ANP radionieuwsbulletins gedigitaliseerd

De Koninklijke Bibliotheek en het Algemeen Nederlands Persbureau hebben een website gelanceerd met daarop oude bulletins van het ANP. De collectie bevat ongeveer anderhalf miljoen typoscripten uit de periode 1937 tot 1984.
Je kunt zoeken op elk woord in de tekst, maar je kunt ook op datum door alle berichten ‘bladeren’.
De digitale ANP radiobulletins bevatten groot en klein nieuws over nationale en internationale onderwerpen en zijn vaak aangevuld met aantekeningen van de nieuwslezer.

Natuurlijk bevatten gedigitaliseerde kranten, zoals de Leeuwarder Courant nog veel meer berichten, maar wanneer een bericht het ANP haalde was het blijkbaar van landelijke betekenis. Vaak gaat het overigens over ongelukken, branden e.d. Zo kun je per jaar bekijken hoeveel berichten zijn gewijd aan jouw woonplaats. Voordeel van de bulletins is ook dat de berichten kort en bondig zijn, zodat je snel een onderwerp kunt doorspitten en eventueel in gedigitaliseerde kranten verder kunt zoeken.
Maar de website biedt nog meer mogelijkheden: je kunt bijvoorbeeld ook achterhalen welke woorden wanneer in de mode kwamen en wanneer bepaalde onderwerpen voor het eerst in het nieuws verschenen.
Zo komt het woord kredietcrisis slechts één keer voor. Zie afbeelding hierboven.

Verleden van Nederland en Overijssel

Nog tot 7 december loopt de documentaireserie Verleden van Nederland. Aan deze op zondagavond op Nederland 2 om 20.25 uur uitgezonden serie is een ware campagne verbonden, waarbij in iedere provincie culturele en historische organisaties activiteiten ontplooien.
Welke activiteiten dat zijn is per provincie na te zien.
Opvallend in Overijssel is de RTVOost serie Verleden van Overijssel. De al uitgezonden afleveringen kunnen op de RTVOost-site bekeken worden. Ook in Groningen en Utrecht zendt de regionale omroep een soortgelijke serie uit.

Proefschrift over Baron Sloet tot Oldhuis

Wim Coster heeft al vele tientallen historische publicaties op zijn naam staan. Onlangs schreef hij zijn opus magnum, een proefschrift over Baron Sloet tot Oldhuis. Op 15 oktober promoveerde hij in Wageningen op “Baron op klompen. Mr. B.W.A.E. baron Sloet tot Oldhuis (1807-1884): aan de hefboom tot welvaart”.
In een interview met de Stentor schetst Wim Coster het karakter en de overtuiging van Sloet als een mix van de liberale Bolkestein en de vasthoudende Marijnissen. Maar hij voegt er aan toe dat elke vergelijking eigenlijk tekort schiet vanwege de veelzijdigheid van Sloet.
Baron Sloet bewoog zich op vele terreinen: de politiek, economie, infrastructuur (vaarwegen, spoorwegen), landbouw. Ondertussen publiceerde hij een omvangrijk oeuvre als dichter en volkskundige. Een bijzondere combinatie van interesses dus.
Toch was over deze invloedrijke ‘Baron op klompen’ uit het midden van de 19de eeuw nog weinig gepubliceerd. Door Wim Coster is deze leemte opgevuld. En meer dan dat. De veelzijdigheid van Sloet heeft er toe geleid dat dit proefschrift een breed scala aan (ook Overijsselse) onderwerpen behandelt en daarmee gerust een standaardwerk op het gebied van Overijsselse geschiedenis genoemd mag worden.

Website: Een blik op Enschede in de achteruitkijkspiegel

Dit bericht heeft zijdelings te maken met het vorige item. Net als bij het opzetten van wiki’s wordt ook op de website de Achteruitkijkspiegel de interactiviteit gestimuleerd. Er wordt opgeroepen tot het leveren van bijdragen voor de beschrijving van het historisch erfgoed van Enschede. Anders dan bij een wiki houdt hier het Gemeentearchief de regie strak in handen, hetgeen te begrijpen is.
De opzet van de website biedt veel mogelijkheden. Foto’s vormen de basis. Deze zijn terug te vinden door te zoeken op onderwerp of met behulp van digitale (historische) kaarten. Thematische verhalen en verklarende teksten en soms filmpjes completeren de website, die de stadsgeschiedenis van Enschede in de komende jaren digitaal moet ontsluiten.
De Oldenzaalsestraat en omgeving is het eerste stadsdeel waarvan de geschiedenis digitaal wordt weergegeven. Er staat nog heel veel niet op de website. Soms stranden dit soort projecten na een ambitieuze start. Gezien de bemoeienis van het Gemeentearchief kunnen we erop vertrouwen dat hier iets moois aan het ontstaan is.

