Volgens mijn zoon zou ik absoluut De prooi van Jeroen Smit over de ondergang van de ABN AMRO als internationale bank moeten lezen. Het boek ligt er al een tijdje – ik ben een langzame lezer en het boek is behoorlijk dik – ik was er nog niet aan begonnen. Veel dunner is Contra turrim, met de vreemde ondertitel ‘Geert Grote en de kredietcrisis’.
Een titel die zou passen bij een stripverhaal, uitgegeven door een Geert Grote Universiteit in oprichting – ik wist niet wat ik er van moest denken. De Deventer auteur van Contra turrim, Jeroen Buve, ontdekt overeenkomsten tussen de teksten van de beide uit Deventer afkomstige Geert Grote en Jeroen Smit.
Geert Grote (1340-1384) schreef het tractaat Contra Magna edificia superflua ac constitutiones falsas principaliter contra turrim Traiectensem (Tegen overbodige grote gebouwen en valse constituties met name tegen de toren van Utrecht) waarschijnlijk rond 1379. Het werd 60 jaar geleden ontdekt en vertaald. Geert Grote, geestelijk vader van de Moderne Devotie, protesteert tegen de megalomane bouwplannen van bisschop Jan van Arkel, die bepaalt dat al het geld dat bij de kerk binnenkomt besteed moet worden aan de bouw van een Dom in Utrecht. Het ondersteunen van armen en behoeftigen moet maar even wachten.
Geert Grote doet bij zijn protest niet alleen een beroep op de Openbaring – in de geest van zijn tijd -, maar ook het gezonde verstand speelt bij hem een voorname rol.
In ‘De prooi’ wordt beschreven hoe de golf van neo-liberalisme in de jaren negentig heeft geleid tot kapitalisme zonder normatieve cultuur. Winstmaximalisatie werd een doel op zich in de financiële wereld en zoals Rabo-topman Bert Heemskerk na het uitbreken van de kredietcrisis zou zeggen: ‘Banken hadden meer hun boerenverstand moeten gebruiken’.
Geert Grote pleitte voor het herstel van ‘natuurrecht’ (inzicht in het wezen der dingen: eigenlijk weet iedereen zelf wel wat goed en fout is) i.p.v. het uitvaardigen van steeds meer bepalingen van de kerk. Volgens Geert Grote is een regel of wet pas een wet als hij rechtvaardig is.
In Europa werden de normen en waarden die hoorden bij het Rijnlandse model verdrongen door het ultieme kapitalisme met de ieder voor zich mentaliteit. De exporteurs van het neo-liberalisme, de Amerikanen, hadden tenminste nog hun religie als tegenwicht. De traditionele bankiers legden het af tegen de jonge investment-bankers, ikonen van het schuldkapitalisme, die slechts oog hadden voor hun eigen bonussen.
In het filosofische werk Contra turrim trekt Jeroen Buve nog veel meer parallellen tussen de tijd van Geert Grote en de huidige kredietcrisis. Het is geen gemakkelijke kost, zeker als je, zoals ik, niet gewend bent veel filosofische stukken te lezen. Maar het is een boekje om af en toe weer eens in te kijken: er staat genoeg in om over na te denken.
En De prooi hoef ik nu niet meer te lezen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten