zaterdag 31 maart 2012

Snelzoeken met Show My Street



Met Show My Street kun je snel een locatie in beeld brengen via Google Street View. Ga naar de website en er verschijnt een invoerveld waarin je een adres kunt intypen: straat, eventueel huisnummer en plaats (niet altijd nodig) in willekeurige volgorde. Binnen drie seconden heb je je huis of een ander adres in beeld. Het grappige is dat wanneer je langzaam typt er al mogelijke opties getoond worden zodat er allerlei locaties op het scherm verschijnen. Maar zoals gezegd, heb je haast dan ben je binnen drie seconden op de plaats van bestemming.

dinsdag 27 maart 2012

Muziek uit het oosten (49): Leuster

Een speciale rubriek – voor de liefhebbers van muziek. Van alles wat – in ’t Engels of in ’t plat. Goud en oud, nieuw of fout.


Rap in Urker dialect. Het bestaat. Luister naar Leuster uit Urk. Urk behoorde lange tijd tot Overijssel, dus het past ook nog op dit weblog.

In de peek

Mun naam is Freek in ik stoan in de peek
ik doen twientug bakken in een uur.
Dan goan ik nor boven in dan rook ik een peuk
in dan bleef ik doar een alluf uur
in dan komt Hein nor boven teed om je eut te sloven
dus dan goan je wier nor benien,
K'geloof mun minsen as ut an um lag,
nou dan sting je doar tot alluf twien.
Refrein:
In de peek ... een kist is nogal lodeg
Peek ... Maar urrek et oens nodeg
Peek ... Niet eut te leggen an de leek
We goanen monnie meeken in de Peek

Mun naam is roel in ik zit nog op skoel
ok al et dat niet zovuul zin.
Maar ut moet van mun vaor in ut moet van mun moe
omdat ik nog laarplichtug bin
maar an ut eende van de week dan goan ik wier nor freek
in dan goanen we opperdan
Pak mun zeiltjen doen mun waanten an
want we goanen in de Peek

Refrein:

Garrut iet ik as ik peek dan zwiet ik
Ik pauzier liever dan dat ik warruk
Dan rook ik een sjekkien in dan drink ik een bekkien
.. Douwe Egberts in mun marruk
Ik stoof mun skolle mit eek ouw van een goeie preek
een bekkien koffie mit een plekkien keek
Maar as de aved vorderd nou dan pak ik mun snorder
want we goanen in de peek

Refrein:
enz

maandag 26 maart 2012

Regionale uitgaven 2012-6

Rubriek met aanschafinformaties voor collectioneurs in de bibliotheken van Overijssel, maar uiteraard ook voor iedere belangstellende.

Ga voor bestellingen (bibliotheken) naar Bicat Wise – Titels – Besteladministratie – Kies voor IAI’s – Week 2012-13

IAI’s 2012-6

Het Sallandse boerenleven in de 20ste eeuw : verhalen van MRIJ-veefokker en fruitteler Derk Steenbruggen / Ewout van der Horst. - Stichting Sallands Erfgoed, 2012. – 128 p. – ISBN 9789081861106. - € 17,95



De 90-jarige Steenbruggen, trotse eigenaar van raszuiver Maas Rijn IJsselvee, fruitteler, jager, schaatser en een uitstekend verteller, is de buurman van de auteur, de historicus Ewout van der Horst, die na urenlange gesprekken en veel spitten in huis- en verenigingsarchieven genoeg stof had voor dit boek. De auteur, die mooie herinneringen heeft aan de boerderij van zijn grootouders, kent alle publicaties over het Sallandse platteland tot nu toe, maar miste het persoonlijk element. Dat persoonlijke verhaal heeft hij nu te boek gesteld, maar daarbij schetst hij tevens een stuk Sallandse plattelandsgeschiedenis. Veel komen we te weten over de veefokkerij, het gemengde bedrijf, de fruitteelt en het dagelijks leven op de boerderij in de 20ste eeuw. Het prachtig geïllustreerde boek is een uitgave van Stichting Sallands Erfgoed.