De Wiki – een ideaal instrument voor historische verenigingen

De Internetencyclopedie Wikipedia heeft een grote bekendheid. Ben je aan het ‘googelen’ dan kom je al snel een Wikipedia-artikel tegen. Iedereen kan op Wikipedia bijdragen en aanvullingen plaatsen. Toch kent Wikipedia regels. Officieel zijn er geen redacteuren, maar er zijn wel moderatoren (die zich gedragen als redacteuren), die er streng op toe zien dat de informatie niet te gedetailleerd is, dat er authentieke teksten geplaatst worden (geen knip- en plakwerk) en dat er niet voortdurend gelinkt wordt naar websites. De teksten moeten op zichzelf staan, net als in een papieren encyclopedie.

Wil je meer vrijheid? Begin dan een eigen wiki, los van Wikipedia. Handleidingen zijn voorhanden, maar je kunt ook gewoon afkijken door op de wiki-pagina op ‘toon brontekst’ te klikken. Hierbij twee voorbeelden van wiki’s:


Op de wiki van de Bibliotheek Deventer zijn tot nu toe veel bijdragen te vinden over literatuur, onder meer in de vorm van schrijversdossiers, maar je kunt er ook gedichten plaatsen. Eigenlijk kun je over ieder (Deventer) onderwerp teksten plaatsen – ook over de Deventer geschiedenis bijvoorbeeld. Iedereen mag meedoen. De bibliotheek houdt alleen in de gaten of er geen onzin geplaatst wordt en dat het er een beetje netjes uitziet.


Een ander voorbeeld is de wiki over Sint Anna ter Muiden. Een prachtig voorbeeld hoe je heel veel informatie over een klein dorp op Internet kwijt kunt. Overigens is hier ook gebruik gemaakt van een Google Maps extensie. De informatie is te specialistisch voor Wikipedia, de wiki is de ideale oplossing. En je kunt er samen aan werken.

De strekking van dit verhaal: de wiki is een prachtig instrument voor historische verenigingenen om gezamenlijk te werken aan het plaatsen van historische informatie over de eigen plaats op Internet. Je kunt ook kiezen voor deelonderwerpen – een wijk, een straat, een bedrijf, verenigingen, gebouwen etc. Het beginnen aan een wiki en het lezen van handleidingen schrikt velen wellicht af. Maar er zijn in elke club wel computerfreaks te vinden voor wie dit geen probleem vormt. Daarna is het plaatsen van teksten en foto’s kinderspel.

Wereldtijdpad bij Holten/Rijssen

In 1997 schreef de Twentsche Courant Tubantia een prijsvraag uit voor het beste idee om het millennium te markeren. Een wandelpad met 2000 jaarpaaltjes bij het Hulsbeek bij Oldenzaal was het winnende idee. Dat pad kwam er niet. Bedenker Floor Looy uit Almelo liet het er niet bij zitten. Dankzij Europese, provinciale en gemeentelijke (Rijssen-Holten) subsidie is het er nu wèl. Althans de eerste lus van 7,5 km vanaf de VVV Holten richting Holterberg. Acht lussen worden nog aangelegd vóór oktober volgend jaar. De benaming Millenniumpad is veranderd in Wereldtijdpad.
Om de 25 meter staat een jaarpaal, afgewisseld met informatiepanelen over een bepaald onderwerp of tijdvak. Aan de jaarpalen zijn kubussen bevestigd met wetenswaardigheden uit het betreffende jaar in vier rubrieken: Regionaal (Overijssel), Nederland, Europa, Wereld. De onderwerpen zijn zeer divers. Niet alleen de gebruikelijke geschiedkundige onderwerpen komen aan bod, maar ook allerlei feiten die met het dagelijks leven te maken hebben zoals de introductie van nieuwe gebruiksvoorwerpen. Elk jaar zal er op 21 juni, de langste dag van het jaar, op ceremoniële wijze een nieuwe jaarpaal geplaatst worden.

