Jaarboek Twente 2023 gepresenteerd

Vanmiddag werd in het stadhuis van Oldenzaal het Jaarboek Twente 2023 gepresenteerd. Het jaarboek werd aangeboden aan een drietal Twentse schrijvers/dichters die alledrie zijn geboren in april 1939: Gerrit Kraa, Theo Vossebeld en Gé Nijkamp. Daarna werd het ook aangeboden aan de drie 'schatgravers' van het Springendal, waar vroegmiddeleeuwse gouden munten zijn gevonden.

In zijn voorwoord vertelt eindredacteur Guus Goorhuis over de inhoud van het nieuwe jaarboek

Waar gaat het heen met het Twentse boerenland? Zomer 2022: ingrijpende Haagse politieke besluiten, gevolgd door grootschalige, ook escalerende protesten. ‘Stikstof’ is het codewoord. Jaarboek Twente 2023 opent met een beschouwing over deze problematiek.

De ontdekking van een Merovingische goudschat in het Springendal, Hezingen, is al vergeleken met de ontdekking van een ‘Rembrandt’. Archeologen beschrijven voor Jaarboek Twente deze vondst van Europese allure. We gaan nog verder terug in de Twentse tijd: vijfduizend jaar geleden – dat staat pas sinds kort vast – was er sprake van omvangrijke migratie van de Oekraïense (Pontische) steppe naar onze regio. Opmerkelijk, als je bedenkt dat anno 2022 vele inwoners van Oekraïne door Russisch oorlogsgeweld hun toevlucht hebben gezocht in onder meer datzelfde Twente.

‘Go West!’ Bijvoorbeeld van Twente naar Amsterdam, waar al in de zeventiende eeuw Twentenaren gesignaleerd werden, op zoek naar werk. Of nog verder ‘West’, in onze eeuw, van het dorpse Twentse Lattrop naar het dorpse Amerikaanse Millerville. De VOC en WIC worden genoemd in een eerste bijdrage over onderzoek naar Twentse connecties met het Nederlandse slavernijverleden. Ook lezen we over de Oost-Indische carrière van een zeventiende-eeuwse Enschedeër. En West en Oost verenigd – in een bijdrage over Johan Nieuhoff, afkomstig uit het op enkele klootschietworpen van Breklenkamp gelegen Uelsen, ooit Noord-Twente. Diens blik op de wereld van toen staat, gestold in boekvorm, in Huis te Brecklenkamp.

Er is ook een ander ‘West’: dat van Johan Cruijff en Fanny Blankers-Koen. Zij hadden een speciale band met Twente. De zoektocht naar hun Twentse sporen leverde zelfs twee unieke handtekeningen op. Oost, west, noord, zuid: overal in Twente staan of stonden postkantoren, vormgegeven in alle gradaties van ‘monumentaal’. De hoofdpostkantoren worden letterlijk op een rij gezet.

De windstreken voorbij is de Twentse vertaling van het oudste gedicht van de Lage Landen. Daarin wordt de zwaluw bezongen door een Utrechtse bisschop die anno 917 in Ootmarsum oet de tied kwam. Even universeel zijn de kunstwerken van Adrie Arendsman – ‘tot in de haarvaten van de Twentse samenleving’ leidend en tot stand gekomen in het Arendsmanhuis in Roombeek.

Markestenen, gemeentelijke grensstenen en vervangende grensmarkeringen; we trekken langs grenzen van Twentse marken en gemeenten. En tot slot: ook grachten en wallen vormen grenzen. Reeds eind negende eeuw gaven ze de bewoners van Oldenzaal bescherming. Een nieuw perspectief op de stedelijke ontwikkeling van deze plaats.

Dan nog dit. Het klassieke verhaal Mans Kapbaarg van oonzn Twentsn Homerus, meister Vloedbeld, werd een eeuw geleden, in 1923, voor het eerst gepubliceerd in de Nieuwe Twentsche en Almelosche Courant. Het boek is al jaren uitverkocht. Wordt 2023 het jaar van heruitgave?

A History of Pop(ular) Music (103): Buddy Holly - Peggy Sue (1957)

Een chronologische reis door de populaire muziek van de afgelopen honderd jaar. Charles Hardin Holley (1936-1959), artiestennaam Buddy Holly zou door zijn talent een cultfiguur worden in de rock-'n-roll. Een vliegtuigongeluk ('The day the music died', zong Don MacLean later) maakte een einde aan zijn korte en stormachtige carrière. Hij was een pionier die graag experimenteerde met instrumenten en daarmee latere muzikanten beinvloedde. Hij was ook de eerste rock-'n-roll artiest die veel nummers zelf schreef. Zijn korte kernachtige nummers waren zelfs een voorbeeld voor latere punkgroepen. Zie ook: Buddy Holly: Geschiedenis van een muzikale vernieuwer.

Welke boeken zijn genomineerd voor Beste Boek van Overijssel?

Zeven non-fictieboeken en drie fictieboeken maken dit jaar kans op de felbegeerde titel ‘Beste Boek van Overijssel 2022’. In beide categorieën rolt er één winnaar uit de bus. Naast erkenning voor hun bijzondere prestatie ontvangen de winnaars een bedrag van 500,00 euro.

De winnaars van 2021

Op woensdagavond 16 november vindt de prijsuitreiking plaats in filmtheater MIMIK in Deventer. Genomineerde auteurs gaan in gesprek met Inga Tjapkes (journalist-programmamaker van rtv Oost), leden van de jury delen hun bevindingen en Erik Neimeijer zorgt voor muzikale ondersteuning. Daarnaast presenteert Boekhandel Broekhuis tijdens deze feestelijke avond het best verkochte Overijsselse boek. Kortom, een bomvol programma waarin de liefde voor het Overijsselse boek centraal staat.

De genomineerden fictie zijn:
- Geert Christenhusz - Goa, stoa, en verwonner oe…
- Joke Eikenaar - Het zoete water
- Almar Otten - Het Alerdinck mysterie

De genomineerden non-fictie zijn:
- Wim Coster - Van Veerallee naar Katerveer: een Zwolse geschiedenis
- Jan ten Hove - Den Aalshorst: levensverhaal van een landgoed
- Marco Krijnsen en Homme Martinus - Ons Tuindorp. Tuindorp ’t Lansink: van idee tot monument
- Mieke Mulders - Stien Eelsingh: expressionist van Staphorst
- Machlien Vlasblom - 'Wij waren supermannen'. Jan en Herman Heukels: broers, fotografen, nationaalsocialisten
- Geraart Westerink - Bankier in maatschappelijk nut: leven en nalatenschap van Frans Walkate (1866-1943)
- Huib Akihary, en anderen - Gisteren is nodig om morgen te begrijpen: 60 jaar Molukse gemeenschap in Deventer

De uitzending is hier te bekijken op 16 november om 20.15 uur. Via dezelfde link zijn kaarten te bestellen wanneer je erbij aanwezig wilt zijn.

A History of Pop(ular) Music (102): Harry Belafonte - Day-O (The Banana Boat Song) (1957)

Een chronologische reis door de populaire muziek van de afgelopen honderd jaar. De Midden-Amerikaanse en Caraibische muziek heeft altijd veel invloed gehad in de Verenigde Staten. Harry Belafonte, inmiddels 95 jaar oud, werd weliswaar in 1927 geboren in New York, maar vertoefde wel een tijd op Jamaica en was geiteresseerd in Caraibische volksmuziek. Hij begon als jazzzanger, zong vervolgens calypso-nummers en brak in 1957 door met The Banana Boat Song, een traditionele Jamaicaanse folksong. Belafonte was naast zanger en acteur ook actief in de burgerrechtenbeweging rond Martin Luther King en werd ambassadeur voor Unicef.

Nieuw nummer verschenen van online historisch tijdschrift 'Overijssel toen en nu'

Bommen Berend heet nu Poetin, zo staat boven het voorwoord bij de nieuwe aflevering van dit tijdschrift. Dit slaat ook op de inhoud. De volgende artikelen zijn online te lezen:
- Duymaer van Twist revisited, over de in Deventer geboren gouverneur-generaal van Nederlands-Indië.
- Het verraad van Deventer. Rampjaar 1972.
- Een gesticht in beeld, over Veldzicht in Balkbrug naar aanleiding van een pentekening.
- Prof. Heeroma en de 'Westfaalse expansie' (over taal en dialect).
- Glorieus Rampjaar (1672) in Blokzijl.
- Hier zie je Brood zoals hij was, over het Herman Brood Museum in Zwolle.
Bekijk het tijdschrift hier.