Friedrich Staudt, buikspreker, ballonnist en uitvinder : de geschiedenis van een 19e eeuwse Duitse immigrant en zijn familie / Karin Schuurman. – Twello : (in eigen beheer), 2012. – 166 p. – ISBN 9789085709763. - € 27,50



Friedrich Staudt was een fascinerend man. Jarenlang trok hij vanuit Duitsland met zijn gezin langs kermissen en jaarmarkten en voerde daar zijn acts op als buikspreker, goochelaar en kunstredenaar. Ook had hij een acht meter hoge luchtballon als attractie. Technisch onderlegd als hij was maakte hij veel attributen zelf. Zo ontwierp hij een procedée voor het maken van stempelinkt en begon hij een fabriekje in Wierden. Friedrich is de betovergrootvader van de schrijfster die op een aanstekelijke wijze haar jarenlange zoektocht met ups en downs langs vele archieven beschrijft.

Op 't Veluws Hessenspoor : transportaderen uit het verleden. - Lunteren [etc.] : Jac Gazenbeek Stichting ... [et al.], 2012. – 126 p. – ISBN 9789079623143. - € 14,95



Geen Overijssels boek, maar toch interessant, omdat de hessenwegen op de Veluwe (deels) ook over Overijssels grondgebied liepen. Rond 1440 ontstond het eerste min of meer reguliere vrachtvervoer met hessenwagens (karren), die in de loop der jaren steeds groter werden. Omdat de voerlui in gebieden zonder wegen telkens dezelfde route aflegden ontstonden vanzelf de brede hessenwegen. Het hessenvervoer op de Veluwe wordt in dit boek uitgebreid in kaart gebracht.

Joden op De Pol 1820-1890 : een vergeten gemeenschap / Geert Groen. - Rotterdam : Mijnbestseller, 2012. – 148 p. – ISBN 9789461931788. - € 14,95



Veel is al geschreven over het leven in de Kolonies van Weldadigheid. Ook in dit boek wordt eerst een algemeen beeld geschetst van de kolonies, maar de auteur gaat daarna in op de geschiedenis van de joodse kolonisten in Willemsoord, die daar in de ‘Jodenhoek’ woonden. Ook besteed hij aandacht aan de joodse gemeenten in Noordwest-Overijssel.

Witte broek en rode trui : 100 jaar K.S.V. Achilles '12 (1912-2012). – 2012. – 127 p. - € 10,-



Fraai uitgegeven jubileumboek, uiteraard alleen interessant voor bibliotheken in Hengelo en naaste omgeving.

zondag 25 maart 2012

Sallands Erfgoed Show op volle toeren

Hierbij een persbericht van de zeer actieve Stichting Sallands Erfgoed. Ik berichtte al eerder over deze stichting en over de Sallandse Erfgoedshow waarmee ze door Salland trokken. Wegens overdonderend succes is er een tweede ronde van start gegaan. De plaats van de The Voice zanger Erwin Nyhoff, die prachtig in dialect blijkt te kunnen zingen wordt dit keer ingenomen door de Luttenbergse zanger/gitarist Thomas Tijs.



Hieronder het persbericht:

Sallands Erfgoed Show op volle toeren

De Erfgoed Show krijgt deze maand een vervolg met vijf optredens in Salland. De show trok dit najaar al volle zalen. Nu zijn Diepenveen, Raalte, Wijhe, Holten en Hellendoorn aan de beurt. De popartiest Thomas Tijs zorgt voor de muzikale omlijsting.



“Het is heerlijk om door Salland te toeren”, aldus de geboren Luttenberger. “Ik neem graag een route binnendoor om van al dat groen en die prachtige boerderijen te genieten.” Als jongen reed Thomas Tijs voor het landbouwmechanisatiebedrijf van zijn familie al op de trekker door de hele streek. Nu gaat hij samen met Stichting Sallands Erfgoed “toeren” door de regio. “Geweldig om te doen!”, zegt hij.
Thomas Tijs maakte furore met zijn rockband Damaged Brain. Tegenwoordig zingt hij ook in het dialect. “Dan komt het veel dichterbij”, zegt Thomas. Hij juicht de ambitie van de jonge stichting om karakteristieke boerderijen voor de toekomst te behouden van harte toe. “Ik ben tussen de mooiste boerderijen opgegroeid. Dat doet je wel wat. Ik draag de Sallandse cultuur een warm hart toe.”

De Erfgoed Show vormt een vermakelijk avondje uit met een serieuze ondertoon. Op het programma staan een spoedcursus boerderijkunde en de verkiezing mooiste boerderij van Salland, in afwisseling met muziek en sfeerbeelden van de regio. Stichting Sallands Erfgoed wil met het avondprogramma het bewustzijn van de kracht en schoonheid van Salland versterken.

De shows vinden plaats in:
- Diepenveen (al geweest)
- Raalte op 28 maart (Kruidentuin Mariënheem)
- Wijhe op 12 april (Logtenberg Boerhaar)
- Holten op 17 april (Bonte Paard Dijkerhoek)
- Hellendoorn op 26 april (De Kroon).
Het programma duurt van 20.00-22.00. De tournee is mogelijk gemaakt door subsidies van LEADER en de Rabobank. De entree en consumpties zijn gratis.



Verkiezing mooiste boerderij van Salland
De eerste Erfgoed Show hebben vijf pareltjes van boerderijen opgeleverd voor de verkiezing mooiste boerderij van Salland. Tijdens het avondprogramma bepaalt het publiek de mooiste boerderij van het dorp uit de vijf genomineerden. De winnaars van de tien dorpen in Salland strijden via een internetverkiezing om de titel “mooiste boerderij van Salland”. De eigenaar van dit pand wint naast eeuwige roem een gratis onderhoudsinspectiebeurt door Monumentenwacht en een deskundig historisch bouwonderzoek met artistieke impressie van boerderijkenner Everhard Jans. De uitslag en prijsuitreiking volgt tijdens de tweede editie van het Sunny Farm Festival in Heeten op 16 juni.

dinsdag 20 maart 2012

Verhalenwedstrijd Overijssel: 20.000 euro uitgeloofd voor het beste volksverhaal



Een juryprijs van € 20.000 en een publieksprijs van € 5000 voor het beste verhaal. Wat voor verhaal? Een spannend, aangrijpend en origineel verhaal dat zich afspeelt op een plek in Overijssel. Het verhaal mag een historische of hedendaagse kern hebben of helemaal gebaseerd zijn op fantasie. Er is nog een tweede opdracht: bedenk een concreet product om het verhaal tastbaar te maken.

- Je mag alleen meedoen, maar met een groep mag ook , historische of andere verenigingen mogen ook deelnemen
- Het verhaal moet de lokale identiteit of sfeer weerspiegelen en de inwoners van de plaats aanspreken
- De beste verhalen worden gebundeld in een boek
- De geldprijzen zijn bestemd voor het realiseren van de produkten
- Inzenden kan toto 20 mei
- Tussen 20 en 30 mei kan op de website gestemd worden voor de publieksprijs

Dit project 'Geef je woonplaats een eigen volksverhaal!' wordt in het kader van het Jaar van het Immaterieel Erfgoed uitgevoerd door het Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed (VIE), met hulp van de Stichting Vertelcultuur en het tijdschrift Vertel eens... en wordt financieel mogelijk gemaakt door de Provincie Overijssel.

Lees alles over de wedstrijd (de precieze opdracht, de spelregels, links naar allerlei voorbeelden etc.) op de website Jij en Overijssel.

zondag 18 maart 2012

Topografische kaart van 1849 (12): Ommen en omgeving

Een van de meest bijzondere kaarten uit de Overijssel Collectie is de Topografische kaart van Overijssel, 1849, vervaardigd in opdracht van de provincie Overijssel. Door de systematische kartering door het Kadaster en triangulatie van Krayenhoff konden er toen voor het eerst kaarten op grote schaal gemaakt worden, die ook nog nauwkeurig waren. Deze kaart was de eerste kaart van Overijssel, waarop o.m. gedetailleerd grondgebruik en administratieve grenzen werden weergegeven. De kaart is in 32 katernen op linnen geplakt.
Deze kaart, die vrij zeldzaam is, verscheen zo'n tien jaar eerder dan de bekende Topografische Militaire Kaart.

Hieronder twee katernen met het gebied rond Ommen en daaronder de kaartgedeelten in detail.









In dezelfde tijd dat deze kaart tot stand kwam gaf A.J. van der Aa zijn Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden uit (1839-1851) met topografische beschrijvingen. Dit 13-delige woordenboek is tegenwoordig full-text op Google Books te vinden.

