De Mars was een Overijssels maandblad dat tussen 1953 en 1981 verscheen en waaraan bijna alle bekende journalisten/publicisten uit die tijd meewerkten. De Mars bevatte artikelen over regionale onderwerpen op cultureel, maatschappelijk, economisch en toeristisch terrein. De vaak lange(re) artikelen geven een goed tijdsbeeld. In deze rubriek vermeld ik per jaargang een aantal artikelen over onderwerpen of gebeurtenissen uit dat jaar. Dit keer jaargang
1962.
Welke thema’s speelden er in 1962, althans wanneer we De Mars als leidraad nemen? Geen complete opsomming, maar een aantal zaken die mij opvielen.
Foto: cover decembernummeer 1962
Het woord ‘bezuinigen’ komt in de hele jaargang niet voor, wel is er veelvuldig sprake van ‘subsidie toegekend’ en soortgelijke termen. In plaats van werkloosheidcijfers worden
groeicijfers vermeld. Zwolle groeit het snelst: in twee jaar tijd zijn er 1400 arbeidsplaatsen bijgekomen.
Dat wil niet zeggen dat er geen problemen zijn die om een oplossing vragen. Zo is er het ‘vraagstuk’ van de
woonwagenbewoners, die nog moeten leven zonder enige vorm van voorziening (geen licht, geen sanitair, geen onderwijs etc.). Bij een bezoek aan Overijssel kondigt minister Klompé aan dat ze het woonwagenwerk uit de gemeentelijke verantwoordelijkheid haalt en dat voortaan rijk en provincie zich beleidsmatig en financieel over dit probleem gaan ontfermen.
Veel aandacht is er voor de
Noordoostpolder, Emmeloord en Urk. Vanaf september 1962 behoorde de gemeente Noordoostpolder tot Overijssel. In 1986 werd het onderdeel van Flevoland.
Monumentenwet
‘Als laatste der beschaafde volkeren’ (aldus een toenmalig Kamerlid) krijgt Nederland een Monumentenwet. Daarvóór is tijdens de wederopbouwperiode mét het opruimen van de oorlogsschade ook veel erfgoed opgeruimd. Behoud van historisch erfgoed was nauwelijks een item. De wet bood wat meer bescherming tegen sloop, maar van onderhoudsplicht van eigenaren was nog geen sprake. Er waren nauwelijks financiën aan de wet gekoppeld. Uitvoering en financiering werd aan de provincie overgelaten.
Foto: Bij restauratie van de kademuren van de Burgel in Kampen, moest de Cellesbrug - ondanks dat deze op de monumentenlijst stond - verdwijnen.
Infrastructuur
In 1962 werd het tracé voor de E8 (A1) vastgesteld. Dertig jaar later was de aanleg van de weg tot aan Oldenzaal voltooid. Ook werden in dit jaar plannen bekendgemaakt voor de aanleg van twee bruggen bij Zwolle en Kampen. Deze plannen zouden resp. in 1970 en 1983 worden gerealiseerd.
Provinciale Statenverkiezingen
Vastgesteld wordt dat sinds de oorlog de taken en verantwoordelijkheden, en daarmee het budget van de provincie, fors zijn toegenomen. Door sommigen wordt gewaarschuwd dat collega-politici zwevende kiezers willen verleiden ‘tot het doen van een uitspraak (over een landelijk thema) op een moment dat zulks niet past’.
In 1962 was er nog stemplicht, wat zou kunnen leiden tot avontuurlijk stemmen door mensen die weinig met politiek op hadden. Maar geen enkele partij won of verloor meer dan 1,5 procent van de kiezers, de meeste partijen bleven binnen de 1 procent. De uitslag in Overijssel was: KVP 32,4 – PvdA 29,9 – VVD 10,0 – ARP 8,8 – CHU 8,5 – PSP 3,0 – CPN 2,9 – SGP 2,1 – GPV 0,7
Foto: Een zitting van de Provinciale Staten.
Filiaalvestigingen
Rond 1962 ligt het aantal bedrijven met nevenvestigingen op een hoogtepunt. Koploper is de confectie-industrie waar 35 Overijsselse bedrijven binnen de provincie filialen hebben gesticht en 16 filialen buiten Overijssel. Anderzijds hebben 77 bedrijven van buiten de provincie in Overijssel filialen geopend. Ook textiel- en metaalfabrieken openen tientallen nevenvestigingen.
Reden: schaarste aan arbeidskrachten. Werden tot dan toe arbeiders van elders gehaald, nu wordt het werk naar het arbeidspotentieel gebracht. Het aanwezig zijn van bedrijfsruimte, goedkope bouwgrond en financiële tegemoetkomingen hielpen ook mee om ervoor te zorgen dat menig dorp voor het eerst industrie binnen haar grenzen kon verwelkomen.
Recreatie, ruilverkaveling en landschap
Voor het eerst wordt in de Troonrede gewaarschuwd voor de nadelen van het op voortvarende wijze uitvoeren van ruilverkavelingen op basis van de Ruilverkavelingswet van 1954. In deze wet wordt nergens aandacht besteed aan het behoud van landschapsschoon. Ten onrechte, zo wordt in een redactioneel artikel en in andere bijdragen gesteld. Juist nu recreatie een grote vlucht neemt en steeds meer mensen in de toenemende vrije tijd van landschap en natuur willen genieten, verdwijnt deze op grote schaal. Ook de pas aangenomen Boswet vormt een gevaar voor bomen, houtopstanden en houtwallen die kleiner zijn dan 10 are.
De waarschuwingen van de auteurs van de artikelen laten zien dat uitspraken als ‘er was in die tijd geen aandacht voor’ niet altijd kloppen. Bijna altijd zijn er mensen die op het moment zelf de foute beslissingen aanvechten die door de meeste anderen pas later (h)erkend worden.
Foto: Kamperen in 1962
Culturele bijdragen zijn er over het Opera-gezelschap Forum, Jazz van Amerika tot Overijssel, drie jonge kunstschilders: Jan Bolink, Henk Schuring en Eef de Weerd, architect Rietveld, dirigent Paul Pella etc.
Rusluie
Sinds een jaar heeft J. Hosmar te Vriezenveen contacten met voormalige Rusluie in heel Europa. Er zijn plannen voor een reünie van Ruslandvaarders en op de zolder van de Oudheidkamer is een complete Russische afdeling ingericht. In De Mars artikelen over de Ruslandvaarders Cornelis Kruys en Wicher Berkhoff.
Losse berichten:
* De gemeenteraad van Dalfsen gaat de bromnozems met politieverordeningen te lijf.
* Borne heeft de vloek uitgeroepen over de ontelbare speel- en gokautomaten die hier nog een oase vonden. Na een korte overgangstijd is aan dit euvel thans voorgoed een eind gemaakt.
* In Enschede zijn de eerste woningen in de torenflats betrokken. Er komen er vier gereed in het Mekkelholt. Ze tellen elk 12 verdiepingen met in totaal 236 woningen. Het zijn de eerste torenflats in ons land, welke in de woningbouwsector zujn gebouwd.
* In Zwolle zal naar men verwacht aan het einde van dit jaar een record aantal woningen in aanbouw zijn. Men schat voorzichtig 1250.
* De laatste rit van de N.T.M.-tram van Steenwijk naar Oosterwolde is niet ongemerkt voorbijgegaan. Overal langs de trambaan kwamen de bewoners buiten en wuifden tegen het trampersoneel.
* In Giethoorn bewees de 100e plastic boot, die van stapel liep, dat men ook in het land van de gezellige, ouderwetse punters van moderniseren weet.
* Het TBC-sanatorium Hellendoorn zal op korte termijn verbouwd worden tot een verpleeginrichting voor psychisch gestoorde bejaarden.
Foto: De grotere Openbare Leeszalen en Bibliotheken in Overijssel kenden al een muziekafdeling. Een bibliothecaris adviseert.
