeld. In 1950 emigreerde hij naar de Verenigde Staten. Dat hij een belangrijk wetenschapper was blijkt uit het feit dat hij twaalf eredoctoraten aan universiteiten over de hele wereld en meer dan 120 internationale onderscheidingen ontving. Op hoge leeftijd ijverde hij nog voor het behoud van het oude stadsziekenhuisgebouw in Kampen.

Het Kolff Archief, de archiefcollectie van de Willem Kolff Stichting die in maart 2017 in bruikleen werd overgedragen aan het Stadsarchief Kampen, is vanaf nu online te raadplegen. Kijk hier.
Herman Broers schreef een biografie over Willem Kolff. Kijk hier voor een korte biografische schets. Beluister hier een interview met Herman Broers in Met het oog op morgen over Willem Kolff. Lees hier een artikel in De Brug.

dinsdag 2 oktober 2018

Nieuw nummer van Overijssels online dialecttijdschrift Van over de Iessel verschenen


Gisteren verscheen een nieuw nummer van het online-dialecttijdschrift Van over de Iessel. Verhalen en gedichten in het Twents, Sallands en Vollenhoofs. Klik hier om het te lezen.