Van steden, dorpen en zelfs veel gehuchten, maar ook van rivieren en andere geografische namen is in dit naslagwerk een beschrijving te vinden, die de toenmalige situatie weergeeft. Enkele voorbeelden:
Ommen
Beerze (Beerse)
Vecht




'Showroom' Overijssel (4): De Schrik van Harculo

Iedereen kent ze wel, de zonderlinge en kleurrijke personages uit Joris’ Showroom of De Stoel. Het zijn vaak totaal van elkaar verschillende personen, die één ding gemeen hebben: ze zijn authentiek (om een modewoord te gebruiken). Voor deze mensen is bijna letterlijk geen plek meer in de huidige samenleving. Vroeger had elke plaats zijn ‘dorpsgekken’. Sommigen waren ook ver buiten hun dorp bekend. Eén van hen was De Schrik van Harculo.



Degenen die in de jaren vijftig en zestig in Zwolle of in de wijde omtrek van Zwolle woonden moeten hem gekend hebben: De Schrik van Harculo, of in lokaal dialect ‘De Skrik van Erculo’. Er deden veel verhalen over hem de ronde, ook verhalen die achteraf niet juist bleken te zijn. Bijvoorbeeld dat hij het buitenechtelijk kind van een baron was. Salland-kenner Anton Heijmerikx heeft het leven van Elbertus van den Berg uitgebreid beschreven in zijn boek ‘Bekend, onbekend, plichtsgetrouw en kleurrijk Salland’.

Elbertus werd op 2 april 1907 te Hattem geboren. Elf dagen na de geboorte kwam de vader van Elbertus (Bartus) om het leven tijdens het uitoefenen van zijn beroep. Hij was veerknecht bij het Grote Katerveer en werd getroffen door een losgeschoten remketting en raakte zodanig aan zijn buik gewond dat hij dezelfde dag nog overleed. Zijn moeder trok in bij haar ouders op een pachtboerderij in Harculo. Bartus ging naar de lagere school in Ittersum en was daar een wat eenzame en bijzondere leerling, die zichzelf overigens wel goed kon vermaken. Vanwege tuberculose heeft hij in die jaren ook nog lange tijd moeten kuren. Tijdens zijn jonge jaren sprak hij vaak over Amerika. Daar wilde hij naartoe. Toen hij dertig was overleed zijn grootvader. Bartus, zijn moeder en grootmoeder moesten verhuizen en vonden onderdak in het kleine seinposthuisje aan de IJsselcentraleweg. In die tijd stopte het boemeltje Deventer-Zwolle daar nog. Op zondagen zat Bartus op het perron en hij had dan altijd een grote hoeveelheid sinaasappels bij zich, die hij op vrijdag op de markt had gekocht.

Hoe kwam hij nou aan zijn bijnaam? Hij viel op door zijn rijzige en forse gestalte, altijd rijdend op een te kleine fiets met fietstassen, die afgeladen vol zaten met hout voor zijn houtkachel en aan zijn stuur had hij vele jute tasjes met franjes versierd, vol fruit en andere etenswaar van de markt. Ook had hij altijd een bijltje bij zich om hout te klieven. Op de markt kreeg hij van de kooplui de lege houten kratjes die hij dan klein sloeg. Met die bijl zwaaide hij ook vervaarlijk wanneer hij kwaad was. Wanneer hij werd tegengewerkt, of wanneer hem op enigerlei wijze enige beperkingen werden opgelegd, dan kon hij fllink tekeer gaan. Kwaad kon hij bijvoorbeeld worden, wanneer de spoorbomen bij de Deventerstraat weer eens langdurig gesloten waren. Hij begon dan te schreeuwen en met zijn bijl te zwaaien. Menigeen die op dat moment ook voor de spoorwegovergang stond te wachten ging dan ook liever een straatje om. Door dit gedrag bouwde hij een reputatie op waardoor veel mensen bang van hem werden.
De Schrik, zoals hij inmiddels genoemd werd, genoot daarvan. De keren dat hij quasi-kwaad was waren vele malen talrijker, dan de momenten dat hij echt kwaad werd. Hij was altijd netjes gekleed in een zwart pak met hoed, sprak keurig ‘Hoog Hollands’ en had een speciale voorliefde voor het schrik aanjagen van vrouwen. Het was zijn gewoonte, om te proberen ongezien achter hen te komen, en dan gaf hij een enorme kreet, om zodoende hen de schrik van hun leven te bezorgen, waardoor menige vrouw in elkaar kromp, en dat tot groot genoegen van de lawaaimaker, die dan met een grote grijns op zijn gezicht het volgende slachtoffer opzocht.
Hij reed hij op zijn fiets enorme afstanden door geheel Salland, en bezocht alle volksfeesten die werden gehouden in plaatsen gelegen tussen Meppel en Deventer, en tussen Hellendoorn en de IJssel, maar ook aan de overkant van de IJssel kwam hij, of via de brug, maar ook via de veerponten van Oldeneel, Wijhe of Olst, en ook op de Zuidlaarder paardenmarkt was hij een bekende verschijning. Hij ging er naartoe met altijd hetzelfde doel, de vrouwen laten schrikken. En volgens de overlevering had hij daarbij een voorkeur voor mooie jonge vrouwen. Hij bezat ook een accordeon, waarmee hij de feesten opluisterde. Echter spelen kon hij niet, wel veel lawaai maken.

