Op reis met Delpher: op zoek naar de geschiedenis van het reizen in gedigitaliseerde kranten

'Vakantie is tegenwoordig een bijna vanzelfsprekend baken in het jaar. Maar tot in de negentiende eeuw was reizen voorbehouden aan de elite. Dit veranderde door de komst van nieuwe vervoermiddelen, zoals de trein en later het vliegtuig. Nederlanders gingen reizen, eerst in Europa en later over de hele wereld.'
Zo begint de Nieuwsbrief van Delpher, het digitale database met ruim 120 miljoen pagina's uit Nederlandse kranten, boeken en tijdschriften.

Afbeelding: artikel uit de Telegraaf van 17 april 1956.

In deze nieuwsbrief gaat het over de geschiedenis van het reizen die terug te vinden is in de miljoenen krantenpagina's. Er worden een aantal voorbeelden getoond:
- foto's van de eerste reis met een elektrische trein van Rotterdam naar Den Haag in 1908.
- een reisverslag van een van de eerste passagiersvluchten tussen Amsterdam en Batavia. De reis duurde toen nog 16 dagen, inclusief drie dagen oponthoud.
- een boek uit 1901 voor wie geen tekst kon bedenken voor op een ansichtkaart.

Je kunt je hier aanmelden voor de Nieuwsbrief van Delpher.

A History of Pop(ular) Music (37): Ted Fio Rito - My Little Grass Shack in Kealakekua, Hawaii (1934)

Een chronologische reis door de populaire muziek van de afgelopen honderd jaar. Naast de grotere muziekstromingen had al vanaf de Eerste Wereldoorlog de Hawaiiaanse muziek een bepaalde invloed op de countrymuziek en de blues. De songs waarin de paradijselijke eilanden werden bezongen, sloegen aan in de Verenigde Staten in het sentimentele tijdsbeeld van de eerste helft van de jaren dertig. Orkestleider Theodore Salvatore Fiorito (1900-1971), artiestennaam Ted Fio Rito, had in 1934 een grote hit met My Little Grass Shack in Kealakekua, Hawaii.

Museum en expositie in Zwolle en Deventer ter gelegenheid van sterfjaar Thomas a Kempis (ca. 1380-1471)

550 jaar geleden stierf Thomas a Kempis, lid van de spirituele beweging van de Modern Devotie en volgeling van Geert Groote, die samen met Florens Radewijns de stichter was van de congregatie van de Broeders des Gemenen Levens. Hij stierf op 25 juli 1471 in het Bergklooster gelegen op de Agnietenberg bij Zwolle. Thomas a Kempis is werelwijd bekend door zijn werk De Imitatione Christi (De Navolging van Christus).

Schilderij van Thomas a Kempis op de Agnietenberg, ca. 1569 uit de collectie van het Stedelijk Museum Zwolle. (Afbeelding Wikimedia Commons).

Aan zijn sterfjaar wordt in Zwolle en Deventer veel aandacht besteed:
* het inrichten van een klein museum bij begraafplaats Bergklooster. Kijk hier, hier en hier.
* een expositie in het Geert Groote Huis in Deventer en andere activiteiten dit jaar.

A History of Pop(ular) Music (36): Benny Goodman - Moonglow (1934)

Een chronologische reis door de populaire muziek van de afgelopen honderd jaar.

Benny Goodman (1909-1986), bijgenaamd The King of Swing was een beroemd Amerikaans jazzmusicus. Rond 1935 stond hij aan het begin van het swingtijdperk, een bloeiperiode van big bands, die tot 1946 zou duren. De blanke swingmuziek was ontleend aan de muziek van de zwarte big bands en was een soort reactie op de sentimentele muziek uit de eerste helft van de jaren dertig. In de swing vielen jazz en dansmuziek samen.

Overijssel telt veel meer stokoude bomen dan verwacht

Foto: Eeuwenoude Hulst stoof in Brecklenkamp (Foto: Piet Bremer)

Er zijn veel meer oude bomen in Overijssel dan altijd werd gedacht. Uit onderzoek van de provincie Overijssel blijkt dat zo'n driehonderd hakhoutstoven al eeuwenoud zijn. Ze zijn van dezelfde leeftijd als de Kroezeboom in Fleringen of de Kozakkeneik in Delden.

"De meeste mensen zullen het niet herkennen, omdat een stoof één boom is die door de eeuwen heen laag bij de grond is gekapt voor het hout. Daardoor heeft de lage boom veel jonge takken en lijken het jonge bomen in een groepje bij elkaar. Maar deze stoven kunnen zo een paar honderd jaar zijn." Piet Bremer heeft de hele provincie doorzocht op oude bomen.

Zie verder het artikel op de website van RTV Oost.

A History of Pop(ular) Music (35): Ethel Waters - Stormy weather (1933)

Een chronologische reis door de populaire muziek van de afgelopen honderd jaar.

Ethel Waters (1896-1977) was een Amerikaanse jazzzangeres en actrice. Ze trad op in revues en speelde in (film)musicals. Stormy weather, een droevig lied over een scheiding, werd opgenomen met Duke Ellington en zijn band. Later zou het nog op de plaat gezet worden door o.a. Lena Horne, Billie Holiday, Judy Garland, Frank Sinatra en Ella Fitzgerald.

Nieuw nummer van Overijssels online dialecttijdschrift 'Van over de Iessel' verschenen

Er is weer een nieuw nummer uit van het online-dialecttijdschrift Van over de Iessel. Verhalen en gedichten in het Twents, Sallands en Vollenhoofs. Klik hier om het te lezen.

Uniek vertaalproject van 11 eeuwen oud gedicht met Overijsselse roots 'Over de zwaluw'

Onderstaand persbericht werd mij toegezonden. Na lezing vond ik het zeker interessant genoeg om te publiceren.

Uniek vertaalproject Over de zwaluw bij poëziefestijn Gelselaar
Een klein, maar populair poëziefestijn in het Achterhoekse dorp Gelselaar neemt met een uniek vertaalproject een hoge vlucht. Net als de zwaluw, die dit jaar het thema vormt. Plots bleken vele eeuwen omspannen. Ontdekt werd dat deze vogel ook al voorkwam in een zeer oud gedicht van Nederlandse bodem: het in het Latijn geschreven Over de zwaluw van Radboud van Utrecht, die nauw verbonden was met Oost-Nederland. Na meer dan duizend jaar inspireert hij tot een serie vertalingen uit de grondtaal.
Naast de Nederlandse versie van ontdekker René Veenman wordt inmiddels ook vertaald naar het Achterhoeks, Twents en Gronings, Plattdüütsch en Duits. Leemtes in Nedersaksische vertalingen worden nog gevuld. Kroon op dit poëtische werk is de deelname van dichtende gymnasiasten in Groenlo.

Foto: Boerenzwaluwen in boerderij Stokkink in Gelselaar (Foto: Arend J. Heideman)

Hoogtepunt op oktoberfeest en later publicatie
In eerste instantie worden enkele resultaten van het vertaalproject gepresenteerd op de slotmanifestatie van de poëziewedstrijden Nederlands en Nedersaksisch. Zie: appeldag.blogpot.com. Deze heeft plaats op zaterdag 9 oktober in het kerkje van Gelselaar. Hoofddoel van de organiserende projectgroep is te komen tot een bijzondere publicatie, die helpt dit Achterhoekse evenement verder te ontwikkelen. Met het oog hierop en om het uitzonderlijke karakter van het project kende de Stichting Fonds 1819 recent een substantiële bijdrage toe.

Classicus Veenman schreef in jaargang 2005 van Madoc, tijdschrift over de Middeleeuwen, over Hebban olla vogala: “Het mogen dan de oudste dichtregels in de Nederlandse taal zijn, het is niet het oudste Nederlandse gedicht.” Na de keuze voor het met de geschiedenis van Gelselaar verbonden thema ‘zwaluw’ kwam zijn artikel in beeld. “Al veel eerder werden er in Nederland gedichten geschreven”, tekende Veenman op, “maar dan in het Latijn, de gangbare taal voor wetenschap en literatuur in de Middeleeuwen. Die Latijnse poëzie is veel minder bekend. Zo komt het dat het gedicht Over de zwaluw van Radboud van Utrecht alleen bekend is bij enkele geleerden die zich met het middeleeuws Latijn bezighouden, terwijl het zeer goede papieren heeft om als het oudste Nederlandse gedicht te mogen worden bestempeld.”

Door Duitser ontdekt in Vaticaanse bibliotheek
Tot de Duitse historicus Ernst Ludwig Dümmler in 1876 in een Duits tijdschrift publiceerde over het 44 regels tellende gedicht De hirundine (Over de zwaluw) was het gedurende lange tijd onbekend. Het werd aangetroffen in een Vaticaanse bibliotheek. In het kleine oeuvre van Radboud neemt Over de zwaluw een unieke plaats in, omdat het als enige niet aan een kerkelijk of religieus onderwerp is gewijd.

Radboud werd geboren omstreeks het midden van de 9de eeuw, in de buurt van Namen. Toen in 899 bisschop Odilbold I van Utrecht overleed, volgde Radboud hem op. Hij resideerde niet in Utrecht, dat door de Vikingen was verwoest, maar in Deventer. Hij overleed in Ootmarsum op 29 november 917 en werd begraven in Deventer. De universiteit in Nijmegen is naar hem genoemd.

Uit een bezoek van ‘platschriever’ Gerrit Klaassen uit Goor aan de zwaluwenboerderij van projectcoördinator Arend Heideman in Gelselaar ontstond het idee voor een Twente vertaling. Zeer enthousiast sloten andere liefhebbers direct aan: Sander Grootendorst (Duits), Sebastiaan Roes (Achterhoeks) en Willem Tjebbe Oostenbrink (West-Gronings). Hij wierf spontaan een andere Groninger (Hogelandsters) en een Duitser (Ost- Freesk). Inmiddels zijn ook contacten gelegd met andere belangstellende Duitsers in de grensregio. Leerlingen (5e jaar Latijn) van het Marianum in Groenlo, onder leiding van docent dr. Ronald Blankenborg, ‘hertalen’ De hirundine nog in de laatste weken van dit schooljaar, “in een poging de poetic impact van het gedicht te vatten”.

Poëzie, kunst, natuur en cultuur vloeien in het project samen. Dichter, journalist en natuurkenner Grootendorst werkt aan een essay over zwaluwen in de poëzie. Kunsthistoricus Jaap Nijstad verdiept zich in zwaluwen door de eeuwen heen in de kunst en Heideman beschrijft en fotografeert al jaren boerenzwaluwen in zijn achterhuis.