A History of Pop(ular) Music (101): Dalida - Bambino (1956)

Een chronologische reis door de populaire muziek van de afgelopen honderd jaar. Als liefhebber van wielrennen en de Avondetappe had ik natuurlijk moeten kiezen voor Buanas noches mi amor. Maar Iolanda Gigliotti, artiestennaam Dalida, bracht in hetzelfde jaar dat Buenas Noches uitkwam, het nummer Bambino uit, dat haar grote doorbraak betekende. De in Egypte geboren zangeres (in 1954 was ze Miss Egypte) was een Franse zangeres en actrice van Italiaanse afkomst. Naast vele andere had ze met Paroles Paroles en Gigi l'amoroso - van de laatste bracht ze ook een disco-versie uit - grote hits. In haar leven zat veel tragiek. Drie echtgenoten pleegden zelfmoord. Zelf maakte ze ook op 54-jarige leeftijd een einde aan haar leven. In het programma Chansons! hoorden we van haar broer Orlando dat ze perfectionistisch was ook wat betreft haar uiterlijk. Hij vermoedt dat ze niet wilde 'dat de tijd het van haar schoonheid zou winnen'. Ze bewoonde een prachtig appartement in Monmartre. Vlakbij op de Place Dalide staat haar bronzen borstbeeld.

Hans Keuper treedt op bij project uniek boek 'Over de zwaluw'

PERSBERICHT

Een uniek, meertalig boek Over de zwaluw levert in de kerk van Gelselaar op zaterdag 12 november (aanvang 14 uur) een opmerkelijke en feestelijke voorpresentatie op. Hans Keuper van de band Boh Foi Toch treedt er op. Een korte film van zingende gymnasiasten en hun docent van het Marianum in Groenlo gaat deze middag in première. Wie zich snel aanmeldt via poeziegelselaar@gmail.com, kan er ook nog gratis bij zijn. Anderen kunnen via de site van de Stichting Portfolio volop meegenieten van een livestream van dit festijn.

Foto: Hans Keuper treedt zaterdag 12 november in de kerk van Gelselaar op bij de voorpresentatie van het boek Over de Zwaluw. (Foto: Arend J. Heideman)

Het evenement in de Gelselaarse kerk biedt een voorproefje van een uitzonderlijk vertaalproject, dat is ontstaan uit het populaire jaarlijkse poëziefestijn in dit Achterhoekse dorp. Het omspant eeuwen en bundelt vertalingen in het Nederlands, Duits en Nedersaksisch, uit Nederland en Duitsland. En naast poëzie, kunst van vele eeuwen en topfoto’s biedt het een essay en andere aantrekkelijke artikelen.

Poëzie bisschop Radboud
Zwaluw was het thema vorig jaar bij het Poëziefestival Gelselaar. Ontdekt werd toen dat deze vogel ook al voorkwam in een zeer oud gedicht van Nederlandse bodem: het in het Latijn geschreven De Hirundine (Over de zwaluw) van bisschop Radboud van Utrecht, die nauw verbonden was met Oost-Nederland. Na meer dan duizend jaar inspireerde het gedicht tot een serie vertalingen uit de grondtaal.
Naast de Nederlandse versie van René Veenman, die het gedicht begin deze eeuw opnieuw ontdekte, is het nu ook vertaald naar het Achterhoeks, Twents, Drents en Gronings (Hogelandsters en West-Gronings), Plattdüütsch (van Münster tot Lübeck: Holsteensk, Oostfries en Münsterländisch-Niederdeutsch) en Duits. Kroon op dit poëtische werk is de bijdrage van gymnasiasten (5 e jaar), die met hun docent Ronald Blankenborg het gedicht hebben hertaald in een lied, dat zij zelf zingen, waarbij hij als classicus een boeiende toelichting geeft. De video hiervan wordt met een link toegevoegd aan het boek, dat de 12e november in de voorverkoop gaat.

Begraven in Deventer
Classicus Veenman schreef in jaargang 2005 van Madoc, tijdschrift over de Middeleeuwen, over Hebban olla vogala: “Het mogen dan de oudste dichtregels in de Nederlandse taal zijn, het is niet het oudste Nederlandse gedicht.” Hij wees hierbij op het amper bekende Over de zwaluw van Radboud van Utrecht. Radboud werd geboren omstreeks het midden van de 9de eeuw, in de buurt van Namen. Radboud resideerde als bisschop niet in Utrecht, dat door de Vikingen was verwoest, maar in Deventer. Hij overleed in Ootmarsum op 29 november 917 en werd begraven in Deventer. De universiteit in Nijmegen is naar hem genoemd.
Uit een bezoek van de Twentse ‘platschriever’ Gerrit Klaassen aan de zwaluwenboerderij van projectcoördinator Arend Heideman in Gelselaar ontstond het idee voor een Twentse vertaling. Zeer enthousiast sloten andere liefhebbers direct aan: Sander Grootendorst (Duits), Sebastiaan Roes (Achterhoeks) en Willem Tjebbe Oostenbrink (West-Gronings). Laatstgenoemde wierf ook verschillende anderen. Kunsthistoricus Jaap Nijstad verdiepte zich voor dit project in zwaluwen door de eeuwen heen in de kunst en wijdt hieraan een hoofdstuk, maakt zo de uitgave nog waardevoller en aantrekkelijker.

Het boek Over de zwaluw verschijnt in de loop van volgend jaar bij de Stichting Portfolio. Jopie Beumkes, die de laatste jaren ook belangrijke kunstexposities begeleidde met haar werk, verzorgt de vormgeving.

Toevoeging: Op 28 oktober verschijnt het nieuwe Jaarboek Twente, met daarin een artikel van Gerrit Klaassen: Herontdekking en hertaling oudste gedicht in de Lage Landen: Van de zwaalve.

A History of Pop(ular) Music (100): Fats Domino - Blueberry Hill (1956)

Een chronologische reis door de populaire muziek van de afgelopen honderd jaar. Blueberry Hill werd in 1940 geschreven voor de western The Singing Hill en vertolkt door countryzanger Gene Autrey. Antoine ‘Fats’ Domino (1928-2017) nam het nummer bij toeval op toen hij, aan het werk in de studio, even geen materiaal meer had. Hij probeerde de Louis Armstrong versie van Blueberry Hill uit en goot er een rock-‘n-roll sausje overheen. Het werd tegen de zin van zijn producer uitgebracht en zou zijn grootste hit worden.

Op 21 oktober verschijnt Aktie! Vijftig jaar activisme in Twente.

Op 21 oktober verschijnt Aktie! Vijftig jaar activisme in Twente. Auteur is journalist-historicus Marco Krijnsen, die al vele publicaties op zijn naam heeft staan.

Jan de Jongh en Jean Rouwet
Het verhaal begint rond 1970 toen de opstandige studentenpastor Jan de Jongh zich in Enschede vestigde en de uit het Zuid-Limburgse Bunde afkomstige boerenzoon Jean Rouwet via de KU Nijmegen in Hengelo neerstreek om een afdeling op te richten van de KEN/ml, ruim een jaar later omgedoopt tot SP. Beiden zouden full time actievoerder worden en vormen in het boek een rode draad tussen de beschrijvingen door van acties die gevoerd zijn rond o.a. de UCN, Signaal, Eternit (asbest), AKZO (chloortransporten) etc.

Jan Heerdink
Eén naam moet apart vermeld worden. Jan Heerdink was al voor 1970 vanuit het toen landelijk bekende jongerencentrum Fashion (zie ook het boek Jatti van Marco Krijnsen) politiek actief en zou dat tot zijn overlijden in 2021 blijven. Hij schonk zijn nalatenschap aan de SP. Mede met dit geld kon het boek geschreven en gepubliceerd worden. Jan had in zijn Fashion-tijd de bijnaam Jantje TBF. TBF stond voor Twents Bevrijdingsfront. Om te lezen hoe dat allemaal in elkaar steekt, moet u het boek kopen.

Je kunt het boek bestellen via uitgeverij Rogeko. Doe je dat voor 21 oktober dan ontvang je het met korting.

Foto: Jan Heerdink loopt op het Binnenhof premier Lubbers en minister Kok tegen het lijf. Zijn boodschap is duidelijk.

IJssellinie onderneemt activiteiten n.a.v. Cuba-crisis 60 jaar geleden, o.a. avonturenspel voor de jeugd

De IJssellinie besteedt in het weekeinde van 22 en 23 oktober aandacht aan de Cubaanse raketcrisis, 60 jaar geleden. Dat gebeurt met onder andere een lezing van luitenant-generaal b.d. Mart de Kruif, een oorlogsspel voor kinderen en jongeren rond de bunkers en activiteiten van zendamateurs in de Commandobunker.

Tussen 16 oktober en 29 oktober 1962 dreigde een kernoorlog tussen Amerika en de Sovjet-Unie nadat de Russen kernwapens plaatsten op Cuba. De dreiging was zo ernstig dat een begin werd gemaakt met het activeren van de IJssellinie, een waterlinie tussen Nijmegen en Kampen. Als voorbereiding op het onder water laten lopen van grote gebieden werden de sluizen in de Afsluitdijk afgesloten.

Kijk op Salland1 voor nadere informatie over de activiteiten die de IJssellinie organiseert.