Om te voorkomen dat je als wandelaar teveel informatie te verwerken krijgt kun je ook themaroutes volgen, waarbij je met een bijbehorend wandelboekje ‘zappend’ door de tijd kunt lopen. Schrijver dezes heeft een deel van het pad gelopen en kwam op het idee alleen de rubriek regionaal op de kubussen te lezen, zodat het wandelen ook nog aan bod kwam.

Expositie Religieus Erfgoed in Losser

Het Jaar van het Religieus Erfgoed loopt bijna ten einde. De Historische Kring Losser besteedt er in de maanden november en december nog uitgebreid aandacht aan en legt daarbij de nadruk op het ‘kleine’ religieuze erfgoed. Denk daarbij aan foto’s, schilderijen, boeken, archiefstukken en liturgische voorwerpen. Toch komen ook de (verdwenen) kloosters en andere kerkelijke gebouwen uit de omgeving van Losser aan bod. Bijzonder is de nauwe samenwerking bij deze expositie met kerkelijke groeperingen uit Gronau en Epe, met welke plaatsen in het verleden al kerkelijke banden bestonden.
De expositie is van 8 november tot en met 28 december 2008 donderdag- , zaterdag- en zondagmiddag van 14.00 tot 17.00 uur. Maar op afspraak zijn (groepen) belangstellenden ook welkom op andere tijden. De locatie is: Galerie ’t Nien-End op Erve Kraesgenberg in Losser. De toegang is gratis.

'Emmenaren op drift' gaat vooral over migratie naar Twente

Ik wist dat er in mijn woonplaats Borne nogal wat nakomelingen van veenarbeiders wonen. In de Spanjaardsbuurt 'achter ’t spoor' woonden deze mensen, die ofwel ‘niks’ en rood waren ofwel ‘christelijk’. De autochtone Bornenaren waren katholiek. Het blijken 690 migranten uit Drenthe te zijn geweest die zich in de jaren twintig in Borne vestigden (of liever: naar Borne gestuurd werden), omdat het veen niets meer opleverde. Daarmee was Borne na Enschede (2500) en Almelo (870) de derde gemeente in Twente wat betreft aantal migranten. Deze cijfers staan in ‘Emmenaren op drift: tragiek en achtergrond van de massale migratie uit Zuidoost-Drenthe (1924-1936) van auteur Marcel Bulte. Een flink deel van het boek gaat over de migratie van Drentse veenarbeiders, die hun gezinnen niet meer konden onderhouden, naar Twente. Hen werd een woning beloofd - bijvoorbeeld in het ‘Drentse dorp’ Pathmos in Enschede - en ook werd werk aangeboden in de Twentse textiel. Gezinnen met tenminste 3 kinderen tussen de 13 en 18 jaar (goedkope arbeidskrachten) kregen voorrang. Aan oudere ongeschoolde veenarbeiders had men niet veel. Een aantal van hen kwam terecht bij de werkverschaffing (Twenthekanaal). In het boek staan veel cijfers, maar ook veel persoonlijke verhalen. Er wordt regelmatig geciteerd uit dagboeken van Drenthen die woonden in de Drentse wijken in Enschede en Almelo.
Zo’n 8000 Drenthen kwamen in Twente terecht, 2800 in de Limburgse mijnen, 2200 in Eindhoven en 950 in de Wieringermeer. Het is een van de grootste migratiebewegingen uit de Nederlandse geschiedenis. Dit boek plaatst het onderwerp in een kader. Voor lokale historische verenigingen kan het een aanleiding zijn een en ander verder uit te diepen.
Zie ook: een bespreking van het boek en een interview met de auteur bij RTV Drenthe.

Willem Wilmink schreef over dit onderwerp onderstaand gedicht (erop klikken voor een vergroting):

