Niet aan bod komen dorps- en stadsfiguren, zonderlingen en andere opvallende personen, die we kennen van televisie-programma’s als Showroom of Joris' Showroom. Ze behoren wel tot de collectieve herinnering van veel mensen.
Afbeelding: het oude Duivecate, tegenwoordig staat er een ander huis
Op 18 mei 1864 wordt Wilhelmina Margaretha Sophia ‘Sophie’ van Duren vlakbij haar huis op het landgoed Duivecate bij Hellendoorn vermoord. De lokale bevolking kent haar als ‘Doeskotter Fieje’, een mensenschuwe, steenrijke vrouw, die met niemand iets te maken wil hebben en zich tegenover de buitenwereld beschermt door het houden van 12 bloedhonden. Degene die het dodelijke schot lost is nooit gearresteerd. Een inwoner van Nijverdal emigreert kort na de moord naar Canada. Zou hij financiële steun van zijn dorpsgenoten hebben ontvangen? Het wordt wel beweerd… Potentiële moordenaars zijn er trouwens genoeg. Het verhaal over Doeskotter Fieje zou een prima plot kunnen zijn voor een aflevering van Midsomer Murders, alleen zal chief-inspector Barnaby de zaak deze keer niet op kunnen lossen.
Aan het fatale schot ging veel vooraf. Doeskotter Fieje was de laatste telg uit een Deventer patriciërsgeslacht, dat Duivecate vanaf 1634 als zomerresidentie aanhield. Sophie en haar moeder waren de laatste bewoners uit dit geslacht en de eerste die het huis als vaste verblijfplaats hadden. Beide dames raakten vervreemd van de wereld. Hun bezittingen beschermden ze door zich te omringen met bloedhonden. Vele incidenten deden zich voor. De fabrieksarbeiders uit het pas gestichte Nijverdal trokken regelmatig de bossen van het landgoed in om hout te kappen of te vissen en kregen dan te maken met de woeste honden. Vele klachten belandden bij de burgemeester (soms ook van de dames van Duren). Wanneer de klachten uitmondden in een rechtszaak, wisten de Van Durens zich gesteund door bekende advocaten uit Deventer, zoals mr. W.H. Jordens, met wie zij een familieband hadden. Ook de burgemeester kon niets ondernemen tegen de hondenterreur.
Sophie bleek ook nog een andere kant te hebben. Toen ‘polderjongens’ werkzaamheden in de buurt uitvoerden, werden ze vanwege hun reputatie in de gaten gehouden door marechaussees. Sophie papte aan met de kapitein van de marechaussees, die bij haar introk en van haar, ondanks haar gierigheid, een prachtig horloge ontving. Bewaking van haar huis was zo verzekerd. Toen het werk gedaan was eiste ze het horloge terug. Ze beloofde de kapitein een nieuw horloge, maar was op de dag van vertrek van de marechaussees plotseling verdwenen. Sophie was ook al eens zeer kortstondig getrouwd geweest. Waarom dat huwelijk zo kort duurde is niet bekend.
Afbeelding: illustratie bij het uitgebreide verhaal over Sophie van Duren van A. Ponsteen in Jaarboek Twente 1969
In 1853 stierf haar moeder. Sophie werd nog eenzelviger en omringde zich met nog meer honden, die behoorlijke overlast veroorzaakten. Het huis werd niet meer onderhouden, binnen zou het een smeerboel zijn. Ze ging nog wel zondags naar de kerk en deed dan het kleinst mogelijke bedrag (een halve cent) in de collectezak.
Op 12 april 1864 werd een 13-jarige jongen, op weg naar de dokter om voor zijn vader geneesmiddelen te halen, gegrepen door de honden: hij werd bijna letterlijk verscheurd, stukken vlees werden later teruggevonden. Hij zweefde lange tijd tussen leven en dood. Dankzij de tussenkomst van een toen zeer bekende Duitse arts overleefde hij het voorval. De bevolking was woedend. De burgemeester zon op afdoende maatregelen tegen Doeskotter Fieje. Een maand na het incident werd het schot gelost….
Haar nalatenschap bedroeg circa één miljoen gulden, in 1864 een enorm bedrag.
A. Ponsteen, kenner van de geschiedenis van Hellendoorn en Nijverdal, schreef bovenstaand verhaal in veel ruimere bewoordingen in Jaarboek Twente 1969. Er waren al vaker artikelen over Doeskotter Fieje verschenen, maar Ponsteen herschreef het verhaal omdat hij 'over nog onbekende bijzonderheden' beschikte.
In 2008 werd een schrijfwedstrijd georganiseerd, waarbij de opdracht was in duizend woorden de moord op te helderen en het verhaal daarmee af te maken. Kijk hier voor de verhalen die dit opleverde. Ook stond de persoon van Doeskotter Fieje aan de basis van een opmerkelijk schoolproject en van een theatervoorstelling.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten