Meest bekeken blogposts 2013

Je schrijft niet voor de statistieken. Toch is het aardig om achteraf te zien dat sommige blogposts veel aandacht trokken en andere juist weer niet. Ik heb gekeken welke berichten in korte tijd veel bekeken werden. Niet meegeteld zijn de overzichten van Festivals en van Boekenmarkten in Overijssel, die het hele jaar door bezocht worden en totaal enkele duizenden ‘unieke bezoekers’ opleveren. Evenmin de tweewekelijkse rubriek ‘Regionale uitgaven’, die ook vaak gevonden wordt.

Hieronder een aantal berichten die in korte tijd veel gelezen werden:

Het prozaïsche onderwerp Overijsselse voetbalclubs in de Eredivisie staat bovenaan. Voor het eerst sinds de invoering van het betaald voetbal zijn vier Overijsselse clubs in de Eredivisie vertegenwoordigd, hetgeen door oud-Almeloër Tom Egbers nogal eens wordt benadrukt in Studio Sport. Ik maakte een overzicht van de aanwezigheid van Overijsselse clubs in de Eredivisie in het verleden en van wat ze presteerden.

Op 2 staat een signalering van een blogpost van Bob Coret over Genealogie en open data. Hij heeft prachtig op een rij gezet hoe je een stamboom niet hoeft te beperken tot een saaie opsomming van genealogische gegevens, maar deze kunt verrijken en in een context kunt plaatsen door gebruik te maken van gegevens die je kunt vinden in open databronnen.

Op 3 staat het bericht Archief Twentse Courant 1845-1951 digitaal

Veel interesse ook voor de blogpost Twentse Taalbank: prachtig met een enkel minpuntje

En op 5 staat mijn mening over Poparchief Twente, mooi initiatief maar ...

Nog iets over de statistiek. Vanaf december 2012 kreeg ik te maken met een plotselinge mysterieuze terugval van het aantal bezoekers. Zat ik voor die tijd op tegen de tweehonderd unieke bezoekers per dag, een jaar geleden kelderde het aantal met ruim een derde. Geen idee wat de oorzaak was. Het was geen trend die doorzette, maar het aantal bleef het afgelopen jaar hangen op gemiddeld ruim honderd per dag. Wat mij betreft nog genoeg om nog even door te gaan, maar het moet niet gekker worden.

SAB zet fotocollectie Hendrika van Groningen online

In 2012 verkreeg Stadsarchief en Athenaeumbibliotheek (SAB) te Deventer een collectie glasnegatieven, gemaakt aan het begin van de 20e eeuw door Hendrika (Rika) van Groningen. De collectie staat sinds vandaag online.

Het gaat om ruim 200 negatieven, alle gemaakt in de periode vóór 1925 en uitsluitend Deventer en omgeving betreffend. Niet alleen fotografeerde Rika haar ouderlijk huis aan de Singel en het aangrenzende Singelplantsoen; ook familieleden en vriendinnen moesten poseren voor haar camera. Rika nam haar camera mee naar de tennisclub en de hockeyclub en fotografeerde diverse plaatsen in Deventer. In tijden van hoog water en van een bevroren IJssel ging zij echt op pad om foto's te maken.

‘De afbeeldingen gunnen ons een inkijkje in het leven van een dame uit een bekende Deventer familie in het begin van de 20e eeuw. Een groot deel van de foto's is bewogen, en over- danwel onderbelicht, maar geven een mooi beeld van een amateurfotografe die haar weg vindt in de fotografie, zowel binnen- als buitenshuis. Het was de tijd waarin fotograferen nog geen wijdverbreide hobby was. Zeker niet voor vrouwen’, aldus SAB op haar website.

HCO verwerft 15de eeuws topstuk

Het Historisch Centrum Overijssel heeft een middeleeuws boekje verworven bij een veilinghuis in Haarlem. Het gaat hier om het “Rentenboek van het Olde Beghijnenhuis te Zwolle”.

De naam “rentenboek” is wat misleidend. Daarbij denken we tegenwoordig aan hypotheken of de aanwas op spaargeld, maar met renten werden in de middeleeuwen schenkingen bedoeld. Wie het kon missen schonk in de tijd voor de verzorgingsstaat een deel van zijn zilverlingen aan bejaarden, zieken of behoeftigen. Het Olde Beghijnenhuis –geen klooster maar een vrouwenhuis- dreef op dergelijke liefdadigheid, al brachten ook de inwonende vrouwen heel wat geld binnen. Zo begint het rentenboek met een alinea over drie zussen die het convent aan de Praubstraat betrokken. Mocht een van de zussen het huis verlaten, dan zouden haar bezittingen toevallen aan het Beghijnenhuis als was ze gestorven, waarschuwde de schrijver. (Bron: De Stentor)

Het Olde Convent was de eerste religieuze vrouwengemeenschap in Zwolle. Het ontstond in de tweede helft van de veertiende eeuw, er is dan sprake van een begijnhuis (Praubstraat). De bewoonsters zijn begijnen met een leefregel: die van de derde orde van Sint-Franciscus. Zij vielen onder het geestelijk toezicht van de minderbroeders uit Kampen, die nabij het convent een termijnhuis hadden. Een merkwaardig detail is dat het boekje een korte maar gedetailleerde beschrijving van de beeldenstorm bevat. Het boekje stamt uit het midden van de vijftiende eeuw, al begint het verhaal al in 1368, hiervoor heeft men oudere bronnen gebruikt. Tot 1572 zijn alle schenkingen in het boek bijgeschreven.

Zie voor meer informatie de website van het HCO

Mediagrafie (10): Enschede

In de jaren tachtig werkte ik mee aan het samenstellen van bibliografieën en catalogi in gedrukte vorm over voornamelijk Overijssselse onderwerpen. Bibliografieën verschijnen bijna niet meer. Er is ook zoveel meer informatie te vinden dan alleen gedrukte materialen. Hierbij een ‘aanzet tot een mediagrafie’, ditmaal van Enschede. Wie aanvullingen heeft, graag….

Informatie over Enschede is uiteraard te vinden op Plaatsengids en Wikipedia.

Geschiedenis van Enschede
Een beknopt overzicht uit 2001 is hier te vinden en op de website Enschede onze stad.
Een iets minder beknopte geschiedenis van Enschede (bovendien interactief) staat op de website van de Stichting Historische Sociëteit Enschede-Lonneker.
Deze stadsgeschiedenis was de voorloper van de Canon van Enschede, een geschiedenis van Enschede in vijftig vensters.
Zoek in MijnStadMijnDorp op ‘enschede’
Enschedese monumenten van geschiedenis en kunst

Over Enschedese wijken:
Website Enschede-Stad (klik op de kaart)
Het geheugen van Enschede-Zuid
In Wikipedia zijn aparte langere en kortere artikelen te vinden over Enschedese wijken

Plaatsbeschrijvingen
A.J. van de Aa – Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden (1851)
Enschede in 1889
Enschede in 1917
Enschede in 1919
Enschede in 1925
Enschede in 1935

Foto’s – films
Beeldbank van Stadsarchief Enschede
Enschede in oude ansichten
Foto’s op Enschede Stad
Enschede in ansichten
Enschede in de achteruitkijkspiegel
Films in de Twentse Filmbank
Films bij Stadsarchief Enschede
Berichten en filmpjes op Geschiedenis 24
Beeldbank Historisch Centrum Overijssel (foto’s en films)
Fotoarchief Peter Leeuwen
Beeldbank Rijksdienst Cultureel Erfgoed

Romans en verhalen die zich (gedeeltelijk) afspelen in Enschede.

Boeken, tijdschriften, dvd’s etc. over Enschede (zoek op Enschede)

Deventer in historische kaarten

Enschede in de krant

Dialect van Enschede (voorbeelden)

Bekende Enschedeërs van vroeger en nu (vul bij plaats Enschede in)

Genealogie

Enschedese familienamen
Typisch Enschedese familienamen, waarvan in 1947 meer dan de helft van de naamdragers in Enschede woonde – de zogenaamde ‘kernnamen’ in het Nederlands Repertorium van Familienamen (eerst totaal Overijssel, dan Enschede):
Achterberg (114-70), Achterhuis (97-55), Afink (98-55), Agterbosch (50-46), Alderkamp (54-45), Amelink (66-53), Apperloo (50-44), ter Balkt (78-46), Barelds (57-44), Barske (53-30), Beckers (74-64), Berfelo (140-118), Bergink (60-41), Beumers (53-33), Beun (94-72), Beune (91-55), Boll (70-56), Boone (70-44), ter Borg (158-101), Bornebroek (157-113), Bouman (210-128), v.d. Bovenkamp (75-40), Boxem (121-80), Brasz (64-64), v.d. Broek (142-86), Broen (64-60), Budding (5-33), Bult (281-157), Busschers (220-123), Buursen (50-47), Buursink (125-65), Dalenoord (121-112), Dalenoort (92-90), Deen (76-38), Diepeveen (117-66), v.d. Dolder (111-83), ten Donkelaar (147-84), Duursma ( 55-30), Echtermeyer (52-34), Eggert (83-76), van Ek (52-44), Elfering (117-90), Engels (113-68), van Erkelens (87-66), Euverink (50-43), Everink (67-38), Frolich (71-70), Geesing (105-80), Gering (56-52), Goolkate (48-55), Goossens (57-33), Grefte (60-30), Grijsen (50-30), Hagels (88-83), Harberink (98-51), Hardeman (60-50), van Harsselaar (64-64), ter Heegde (146-104), ter Heege (70-53), ter Heide(165-111), Heskamp (53-30), Heupers (97-97), Heutink (310-223), Hillen (57-42), Hofstra (53-30), Hofte (50-27), ter Höfte (122-92), Holl (53-40), Hovestad (70-56), Huitink (53-42), Huizing (134-92), Hummel (63-34), Husken (53-36), Hüve (54-47), Immink (81-41), Jagt (85-51), Japink (50-27), Jasink (50-45), Kamst (90-50), Keppels (110-77), Kerver (94-77), van Kesteren (66-36), Kleinluchtenbeld (88-74), Kloppenburg (72-40), Klijnstra (68-51), Kock (73-40), Koelman (56-28), Kortink (88-68), Kroep (70-35), Kruse (111-82), ter Kuile (74-57), Kwekkeboom (146-96), Lasonder (68-56),Lefers (86-64), Levers (67-37), Libbers (53-40), Lippinkhof (130-93), Luiten (77-63), Lunding (50-35), Lunter (58-54), Lutje Berenbroek (77-76), Lutje Schipholt (66-55), Markerink (51-30), Mastenbroek (52-30), Meere (54-47), Mekkelholt (93-66), Menzo (50-30), Moed (51-30), ter Mors (350-318), ter Morsche (54-48), Padberg (104-56), ter Pelle (54-51), Platvoet (92-50), Pril (60-40), Punte (78-68), Regtop (53-31), Reimerink (138-72), Reudink (84-65), ter Riet (210-170), Robers (155-123), Roolvink (135-86), Roordink (50-35), Roossink (60-44), Roskamp (61-50), Rijkeboer (51-28), v.d. Schaaf ((78-61), van Schaik (64-38), Schildkamp (147-90), Schouwink (214-170), Schuite (93-57), Schukkink (142-128), Slotboom (90-54), Snuverink (162-111), Spaay (90-63), Spiele (94-67), Sprakel (180-121), Steenberg (102-66), Stenvers (58-43), Stokkentre (53-53), Stroink (88-47), Stuivenberg (155-137), Teesink (144-80), Temminck (70-51), Teutelink (76-60), ten Thij (103-77), Ticheler (96-77), Tönis (50-31), van Ulsen (100-68), Vaanholt (135-82), Vaneker (117-86), Veger (54-43), Verbeek (230-128), ten Vergert (77-70), Verveld (73-55), Vogel (100-51), Vogt (52-28), Volkering (53-27), Voogd (185-151), Voogsgeerd (86-84), Vorgers (86-70), Wagelaar (191-155), de Wals (78-47), ter Weele ( 201-127), Weerkamp (65-51), Weggen (66-37), Weldink (96-90), Wermer (86-70), Wesseler (67-56), Wigbers (52-26), Willink (63-35), Wolsink (66-52), Wooldrik (112-82), Wijbenga (50-30), Wijma (78-57), Yspeerd (70-47), Zeggelink (55-33), Zoetman (76-73), Zwarteveen (62-55)

Stadsarchief Enschede: Bevolkingsregister, Akten en registers, Rechterlijk archief

Genealogisch bronmateriaal
Ga naar: Diversen – Regionale bestanden – Digitale bronbewerkingen (link in de tekst) – Overijssel – internet.

Muziek uit het oosten (69): Getty - Enschede

Een speciale rubriek – voor de liefhebbers van muziek. Van alles wat – in ’t Engels of in ’t plat. Goud en oud, nieuw of fout.


Getty was de zangeres van Teach-In, de laatste Nederlandse winnaar van het Eurovisie songfestival. In 1976, een jaar na dit succes, verliet ze de groep en had ze nog een korte solocarrière. Uit die tijd stamt het lied Enschede. De tekst houdt niet over, zeker niet in vergelijking met het Textielstad van Willem Wilmink. Maar voor de rest past het wel in deze rubriek.

Nieuwe website Historisch Centrum Overijssel

De website van het HCO zag er altijd vertrouwd uit. Waarschijnlijk juist omdat deze al heel lang dezelfde ‘look’ had. De regelmatige bezoeker wist wel waar wat te vinden was. Gisteren werd de vernieuwde website online gezet. Een totale metamorfose.

Klik op de afbeelding om naar de website te gaan

Ook de onregelmatige bezoeker kan nu snel de benodigde informatie vinden door de duidelijke indeling en de snelle navigatiemogelijkheden. Voor iemand die minder specifiek zoekt, valt er veel te grasduinen onder de knoppen ‘onderzoek’ en ‘collectie’. Op de homepage staat het actuele nieuws. Praktische informatie over openingstijden, contact etc. komt op elke pagina weer terug. De nieuwe website is een felicitatie waard!

Regionale uitgaven 2013-20

Rubriek met aanschafinformaties voor collectioneurs in de bibliotheken van Overijssel, maar uiteraard ook voor iedere belangstellende.

Ga voor bestellingen (bibliotheken) naar Bicat Wise – Titels – Besteladministratie – Kies voor IAI’s – Week 2013-51

IAI’s 2013-20

Lekker Twente Feest!: de lekkerste recepten, mooiste verhalen & columns / Frederike Krommendijk. - Enschede : Twentsche Courant Tubantia, 2013. - 224 p. - In ringband. – ISBN 9789081538305. - € 19,95

Tekst op cover: ‘Van welk gerecht krijgt u een warm gevoel? Die vraag stelde De Twentsche Courant Tubantia aan haar lezers. Het resultaat is een hartverwarmend kook- en beleefboek. De enthousiaste hobbykoks uit Twente delen niet alleen hun favoriete gerecht, maar ook het verhaal erachter, opgetekend door redacteur/columniste Frederike Krommendijk. Zij schreef bovendien nieuwe columns en geeft ook haar favoriete recept prijs. Fotograaf Carlo ter Ellen maakte er prachtige foto’s bij’.

Het Zwolle boek: palet van een rijke geschiedenis / red. Wim Coster ; auteurs Annèt Bootsma-van Hulten ... [et al.] ; beeldred. Aly Beekhof ... [et al.] ; fotografie Jan van de Wetering. - Zwolle : Waanders Uitgevers, 2013. - 352 p. – ISBN 9789491196478. - € 14,95

Meer dan 350 pagina’s is het dik, dit blokboekje over de geschiedenis van Zwolle. Wim Coster stelde het samen, leden van de Zwolse Historische Vereniging schreven de teksten en het Historisch Centrum Overijssel zorgde voor de illustraties. Het is een prachtig kijk- en leesboek geworden met op elke pagina een illustratie met begeleidende tekst. Het geheel is chronologisch opgebouwd. De opgegraven boerderijen in Ittersumerbroek uit de Bronstijd (3.000-800 v Chr.) vormen de eerste items in het geschiedenisboek van Zwolle, de opening van boekhandel Waanders In de Broeren de laatste. Tussen beide verbergt zich een schat aan wetenswaardigheden.

Oost West ...: verhalen uit de Kop van Overijssel / met medew. van Hans Lafalle, Bert Konterman, Esther Groenenberg ... [et al.]. - Zoetermeer : Free Musketeers, 2013. - 143 p. – ISBN 9789048430949. - € 9,95

Opvolger van de verhalenbundel Dit land vraagt om een boot uit 2012. Bekende en minder bekende inwoners uit de Kop van Overijssel is gevraagd hun jeugdherinneringen op te schrijven naar aanleiding van het thema van dit boek ‘Het dorp van mijn jeugd’. Dit leverde een aantal zeer gevarieerde en lezenswaardige bijdragen op.

De wolven van het Boerenveen / Harry Wonink. - Almere : Uitgeverij Van de Berg, 2013. - 255 p. – ISBN 9789055124121. - € 16,95

Cover-tekst: ‘Rond het begin van de 20e eeuw werden in het Drentse veen vier veenlijken gevonden, vlakbij elkaar. Onderzoek leerde dat ze daar sinds 1633 lagen. Hoe zijn de vier mannen aan hun eind gekomen? De auteur Harry Wonink probeerde zich een voorstelling te maken van het leven van de betrokkenen in 1633. In deze roman over het denkbeeldige Drentse boerendorpje Hoog-Esinghe, toen wolven nog geregeld op rooftocht gingen in het boerenland, zijn vele volksverhalen verwerkt’.
Eerste roman van de auteur van tientallen boeken over de geschiedenis, natuur en landschap van Oost-Nederland.

De academie van het volkskind: Gerrit Bennink gemeenteraadslid en wethouder Hengelo (O) 1900-1927 / Henk Kleinhout. - Uitgeverij de Twentse Welle, 2013. - 176 p. – ISBN 9789071517389. - € 14,95

Gerrit Bennink (1858-1927), aanvankelijk volgeling van Domela Nieuwenhuis, was eind negentiende eeuw dé voorman van de politiek bewuste arbeiders in Twente. Door zijn gevoel voor rechtvaardigheid verloor hij zijn baan en kwam hij in Twente nergens meer aan de slag, hetgeen hem bijna tot de bedelstaf bracht. Hij durfde de fabrikanten Stork ‘geraffineerde uitzuigers’ te noemen, wat hem gevangenisstraf opleverde. Ook hield hij eens een gloedvol betoog over het ‘Twentsch Paradijs’ in de Tweede Kamer. Rond 1900 kon hij niet kiezen tussen anarchisten en sociaal-democraten. Hij zette de strijd tegen uitbuiting en rechteloosheid van Twentse arbeiders voort als onafhankelijk raadslid en wethouder in Hengelo. Over de periode 1880-1900 was al veel geschreven, niet over de laatste 25 jaar van zijn leven. De auteur heeft op een gedegen en toch zeer leesbare wijze deze lacune opgevuld.

Een zwarte dag in Ane: 19 juli 1943: razzia's in Gramsbergen door KK-mannen van kamp Erika / Jan Altena. - Hardenberg : Uitgeverij en Boekhandel Heijink, 2013. - 98 p. – ISBN 9789461939425. - € 14,95

Zoektocht naar de omstandigheden en achtergronden van een droevige gebeurtenis op 19 juli 1943 in Ane. De 18-jarige onderduiker Arend Schipper uit Holten werd bij een razzia doodgeschoten. Zijn dood was volledig toe te rekenen aan landgenoten die met de bezetter heulden. In dit boekje een reconstructie van wat zich afgespeeld heeft.

Schilders tussen Dinkel en Regge: de Twentsche Kunstkring 1934-1950 / [teksten: Paul Abels ... et al. ; fotogr.: Theo Betten ... et al. ; red. en eindred.: Paul Abels]. - Enschede : AFdH Uitgevers, 2013. - 95 p. - Uitg. in samenwerking met Museum Twentse Welle in Enschede. – ISBN 9789072603302. - € 17,50

Boekje uitgegeven naar aanleiding van een tentoonstelling over De Twentsche Kunstkring in Museum TwentseWelle. Het bevat een geschiedenis van dit kunstenaarsgezelschap, geschreven door Peggie Breitbarth en verder bijdragen over de kunstenaars. Ook worden 100 nooit eerder afgebeelde werken uit veelal particulier bezit getoond.

Allerlei proat: verhaaltjes en versjes / Jan Ribberink. - Hardenberg : Heijink, 2013. - 46 p. - € 12,95

Tweede bundel met verhaaltjes en gedichten, deels in dialect, van de bakker uit Diffelen, die tijdens de stille ochtenduren graag mediteerde over een bepaalde gedachte en deze soms op papier zette.

Uit de Overijssel-collectie van de Rijnbrink Groep (14): tijdschriften van historische verenigingen

De Overijssel collectie bevat vrijwel alle jaargangen van periodieken van historische verenigingen in Overijssel. De tijdschriften lopen sterk uiteen wat betreft inhoud en uitstraling. Van diepgravende artikelen met een hoge kwaliteit in het Zwols Historisch tijdschrift, via mooi werk van amateur-historici in Rond den Herdenbergh, d’ Avereester Kroniek of ’n Sliepsteen tot eenvoudige mededelingenblaadjes. Hieronder een complete(?) lijst van deze tijdschriften. Na de titel van het tijdschrift staat vermeld welke jaargangen bij de RBG in Nijverdal in te zien of te leen zijn.

1954 Ommen – De Darde Klokke 1(1954)-heden.
1968 Twente – ’t Inschrien 1(1968)-heden.
1976 Hengelo – Oald Hengel 2(1977)-heden. Vanaf 2007 onder de tirel Hengelo toen en nu
1976 Genemuiden – Oud nieuws 9(1984)-heden. Vanaf 2010 onder de titel Old ni-js
1978 Haaksbergen – Aols Hoksebarge 6(1973)-heden.
1979 Denekamp – ’t Onderschoer 1(1979)-heden.
1979 Delden – Op de Bres (St. Behoud Delden) 4(1982)-20(1999). Niet verder verschenen.
1980 Staphorst – ’t Olde Stapperst 1(1980)-heden.
1981 Bathmen – Verenigingsblad Oudheidkundige Kring Bathmen 7(1987)-heden. Vanaf 2000 onder de titel Oud Batmen
1981 Heino – Omheining 4(1984)-heden.
1982 Wijhe – Historische Ver. Wijhe 2(1983)-heden. Vanaf 1991 onder de titel Rondom de Toren
1982 Weerselo – Heemkunde Weerselo 1(1982)-heden. Vanaf 1992 onder de titel Oet de Boerschopn
1983 Nieuwleusen – Ni’jluusn van vrogger 1(1983)-heden.
1983 Den Ham/Vroomshoop – ’t Middendorpshuis 5(1987)-heden.
1984 Hardenberg – Rondom den Herdenbergh 4(1987)-heden.
1984 Zwolle – Zwols Historisch Tijdschrift 1(1984)-heden.
1984 Steenwijk – Historische mededelingen 2(1985)-heden.
1984 Hasselt – Hasselt Historiael 1(1984)-heden.
1984 Dedemsvaart – Historische Vereniging Avereest 5(1988)-heden. Vanaf 2010 onder de titel d’Avereester Kroniek
1985 Enschede – ’n Sliepsteen 1(1985)-heden.
1985 Vollenhove – Kondschap 2(1986)-heden.
1988 Dalfsen – Rondom Dalfsen 191988)-heden.
1989 Ambt-Delden – Heemkunde Ambt-Delden 1(1989)-heden. Vanaf 1999 onder de titel De 7 Boerschoppen
1990 Olst – ’t Olster Erfgoed 1(1990)-heden.
1991 Borne – Boorn & Boerschop 2(1192)-heden.
1991 Slagharen – De Posthoorn 18(2008)-heden.
1991 Zwartsluis – Sluziger Kroniek 1(1991)-heden.
1992 Almelo – Historische Kring Almelo 1(1992)-heden. Vanaf 1998 onder de titel Stad & Ambt
1992 Hellendoorn/Nijverdal – De Reggesproake 1(1992)-heden.
1993 Losser – Oet dorp en marke 8(2000_-heden.
1993 Oldemarkt e.o. – De Silehammer 1(1993)-heden.
1994 De Lutte e.o. – ’n Hoesbreef 2(1995)-heden.
1996 Wierden – Weder-Aardigheden 1(1996)-heden.
1998 Markelo – Marclo’s Chronijke 2(1999)-heden.
2002 Raalte – Kruudmoes 1(2002)-heden.
2003 Vriezenveen – Waver ’t Vjenne 1(2003)-heden.
2006 Oldenzaal – Ons Oldenzaal 1(2006)-heden.
2007 Goor – De Schietspoel 5(2011)-heden.
???? Kampen – Historisch tijdschrift voor de IJsseldelta 31(2006)-heden.

Op de lijst staan niet de jaarboekjes die door een aantal historische vereniging worden uitgegeven. Deze vind je opvallend vaak in de buurt van Ootmarsum: Jaarboekje Ootmarsum (vanaf 1983), Jaarboekje Vasse Mander Hezingen (vanaf 1982), Jaarboekje Reutum en Haarle (1986), Historische schetsen Langeveen (1990). De laatste twee zijn alweer opgeheven. Sinds kort verschijnt 1x per jaar de Heembode Geesteren.

Met afstand het oudste historische tijdschrift is De Darde Klokke (Ommen), hoewel de gestencilde velletjes uit de eerste jaren niet de naam tijdschrift verdienen. Dat gold trouwens ook voor vele eerste jaargangen van de andere tijdschriften. Mooie glossy uitvoeringen ontstonden eigenlijk pas in deze eeuw. ’t Onderschoer (Denekamp) is een voorbeeld van een tijdschrift met veel inhoud in een sobere uitvoering, waardoor het toch zeer lezenswaardig is. Sommige periodieken zijn meer mededelingenblaadjes dan historisch magazine. Zo is er een groot verschil in inhoud, leesbaarheid en uitstraling.

Bovenstaande reeks laat zien dat twee derde van de tijdschriften in een tijdsbestek van 15 jaar (1978-1992) voor het eerst verschenen, de periode dat veel historische verenigingen werden opgericht en tot bloei kwamen. Zou dit iets te maken hebben gehad met de crisis in de jaren tachtig? Het was de tijd dat de (jeugd)werkloosheid werd bestreden door het invoeren van de VUT. In grote bedrijven konden men soms vanaf 55 jaar al met vervroegd pensioen, zonder er financieel veel op achteruit te gaan. Veel van deze jongere ouderen werden blijkbaar actief binnen een historische vereniging. Wellicht speelden er meer factoren een rol. De globalisering van de samenleving wordt ook vaak genoemd als reden voor de opbloeiende interesse voor de eigen omgeving. Met de optrekking van de AOW-leeftijd naar 67 jaar is er minder aanwas te verwachten voor de historische clubs. Wel zie je hier en daar initiatieven om een nieuwe generatie te lokken met projecten over de jaren zestig en zeventig, de tijd waarin de huidige jonge ouderen nog jong waren.

Op dit weblog is na te gaan welke artikelen vanaf 2009 verschenen in de diverse tijdschriften.

Topografische kaart van 1849 (34): Delden en Borne

Een van de meest bijzondere kaarten uit de Overijssel Collectie is de Topografische kaart van Overijssel, 1849, vervaardigd in opdracht van de provincie Overijssel. Door de systematische kartering door het Kadaster en triangulatie van Krayenhoff konden er toen voor het eerst kaarten op grote schaal gemaakt worden, die ook nog nauwkeurig waren. Deze kaart was de eerste kaart van Overijssel, waarop o.m. gedetailleerd grondgebruik en administratieve grenzen werden weergegeven. De kaart is in 32 katernen op linnen geplakt.
Deze kaart, die vrij zeldzaam is, verscheen zo'n tien jaar eerder dan de bekende Topografische Militaire Kaart.

Hieronder een gedeelte van de kaart dat de regio Delden en Borne bestrijkt. Daaronder twee kaartgedeeltes in detail. Klik erop voor vergroting.

In dezelfde tijd dat deze kaart tot stand kwam gaf A.J. van der Aa zijn Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden uit (1839-1851) met topografische beschrijvingen. Dit 13-delige woordenboek is tegenwoordig full-text op Google Books te vinden.

Van steden, dorpen en zelfs veel gehuchten, maar ook van rivieren en andere geografische namen is in dit naslagwerk een beschrijving te vinden, die de toenmalige situatie weergeeft. Enkele voorbeelden:
Borne
Delden

Stem op 'Oonder droad hen vretten' als mooiste dialectgezegde

Het Winterswijkse pieneköttel (= zuinig persoon) won vorig jaar de door het NCRV radioprogramma Plein 5 georganisserde verkiezing van mooiste dialectwoord/gezegde. Op onderstaand lijstje staan de woorden die meedongen naar de prijs.

Dit jaar zijn er drie gezegdes in de finale beland, waaronder het Twentse Hee hef oonder ’n droad hen vretten, oftewel: Hij/zij is vreemdgegaan.
De concurrerende gezegdes komen uit Swalmen (Limburg) en van Urk:
- Hae is zó gietsig det d’r de perikke nag ónger de gróndj heurt neeste. Iemand die zo uit is op geld, dat hij iedere mogelijkheid om het te krijgen ziet en ook benut. (Swalmen)
- As de iene koe skit, tilt de angere zun start op. Iemand na-apen. (Urk)

Oonder 'n droad hen vretten wordt in het Twents woordenboek van Schönfeld Wichers keurig omschreven als 'wat meepikken van buurmans goed'. Blijkbaar heeft het zich ontwikkeld tot specifiek 'vreemdgaan'. Zo blijkt dat dialect toch steeds in ontwikkeling blijft.

Wie een stem wil uitbrengen kan hier terecht.

Meld een boek aan voor verkiezing Overijssels Boek van het Jaar!

Voor het zesde achtereenvolgende jaar organiseren Historisch Centrum Overijssel (HCO), Rijnbrink Groep en Stadsarchief en Athenaeumbibliotheek Deventer (SAB) de verkiezing van het Overijssels Boek van het Jaar. Tijdens de Boekenweek 2014 wordt door een jury bekend gemaakt welke boeken de titel van Overijssels Boek van het Jaar 2013 in de wacht slepen. Het is tot en met 31 december 2013 mogelijk een boektitel aan te dragen.

Ozcan Akyol won vorig jaar in de categorie fictie met Eus

Welke boeken komen in aanmerking?
Elk jaar wordt nauwkeurig bijgehouden welke Overijsselse boeken worden uitgegeven. Deze boeken vertellen allemaal op hun manier iets over het eigene van Overijssel. Om in aanmerking te komen voor aanmelding voor de verkiezing van Overijssels Boek van het Jaar moet een boek, behalve dat het in 2013 dient te zijn uitgegeven, aan nog enkele criteria voldoen. Daarbij zijn er twee categorieën: fictie en non fictie.

Bij fictie gaat het om romans en verhalen waarbij het verhaal zich voor een belangrijk deel afspeelt in Overijssel of die duidelijk geïnspireerd zijn door Overijssel. Ook kan het een gedichtenbundel zijn geschreven door een Overijsselse dichter.

Bij non-fictie gaat het om boeken die betrekking hebben op een Overijssels onderwerp. Bijvoorbeeld boeken over de geschiedenis en/of cultuur van de provincie, een streek of plaats of een gebeurtenis in Overijssel.

Jan ten Hove won vorig jaar in de categorie non-fictie met Grensgang

Aanmelden boeken
Wilt u er zeker van zijn dat uw favoriete boek in aanmerking komt? Dit jaar is het mogelijk zelf een boek aan te melden via de website van Overijssels Boek van het Jaar. U kunt een boek voordragen voor zowel de fictie als non-fictie categorie. Het aanmelden kan tot en met 31 december 2013. Uiteindelijk maakt een jury uit een short list de keuze wie in de Boekenweek in maart 2014 de titel Overijssels Boek van het Jaar wint.

Over de verkiezing
De verkiezing van het Overijssels Boek van het Jaar is in het leven geroepen om het onderzoeken, schrijven en publiceren over Overijssels (cultuur)erfgoed te stimuleren. De initiatiefnemers van het Overijssels Boek van het Jaar zijn Rijnbrink Groep (voorheen Overijsselse Bibliotheek Dienst), Stadsarchief en Athenaeumbibliotheek (SAB) en het Historisch Centrum Overijssel (HCO). Kijk voor meer informatie over deze verkiezing op:
www.overijsselsboekvanhetjaar.nl

Tien beste websites voor personen zoeken (en genealogie)

Soms kom je op andere blogs informatie tegen die je zo op je eigen blog zou willen zetten. Bij deze doe ik dat dan ook maar.

Eric Hennekam, onderzoeker, zoekspecialist, docent, auteur, spreker, en zeer bekend in onder meer de archiefwereld, heeft een top 10 lijst – in willekeurige volgorde – gemaakt met websites die hij het meest gebruikt bij het zoeken naar personen (o.a. in samenhang met genealogie). Hij noemt niet alleen de websites maar voegt er ook allerlei nuttige informatie aan toe.

Kijk hier.

Johan Hosmar, kenner van Vriezenveen en Rusluie, overleden

Afgelopen dinsdag overleed op 93-jarige leeftijd de amateur-historicus en publicist Johan Hosmar. Een leven lang heeft hij zich beziggehouden met de geschiedenis van Vriezenveen in het algemeen en met de Vriezenveense handelaars ‘de Rusluie’ in het bijzonder.

De in Wierden opgegroeide Hosmar werd in 1946 in Vriezenveen chef van de afdeling interne zaken op het gemeentehuis. Onder die afdeling ressorteerde ook het archief waar zijn bijzondere belangstelling naar uitging. In dat archief ontdekte hij dat er vanaf de zeventiende eeuw regelmatig melding werd gemaakt van het vertrek van Vriezenveners naar Rusland – en vooral naar Sint-Petersburg - om daar handel te drijven. Toen al begon hij zijn lange Rusluie-speurtocht. Hij las alles wat er maar over deze Rusluie te lezen was, verzamelde alles wat hij maar kon vinden, maakte zelf reizen naar Rusland en ging steeds meer verslag doen van zijn onderzoekingen en naspeuringen in boeken, periodieken en kranten. Een hoogtepunt was een in 1962 door hem georganiseerde grote Rusluie-reunie in Vriezenveen. Toen in 1989 de periode van glasnost en perestrojka aanbrak, gingen ook de Russische archieven voor Hosmar open en bracht hij weer nieuwe boeken uit over de oud-plaatsgenoten die in Sint-Petersburg een goed bestaan hadden opgebouwd, maar na de revolutie in 1917 alles waren kwijtgeraakt en voor een deel weer terugkeerden naar Vriezenveen.

Johan Hosmar was een regelmatige bezoeker van onze Overijssel Collectie, ook al voor 1990 toen de bibliotheekcentrale Overijssel-Oost, voorganger van de OBD en Rijnbrinkgroep, nog in Borne gevestigd was. Maar ook nog gedurende twee zomers in het begin van deze eeuw. Hij was toen al een eindje in de tachtig en kwam met de fiets van Vriezenveen naar Nijverdal om het vooroorlogse geïllustreerde Drents-Overijsselse tijdschrift Eigen Erf door te pluizen. Hij kwam niet vaak met lege handen, meestal nam hij wel knipsels mee voor het ‘archief’ van de Overijssel Collectie en in die laatste twee zomers kocht hij onderweg bij een bakker telkens iets voor bij de koffie voor mij en mijn collega’s. De goedlachse Hosmar zat altijd vol verhalen en plannen.

Publicaties
Johan Hosmar heeft tientallen publicaties op zijn naam staan. De meeste gaan over de geschiedenis van Vriezenveen en over de Rusluie, maar hij schreef ook religieuze gedichten en verhalen voor een aantal christelijke bladen. Hieronder een selectie van zijn werk.
Vriezenveense Rusluie in het rijk der Tsaren (1976)
De grote brand in Vriezenveen (1980)
Graven in Vriezenveen’s verleden (1981)
Sint-Petersburg, stad van de Rusluie (1982)
De Ruslandvaarders (1986)
Vriezenveen in het verleden (1992)
Flitsen uit Vriezenveen’s verleden (1992)
Van krullenjongen tot Russisch admiraal en andere verhalen (1994)
Vriezenveen : een eeuw in woord en beeld (2001)
Sint-Petersburg, stad van Hollandse kooplieden (2001)
Vriezenveen zo het reilde en zeilde (2002)
Wij zijn alleen maar zaaiers, gedichten (2003)
Uit Vriezenveens rijke verleden (2004)
Uit het leven van Vriezenveense boeren, burgers en buitenlui (2005)
Ook stelde hij een groot aantal fotoboekjes samen in de serie ‘In oude ansichten’ over Vriezenveen, Wierden, Westerhaar-Vriezenveensewijk, Rijssen, Hellendoorn-Nijverdal

Regionale uitgaven 2013-19

Rubriek met aanschafinformaties voor collectioneurs in de bibliotheken van Overijssel, maar uiteraard ook voor iedere belangstellende.

Ga voor bestellingen (bibliotheken) naar Bicat Wise – Titels – Besteladministratie – Kies voor IAI’s – Week 2013-49

IAI’s 2013-19

Met andere ogen ...: reizen in Overijssel / [bijdragen van Gerrit Verhoeven ... et al.]. - Hilversum : Verloren, 2013. - 266 p. – (Overijsselse historische bijdragen; 128e stuk). – ISBN 9789087043988. - € 19,-

Het thema van de nieuwste aflevering van Overijsselse Historische Bijdragen is Reizen in Overijssel. In meer dan honderd boeken die vanaf eind zestiende tot eind negentiende eeuw zijn verschenen, worden reizen door Overijssel beschreven. Sommige reizigers waren op doorreis, andere beschrijven uitgebreid steden en grote delen van de provincie. Deze oude publicaties zijn door de auteurs gebruikt voor hun artikelen. Naast de steden, Deventer, Zwolle, Kampen en Hasselt, worden de reisroutes door Twente beschreven. Overijssel bestond in het verleden voor een groot deel uit moerassige streken en grote heidegebieden, die werden doornsneden door soms vrijwel onbegaanbare wegen. Een rit per postkoets van Deventer naar Delden nam 8 uur in beslag. Het boek geeft een goed beeld van het reizen in vroeger tijden.

Aanzeggen: rouw- en begrafenistradities in Staphorst / Dirk Kok. - Eindhoven : Lecturis, 2013. - 192 p. – ISBN 9789462260238. - € 29,95

‘Het definitieve boek over een rouwcultuur die met het opvolgen van de generaties steeds verdwijnt of ten minste van karakter verandert’, staat op de achterzijde van het boek vermeld. De auteur heeft zich jarenlang in het onderwerp verdiept en is ‘gefascineerd door het mysterie van de dood’. In dit mooi uitgegeven en geïllustreerde boek wordt alles beschreven, de oude tradities, maar ook de veranderingen die in de loop der tijd zijn opgetreden.

Wandelen in het hart van Salland / Maarten Metz. - Amsterdam : Gegarandeerd Onregelmatig, 2013. - 112 p. – ISBN 9789078641315. - € 14,95

Zestien rondwandelingen, in lengte variërend van 8 tot 25 kilometer. Bij de startpunten is altijd voldoende parkeergelegenheid en ook Horeca aanwezig. Alle routes zijn ook gemakkelijk met het openbaar vervoer te bereiken. In het boekje ook informatie over bezienswaardigheden, kaarten en tips. Bij de samenstelling van de routes is uitgegaan van het ‘Wandelnetwerk Salland’, een netwerk van gemarkeerde wandelpaden.

Zwolle: moet je kieken! / Joop van Putten [fotografie] en Anna Hoogendoorn [teksten]. - Zwolle : WBOOKS, [2013]. – ISBN 9789066306103. - € 17,95

Joop van Putten heeft altijd een camera bij zich. In de loop van de jaren heeft hij een enorme verzameling (vooral Zwolse) straatfoto’s opgebouwd. Een selectie daarvan is in dit boek samengebracht. Geen foto’s die in scene zijn gezet, maar wel foto’s waarbij er op het juiste moment geknipt is. De gefotografeerde straattaferelen zijn door Anna Hoogendoorn van een gedicht of een andere tekst voorzien.

Gezaagd door de wind: 150 jaar Bolwerksmolen (1863-2013) / René Berends, m.m.v. Ipe de Graaf. - Deventer : Corps9 Publishers, 2013. - 80 p. – ISBN 9789079701-24-7. - € 14,50

Geschiedenis van de molens in Deventer in het algemeen en de Bolwerksmolen in het bijzonder. Deze molen die in de zeventiger jaren werd gered van de sloop en daarna werd gerestaureerd is de enige houtzaagmolen in Overijssel.

Jan Drost: heer met camera / Adri van Drielen, Steven ten Veen ; [fotogr. Jan Drost, Dolf Henneke]. - Zwolle : Waanders, 2013. - 112 p. – ISBN 9789491196492. - € 22,50

De 100 meest bijzondere foto’s van de Zwolse persfotograaf zijn in dit boek bijeengebracht, ingedeeld op thema. Aan de geselecteerde foto’s gaat een biografie van Jan Drost vooraf. Drost was van 1962 tot 2008, toen hij met pensioen ging, als persfotograaf actief. De foto’s zijn alle voorzien van verklarende teksten.

Tussen zieken, boeken en kikkers: de fysiologie van een leven: Izaac van Deen (1804-1869) / Stefan van der Poel. - Groningen : Barkhuis, 2012. - 68 p. – ISBN 9789491431128. - € 15,-

Biografie van Isaac Abrahamsen, zoon van Deens-joodse ouders, die zich 1843 als arts in Zwolle vestigde. Hij was zeer belezen, gold in zijn tijd als een modern arts en verrichtte in zijn laboratorium aan de Kamperstraat wetenschappelijk onderzoek. Ook zette hij zich in voor de verbetering van de medische opleiding. Hij was één van de mannen van het eerste uur in de in 1849 opgerichte Nederlandsche Maatschappij tot Bevordering van de Geneeskunst.

Een dadel uit Marakesh: op reis met de jonge schilder Hendrick Avercamp / Jaap van Gelderen. - [Kampen] : [Van Gelderen], [2013]. - 80 p. – ISBN 9789080828001. - € 10,-

Novelle waarin de ‘gedroomde’ levens van personages op twee schilderijen van Hendrick Avercamp (1585-1634) – de ‘meester van het ijsgezicht’ en ook wel ‘de stomme van Kampen’ genoemd (hij was doofstom) – samengeknoopt tot één vertelling, spelend in de nazomer van het jaar 1605.

Website over Koninkrijk in wording

De komende twee jaar wordt het 200-jarig bestaan van ons koninkrijk uitgebreid gevierd. Op verschillende data en op verschillende plekken worden activiteiten georganiseerd. Meer weten? Kijk hier en hier.

De activiteiten – hoe groots opgezet ook – zullen aan de grote meerderheid van de bevolking voorbijgaan. Zoals bij vorige herdenkingen nogal een en ander in het water viel. Wat dat betreft valt er een traditie te handhaven.

Eén positief punt heeft de herdenking in ieder geval opgeleverd, namelijk een mooie historische website, gemaakt door het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis, onder de titel Koninkrijk in wording – Een toegang tot de jaren 1813-1815.

Aan de hand van een calendarium met belangrijke data, een overzicht van relevante publicaties, directe toegangen tot bronnenmateriaal, afbeeldingen van gebeurtenissen en personen en beknopte levensbeschrijvingen van de hoofdrolspelers ‘heeft het instituut deze voor Nederland zo beslissende jaren op een overzichtelijke en samenhangende wijze toegankelijk gemaakt’.

Zie ook Geschiedenis 24 met De blik op 1813: Tweehonderd jaar Koninkrijk der Nederlanden.

Zie ook Geschiedenis Beleven met 198 jaar Koninkrijk der Nederlanden.

Kenner van streekcultuur en publicist Everhard Jans overleden

Afgelopen dinsdag is Everhard Jans overleden. Hij was een bekende voor degenen die zich bezighouden met regionale geschiedenis, volkscultuur etc. Everhard Jans werd geboren in Almelo op 11 januari 1941. Hij was een zoon van de architect Jan Jans (overleden in 1963), naar wie in Twente een aantal straten genoemd zijn vanwege zijn verdiensten op het gebied van de streekcultuur en die juist dit jaar, 50 jaar na zijn overlijden, herdacht werd met een symposium en een tentoonstelling.

Foto: Everhard Jans (foto Henk Braakhekke – Tubantia)

Everhard Jans doorliep de AKI te Enschede, afdeling boekverzorging en illustraties. Daarna studeerde hij kunstgeschiedenis aan de Universiteit te Münster en promoveerde met een proefschrift over burgerhuizen tussen IJssel en Eems (1400-1850). Hij was jarenlang adviseur volkskunde en kunstgeschiedenis aan het Van Deinse Instituut te Enschede. Jans was ook betrokken bij de oprichting van de Kreenk vuur de Twentse Sproak (1975) en verrichtte na de oprichting van de Twente Akademie in 1982 veel werk voor deze stichting, die later op zou gaan in het Van Deinse Instituut. Everhard Jans was illustrator, sneltekenaar, adviseur boerderijrestauraties, maar was vooral bekend als publicist. Zijn interessegebied was breed. Anne van der Meiden schreef in het voorwoord bij de in 2005 bibliografie van Everhard Jans: ‘Hee hoäldt zich an zienen stiel: aalns wat met ’t Saksenlaand van doon hef: historie, huuze, gebroeken, cultuur, grote en kleane bezundere dingen. ’t Is almoal van betaansie en de meuite weerd um te leazen’.

Publicaties
Everhard Jans publiceerde al in 1959 op 18-jarige leeftijd in tijdschriften als Volkskunde en Twenterlaand en –leu en sproake over onderwerpen als klootschieten en midwinterhoornblazen. Niet veel later schreef hij over bijgebouwen op boerenerven, korenspiekers en vele andere streekculturele onderwerpen in periodieken als Neerlands Volksleven, Driemaandelijkse Bladen, Heemschut, Twentse Post, De Mars, Stad en Land, Historische Kring Almelo, De Nieje Tied, ‘t Inschrien en Jaarboek Twente. Af en toe schreef hij in dialect. Lezingen deed hij op verzoek ook in dialect. Hij liet onder meer de volgende boeken verschijnen:
1970 Gedrukt in Almelo : journaal rond de drukkerij Lulof
1974 Gevel- en stiepeltekens in Oost-Nederland (gebaseerd op onderzoek van Jan Jans)
1975 Huis en hof in en om Geesteren
1977 Het midwinterhoornblazen, verm. herdr. In 1995
1977 Landelijke bouwkunst in Oost-Nederland (met A. Buter en J. Jans)
1980 Langs oude Twentse boerderijen
1986 Het los hoes met achterheerd in Noord- en Oost-Twente
1988 Hooibergen in Oost-Nederland (met A. Goutbeek)
1889 Burgerhuizen tussen IJssel en Eems. 1400-1850
1994 Tuugkisten in Oost-Nederland (met andere auteurs)
1997 Langs oude bomen en boerderijen in Salland
1999 Nieuwjaarsijzers in Oost- Nederland (met andere auteurs)
2000 De kerken van Jan Jans : periode 1950-1963 (met Zeno Kolks)
2001 Korenspiekers in Oost-Nederland
2002 Over schutters en schuttersgilden in Twente
2004 Langs historische boerderijen in Achterhoek en Liemers
2004 Meubilair van Twentse burgers in de achttiende eeuw
2008 Gevel- en stiepeltekens in Twente en de Achterhoek

De laatste jaren schreef hij mede aan het pas verschenen standaardwerk Boerderijen in Salland, waarvan hij het gereedkomen nog heeft kunnen meemaken.

De Twentse Filmbank breidt uit en zoekt sponsors

Ik schreef al eerder over de Twentse Filmbank, de virtuele filmcollectie met historische films/filmpjes met Twentse onderwerpen, die zich ten doel stelt om zo veel mogelijk van in archieven en op andere plekken aanwezige filmbeelden openbaar te maken. De collectie is met een vijftigtal films uitgebreid, waaronder de bekende Meyling-film uit de dertiger jaren ‘Het oold gebroek in Twente’. Ook zijn er plannen voor het plaatsen op de website van de z.g. Adolfs-films, dorpsportretten van de filmer Johan Adolfs uit de periode 1948-1970.

Klik op de afbeelding om de website te bekijken.

Wie materiaal heeft dat nog niet gedigitaliseerd is, kan terecht bij de Twentse Filmbank. Daar wordt de film online gezet en de eigenaar van de filmbeelden krijgt het origineel plus een digitale kopie weer terug.

Voor het verkrijgen van vertoningsrechten en het geschikt maken van de beelden voor vertoning op de filmbank is geld nodig. De initiatiefnemers die zich Ensemble Studio Twente noemen, zijn een sponsoractie gestart waarbij door een minimale inleg van 10 euro één van de vijftig virtuele zitplaatsen bemachtigd kan worden die de virtuele filmzaal rijk is.

Lees over het hoe en waarom van dit alles op de website van de Twentse Filmbank.

Prachtige nieuwe landschapsite over Noorden des Lands

Het zijn gouden tijden voor liefhebbers van geografie en (historische) kaarten. Schreef ik een paar weken geleden al enthousiast een blogpost over de Overijsselse digitale cultuurhistorische atlas, dit keer wijk ik uit naar het noorden, alwaar een fraaie nieuwe website gepresenteerd is. Een website over de landschappen van Noord-Nederland.

De website Landschappen van Noord-Nederland is opgedeeld in 30 deellandschappen of streken en al deze streken hebben een eigen pagina met informatie over het ontstaan (geologie), de landschapsgeschiedenis, bijzondere historische thema's en actuele zaken. Ook worden foto’s getoond en is er een uitgebreide literatuurlijst toegevoegd. Tenslotte zijn er veel links naar relevante websites.

Op een kaartviewer is van al deze landschappen een selectie historische kaarten te vinden: de Kadaster-kaarten van 1832, de Topografische Militaire kaart van omstreeks 1860, de Bonnebladen van omstreeks 1900 en een actuele topografische kaart. Op de kaart kan gezocht worden op toponiemen (plaatsnamen, veldnamen, perceelsnamen, weg- en waternamen, namen van gebouwen), op verhalen, films, foto’s, websites etc., die overigens ook door bezoekers (even inloggen) mogen worden toegevoegd.

Nieuwe website Tradities in Overijssel

Nederland heeft vorig jaar het UNESCO Verdrag ter Bescherming van het Immaterieel Cultureel Erfgoed ondertekend en daarmee tradities en rituelen als erfgoed erkend. Eén van de verplichtingen die Nederland met de ondertekening op zich heeft genomen, is het samenstellen van een Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed.

Overijssel is de eerste provincie die zich daadwerkelijk inzet om het aandachtsveld immaterieel erfgoed vorm te geven. De provincie heeft middelen beschikbaar gesteld voor het project ‘Levend erfgoed in Overijssel’, dat het immaterieel erfgoed in kaart brengt. Uitvoering van dit inventarisatieproject ligt in handen van de Stichting IJsselacademie, het Historisch Centrum Overijsel en het Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed. In het project wordt samengewerkt met historische verenigingen en andere cultuurhistorische organisaties.

De eerste resultaten van het project werden gisteren in het Buitencentrum van Staatsbosbeheer bij Nijverdal gepresenteerd tijdens een inspiratiedag met de onthulling van een digitaal platform voor tradities in Overijssel. De website Tradities in Overijssel bevat tal van voorbeelden van immaterieel erfgoed in Overijssel.

Delpher, nieuw portal digitale collecties boeken, kranten en tijdschriften

De Universiteitsbibliotheken van Amsterdam (UvA), Groningen, Leiden en Utrecht en de Koninklijke Bibliotheek (KB) stelden gisteren een nieuwe online dienst beschikbaar: Delpher. Delpher geeft toegang tot Nederlandse historische teksten uit de digitale collecties van wetenschappelijke instellingen, bibliotheken en erfgoedinstellingen. Delpher maakt het mogelijk om miljoenen gedigitaliseerde pagina’s uit Nederlandse boeken, kranten en tijdschriften op één centrale plek op woordniveau te doorzoeken.

Op dit moment bevat Delpher ruim 90.000 boeken, 1,5 miljoen pagina’s uit 80 tijdschrifttitels en bijna 100 miljoen artikelen uit kranten. Het gaat om materiaal dat momenteel al op internet beschikbaar is en op diverse plekken gevonden kan worden. Het bestand zal de komende jaren groeien met nieuwe gedigitaliseerde publicaties en nieuwe functionaliteiten. Voordeel van dit portal is naast dat het zoeken nu eenvoudiger wordt, de bronnen uniform gepresenteerd worden en op een eenduidige manier doorzoekbaar zijn.

Regionale uitgaven 2013-18

Rubriek met aanschafinformaties voor collectioneurs in de bibliotheken van Overijssel, maar uiteraard ook voor iedere belangstellende.

Ga voor bestellingen (bibliotheken) naar Bicat Wise – Titels – Besteladministratie – Kies voor IAI’s – Week 2013-47

IAI’s 2013-18

Boerderijen in Salland / Everhard Jans, Ewout van der Horst, Robert Kemper Alferink ; fotografie Alex Witteveen ; eindredactie Godelieve Riezebosch. - Bathmen : Stichting Sallands erfgoed, 2013. - 320 p. - Met boerderijenregister en bronnenlijst. – ISBN 9789081861113. - € 29,95

Standaardwerk waarin de historische ontwikkeling en bouwkundige constructie van alle zeven typen Sallandse boerderijen beschreven wordt, maar ook een licht geworpen wordt op alle bijgebouwen zoals kippenhokken, varkensschuren, hooibergen, kook- en 'kakhuussies', karnhuizen, aardappelkelders en bijenstallen. De feitelijke informatie wordt afgewisseld met interviews met bewoners van de boerderijen en met zo’n 500 afbeeldingen. Dit prachtig uitgegeven werk is een must voor iedereen die iets met het Sallandse platteland heeft.

Het huis van Hengelo: de stenen de mensen de verhalen / Marco Krijnsen ; [eindredactie Niels Bakker, Hans Janssen]. - Hengelo : Uitgeverij Kroost, 2013. - 139 p. – ISBN 9789490891060. - € 19,95

Aanleiding voor dit boek is dat vijftig jaar geleden het markante Hengelose stadhuis werd geopend. Het gebouw van architect Berghoef heeft op het gebied van architectuur landelijke uitstraling. Het werd ontworpen als ‘huiskamer’ van de stad en ‘huis van de democratie’ met een grote centrale hal, waar tal van activiteiten hebben plaatsgevonden. Deze activiteiten worden door Marco Krijnsen beschreven: concerten, exposities, demonstraties met spandoeken, trouwerijen, debatten, congressen. De vele anekdotes, afkomstig van ambtenaren en bestuurders, en de vele mooie afbeeldingen maken dit werk tot een prettig bladerboek.

Twickel / [red.: Aafke Brunt, Jan Haverkate, Lucia den Ouden; ills. Roderik zu Castell-Rüdenhausen; fotogr.: Alphons B. ter Brake]. - Delden : Stichting Twickel, 2013. - 296 p. – ISBN 9789082096408. - € 19,90

Dit een compleet boek over Twickel. Hoewel de opzet was een gids samen te stellen voor de bezoeker van het landgoed bij Delden, is dit boek meer dan een gids. Het gaat over de geschiedenis van huis en bewoners, over de architectuur en kunstschatten, over de tuinen, over het landschap, over Delden en de Deldeneresch en over wandelen op het landgoed en omgeving. Vele mooie afbeeldingen, waaronder plattegronden, verhogen het kijkplezier. Jammer dat het leesplezier iets minder is. De enorme hoeveelheid informatie wordt weergegeven in een (te) klein lettertype.

Wat is er gebeurd?: kroniek van de Zwolse ziekenhuizen / red.: A.G.P.Cremers ... [et al.] ; eindred.: Steven ten Veen ... [et al.]. - Corps 9 Publishers, 2013. - 128 p. – ISBN 9789079701261. - € 17,50

Hoe hebben het Sophia Ziekenhuis en het ziekenhuis De Weezenlanden in de tweede helft van de vorige eeuw de basis gelegd voor Isala als grootste niet-academisch ziekenhuis van Nederland? Het antwoord staat in deze kroniek "Wat is er gebeurd?" In dit boek worden onder meer de ontwikkeling van specialismen als de hartchirurgie en neonatologie beschreven. Ook innovaties, de groei van de gezondheidszorg en de medische ethiek komen aan bod. Aandacht is er ook voor de historie van de beide ziekenhuizen.

Mystiek aan de IJssel: biddend leven / Mink de Vries. - Zoetermeer : Boekencentrum, 2013. - 168 p. – ISBN 9789023927303. - € 12,90

AI tekst: ‘Mystiek aan de IJssel beschrijft op een beeldende manier de relatie met het goddelijke. Het boek is een voorbeeld van christelijke mystiek vanuit protestantse traditie. De schrijver Mink de Vries uit Zwolle heeft het Woord als uitgangspunt genomen om zijn ervaringen en openbaringen met God te beschrijven Het boek is opgebouwd uit twaalf teksten/woorden uit de Bijbel die op een directe manier tot de schrijver zijn gekomen in openbaringen en ervaringen. Deze woorden, de zogenaamde roepende woorden, hebben alle twaalf een appel gedaan op en in het leven van de schrijver. Zijn leven wordt sterk gekleurd door deze twaalf roepingen, zij wijzen richting in zijn leven, als bakens in de rivier’.

Canon van de gemeente Hellendoorn / door Johan Alferink ... [et al.]. - Nijverdal : Uutgeverieje 'n Boaken, 2013. - 119 p. – ISBN 9789076272276. - € 12,50

De canon van Hellendoorn, vanaf medio 2012 al digitaal beschikbaar, nu ook in boekvorm mede door toedoen van CSG Reggesteyn. De canon is namelijk bij uitstek geschikt voor het onderwijs, waarin gelukkig steeds meer aandacht is voor de omgevingsgeschiedenis.

De canon van de gemeente Hardenberg: een geschiedenis in veertig vensters / [tekst en tekstredactie Theo Huisman.]. - Gramsbergen : Gaasbeek Media Groep, 2013. - [81] p. - € 7,50

AI-tekst: ‘De Canon van de gemeente Hardenberg biedt een kleurrijk overzicht van de cultuur en de historie van deze grote gemeente, waarin de sfeer van vroeger nog steeds te proeven is in haar oude buurtschappen. De verhalen uit deze Canon gaan over de mensen die hier sinds de prehistorie hebben gewoond en gewerkt: de jagers uit de oudhied, de boeren en kloosterlingen uit de middeleeuwen, maar ook over de avonturiers uit de tijd van de grote verveningen, de ondernemers en plannenmakers uit de laatste eeuwen. Hun geschiedenis wordt hier verteld in 40 vensters'.

De toon gezet!: 25 jaar Valerius Ensemble / [teksten en eindred.:] Cock Lodder ; Stichting Valerius Ensemble, 2013. - 223 p. + 1 DVD. – ISBN 9789082036404. - € 25,-

Uit het voorwoord: ‘Wat bezielde die jonge Enschedese musici, René Geesing en André Kerver, die de oprichters waren van het Valerius Ensemble? En wat vinden Jan Willem de Vriend, Jacob Slagter of Jaap van Zweden van het Valerius? In dit boek leest u hun verhalen. Ook is er een overzicht van de concerten en de vele andere activiteiten die het Ensemble heeft uitgevoerd. Daarnaast zijn er veel interessante verhalen en interviews opgenomen. Componisten en musici met hun eigen verhaal komen ook aan het woord, zoals jazzpianist en componist Bert van de Brink, vertelt over het componeren voor het ensemble en de samenwerking tijdens de repetities. Frank Deiman verhaalt over zijn werk dat hij samen met Willem Wilmink heeft gemaakt en over zijn compositie Oda a la Sal die hij voor Intervocaal en het Valerius maakte.’

Twentse almanak voor het jaar 2014 / [auteurs: Bonne Altena ... et al. ; eindred.: Harry Nijhuis]. - 135e jrg. - Enschede : Twentse Welle, 2013. - 256 p. – ISBN 9789071517365. - € 4,95

Almanak waarin opgenomen het weer per maand, de liturgische kalender, een natuurkalender, het korten en lengen der dagen, de opkomst en ondergang van de maan, de zons- en maansverduisateringen, de gemeenten, lokale en regionale oraganisaties etc. Naast deze feitelijke informatie ook een aantal verhalen en gedichten.

Overijssel 1880-1940 (4): Gids voor Deventer (1890)

Gedurende enkele decennia, grofweg tussen 1880 en 1940 waren geïllustreerde ‘VVV-gidsen’ populair. Ze verschenen tegelijk met het opkomend toerisme en bevatten – en dat maakt ze interessant – vaak uitgebreide plaatsbeschrijvingen. Ze werden uitgegeven door plaatselijke verenigingen voor vreemdelingenverkeer, door de ANWB of door uitgevers die zich speciaal toelegden op het uitgeven van deze gidsen. In de Overijssel Collectie van de Rijnbrink Groep bevinden zich tientallen van deze gidsen, waarvan er een aantal te zeldzaam en/of kwetsbaar zijn om uit te lenen.

We hebben ze gescand en op het weblog Overijssel – Plaatsbeschrijvingen 1880-1940 gezet. In deze rubriek telkens aandacht voor één van deze gidsen.

De Gids voor Deventer en omstreken uit 1890, uitgegeven door Joh. H.W. Kreunen, was de eerste van de hand van M.E. Houck. In 1901 verscheen van dezelfde auteur Deventer en Omstreken, uitgegeven door R. Borst en Co., een veel uitgebreider werk (365 pag.). Deze gids heeft echter meer het karakter van een geschiedkundige beschrijving van Deventer. De gids uit 1890 begint ook met een hoofdstuk ‘geschiedenis’, maar bevat vervolgens een aantal wandeltochten met plaatsbeschrijvingen.

Foto: M.E. Houck, de auteur van de Gids voor Deventer en omstreken

M.E. Houck vestigde zich in 1886 in Deventer, vier jaar voor het verschijnen van het boek. In het boek doet hij zich voor als toerist, die logerend in een Deventer ‘logement’, tijdens een week vakantie de Deventer omgeving verkent en verslag doet van wat hij ziet. Misschien had hij deze beschrijvingen van de omgeving, waaraan allerlei historische feiten zijn toegevoegd, al eerder als toerist gemaakt. Het is waarschijnlijker dat de wandeltochten qua tijd en plaats geënsceneerd zijn.