'Overal in Overijssel': veel kijk- en leesplezier

Hebt u er ook wel eens over gemijmerd? Stel je prikt een willekeurige plek op de kaart en het volgende moment ben je er om te kijken hoe het er uit ziet. Alied van der Meer en Heleen Bosma hebben deze fantasie in praktijk gebracht. Weliswaar waren ze niet in een flits op de plaats van bestemming. Ze hebben er wel met de auto naartoe moeten rijden. De computer heeft zeer precies de plek bepaald die ze gaan bezoeken. En er wordt niet gesjoemeld. Of het nou moeras, bos of een plek midden in een woonwijk is, met behulp van een GPS-systeem komen beide schrijfsters/kunstenaars op de meter nauwkeurig op de aangewezen plek uit.
Aangekomen op de plek kijken ze goed om zich heen, maken filmpjes en foto’s en maken contact met passanten en bewoners uit de directe omgeving. De sfeer wordt opgesnoven en deze wordt verbeeld in een gedicht. Twee weken later delen ze het gedicht uit aan passanten en bewoners en beschrijven de reacties. Al deze activiteiten zijn terug te vinden op de website Overal in Overijssel. Het project loopt al bijna 2 jaar. Maandelijks verschijnt er een nieuwe locatie op de website. 23 locaties zijn nu bezocht, er volgen nog 5 locaties.
Hier vind je een interview met beide 'multimediakunstenaars' in het programma Het Overijssel Hart van RTVOost.

Wanneer u in deze blog attent wordt gemaakt op een website, gaat het meestal om de informatie die erop te vinden is. Hier gaat het niet om de informatie maar om het genieten van prachtige woorden en beelden. Een aanrader!

Fleurige en treurige tijden

Op 25 juni heeft Gerard Vaanholt er in de Tubantia al uitgebreid aandacht aan besteed (het artikel is helaas niet digitaal beschikbaar): “Fleurige en treurige tijden”: brieven (1911-1944) uit het leven van Jan Bernard Blijdenstein en Daatjen Warnaars. Mevrouw Ciska Donga-Koning, getrouwd met een kleinzoon van genoemd echtpaar, heeft de brieven onlangs in een zeer beperkte oplage uitgegeven. De OBD en het HCO mochten van haar een exemplaar ontvangen. Al eerder, in 1982 en 1983, werden door mevrouw M.C.G. Koning-van Rooyen (de moeder van Ciska Donga-Koning) briefwisselingen uitgegeven afkomstig van de Twentse familie Blijdenstein uit de periodes 1841-1860 en 1833-1911. Deze publicaties zijn in Overijssel alleen bij de OBD aanwezig.
De briefwisselingen geven een mooi tijdsbeeld van het dagelijks leven binnen een Twentse fabrikantenfamilie, maar ook lees je hoe belangrijke gebeurtenissen, lokaal of op het wereldtoneel, worden ervaren door de briefschrijvers. Er wordt veel gereisd, familieleden met een zwakke gezondheid verblijven vaak in kuuroorden.
Hier de titelbeschrijvingen van de genoemde publicaties:
- Brieven van de familie Blijdenstein, 1833-1911 / samengest. door M.C.G. Koning-van Rooyen. - [Hengelo (O)] : [de samenst.], [1982]. - [58] bl. - Fotokopie.
- Brieven van Jan Bernard Blijdenstein en Julia Blijdenstein-Stroink, 1841-1860 / samengest. door M.C.G. Koning-van Rooyen. - [Hengelo (O)] : [de samenst.], [1983]. - (75] bl. - Fotokopie.
- Fleurige en treurige tijden : een tijdsbeeld in brieven van de Twentse familie Blijdenstein : Enschede 1911-1944 / Cisca Donga-Koning ; fotogr. van Anne-Marie Schueler. - [S.l.] : [s.n.], 2006. - 89 p.
Bent u lid van een bibliotheek en wilt u één of meerdere titels reserveren? Zoek dan in de Overijsselse catalogus in de sidebar van dit blog. Klik op de gevonden titel en reserveer met behulp van de dan verschijnende knop ‘Zoek&boek’.

Definitief (?) geen Historisch Centrum Twente

Zo’n 10 geleden besloot het toenmalige Rijksarchief Overijssel de luiken open te gooien. Het liep daarmee voorop in vergelijking met andere archieven. Drempels werden weggenomen, nieuwe doelgroepen werden gelokt en een ‘spoor van vernieuwing’ trok uiteindelijk door de gehele archiefwereld. Na de fusie tussen Rijksarchief en Gemeentearchief Zwolle tot Historisch Centrum Overijssel werd al snel gesteld dat het HCO fysiek ook in Twente aanwezig diende te zijn. Vanwege de geografische structuur van Overijssel, maar ook vanwege de eigen geschiedenis van Twente. Niet zo’n vreemde gedachte. Wanneer je kijkt naar onze buurprovincie Gelderland, waar regio’s ook ver uit elkaar liggen, dan blijken onder meer de Achterhoek, de Noordwest Veluwe, De Liemers, Zutphen, Rivierenland, Nijmegen, Bommelerwaard over een eigen regionaal of streekarchief te beschikken.

De afgelopen jaren hebben diverse gemeenten in Twente aangegeven dat zij in aanmerking wilden komen als vestigingsplaats voor het HCT. Hier lag geen probleem. Maar zoals zo vaak vormde de financiering het voornaamste struikelblok.
In 2007 werd een haalbaarheidsonderzoek uitgevoerd. Voor het plan bleek draagvlak genoeg te zijn onder gemeenten en historische verenigingen. Een financiële bijdrage hoopte de stuurgroep HCT te vinden binnen de Agenda van Twente. Deze week heeft de Regio Twente besloten het HCT van deze Agenda af te voeren en is men terug bij af.

Wat nu? Het is natuurlijk niet zo dat er momenteel nog niets is in Twente. Duplicaten van archiefstukken uit het HCO (vooral genealogische informatie) zijn te vinden bij het Twents Streekarchief in Delden, dat binnenkort een nieuw onderkomen krijgt. Ook bij de NGV Twente is veel genealogische informatie te vinden en voor informatie over de geschiedenis van Twente kun je terecht bij het Kennis- en Informatiecentrum van TwentseWelle.
Nu het HCT (zeer waarschijnlijk) niet fysiek in Twente zal komen, moet het misschien maar virtueel gebeuren door steeds meer archiefcollecties te digitaliseren. Ook een kostbare zaak maar beter uitvoerbaar langs de weg der geleidelijkheid dan het stichten van een historisch centrum.

Provinciale Erfgoedportalen: Mijn Gelderland

Tijdens de tweejaarlijkse Online Conferentie op 8 oktober in Amsterdam was er een presentatie over Mijn Gelderland. Aan dit provinciaal 'erfgoedportaal' wordt sinds 2003 gewerkt door Biblioservice Gelderland, De Gelderland Bibliotheek (onderdeel van Bibliotheek Arnhem), het Gelders Archief, De Stichting Gelders Erfgoed, HR-media en Radio en TV Gelderland. Aan een stevige jaarlijkse subsidie van de provincie is de eis verbonden dat genoemde instellingen nauw moeten gaan samenwerken. Het resultaat mag er wezen. Inmiddels is al veel 'content' toegevoegd. Maar men is nog lang niet klaar. De komende twee jaar zal veel toeristische informatie worden toegevoegd, inclusief arrangementen en ook komt er een rubriek over regionale muziek. Dit jaar is er een begin gemaakt met het opzetten van regioportalen. In alle 15 bibliotheken van Novetheek (Noord-Veluwe) zijn Historische Informatiepunten geïnstalleerd waar men onder meer toegang heeft tot Mijn Gelderland/Noord-Veluwe. Binnenkort volgen de regio’s Achterhoek en Rivierenland. Zoeken binnen alle content van Mijn Gelderland kan via de handige aquabrowser. Kijk hier voor een powerpoint presentatie over Mijn Gelderland.

Een ander provinciaal erfgoedportaal waarbij archieven, bibliotheken en erfgoedinstellingen samenwerken is GeschiedenisZeeland.nl

65 historische kaarten van Oldenzaal gebundeld

In 1993 gaf Willy Ahlers zijn ‘Kaarten en plattegronden van de stad Oldenzaal vanaf ca. 1570 tot 1924’ uit. In het voorwoord schreef hij: ‘In mijn verzameling posthistorie over de stad Oldenzaal zijn een groot aantal kaarten en plattegronden opgenomen. Omdat het eigenlijk een nevenactiviteit is, toon ik deze kaarten en plattegronden zelden’…. ‘Het leek mij een goed idee om op mijn vijftigste verjaardag goede vrienden en bekenden een boekje over dit onderwerp aan te bieden’.

We zijn 15 jaar verder en Willy Ahlers heeft zich ontwikkeld tot een deskundige op het gebied van de cartografie. Zo publiceerde hij en gaf hij lezingen over de cartograaf Jacobus van Deventer. Ter gelegenheid van zijn 65ste verjaardag geeft hij zijn boek over Oldenzaalse kaarten opnieuw uit, dit keer onder de titel ‘Atlas van Oldenzaal’, een verbeterde en uitgebreide (nu 65 kaarten) van de eerste versie.
Het is een fraaie uitgave geworden, een aanrader voor iedereen die belangstelling heeft voor cartografie. Ook wanneer je geen Oldenzaler bent zijn de kaarten en de bijgevoegde teksten interessant genoeg.