Na het overlijden van respectievelijk zijn grootmoeder en moeder, kwam hij alleen te staan maar accepteerde nooit hulp van familie of buren. De vijandige houding jegens zijn buren werd eens onderbroken, toen deze wisten te verhinderen dat er bij hem werd ingebroken. Hij liet een grote taart bezorgen bij de buren, maar niet lang daarna gooide hij gewoon weer zijn ‘tonnetje’ leeg op hun toegangspad. In zijn jonge jaren had hij wel gewerkt, maar op latere leeftijd had hij weinig geld om in zijn onderhoud te voorzien. Wel scharrelde hij op vaste adressen hier en daar de kost op. Bekend is dat hij bij een slagerij op de Assendorperstraat altijd kapjes van snijworst kreeg, en ook bij bakkers was hij geen onbekende. Daar kreeg hij meestal een voorkeursbehandeling, en hielp men hem meestal snel zodat hij ook weer snel de deur uit was, en niemand maakte bezwaar dat hij voorging. Men wist dat wanneer hij eens wat te lang moest wachten naar zijn zin, dat hij dat dan nogal luidruchtig kenbaar kon maken, en hij deed dat bij voorkeur als de winkel vol klanten stond. Ook verbouwde hij rondom zijn woninkje zijn eigen groente, en kreeg op de markt ook het een en ander.

Er zijn ontelbare anekdotes over De Schrik bekend. Bijvoorbeeld over toen hij een fiets ging kopen bij fietsenmaker During op de hoek van de Assendorperstraat en de Begoniastraat. Hij maakte een proefritje, waarbij hij hevig schreeuwend, slingerend en stampend de fiets uitprobeerde. Dat zijn manier van proefrijden niet bepaald zachtzinnig ging, bleek toen hij weer bijna terug was bij de fietsenwinkel , de spaken in het wiel het spontaan begaven en hij abrupt tot stilstand kwam vlak voor fietsenmaker During, die van schrik ook al begon te schreeuwen. Hem restte niets anders, dan de allerzwaarste spaken die hij in huis had in het wiel te plaatsen. Bartus heeft de fiets overigens wel gekocht.

De Schrik van Harculo kwam op 17 november 1971 vlak bij zijn huis onder een auto en verloor daarbij het leven. Bij de ontruiming van zijn huisje, kwamen er 7 hoeden voor de dag, 7 pakken en bleek hij in het bezit van 7 fietsen. Veertien dagen na zijn overlijden liet de NS het seinwachtershuisje afbreken. Hij is begraven op het kerkhof van Windesheim, waar bij de plechtigheid meer dragers aanwezig waren dan belangstellenden.

donderdag 15 maart 2012

Gouden NL-Award voor huldiging FC Twente bij RTVOost

RTV-Oost won twee NL-Awards voor de beste crossmediale productie en de beste varia productie. De hoofdprijs, de Gouden NL-Award werd toegekend voor het verslag van de verloren kampioenswedstrijd Ajax-FC Twente en het programma Groeten uit Assendorp, een portret van de volksbuurt Assendorp in Zwolle kreeg de prijs voor de beste varia-productie.


(foto: Carlo ter Ellen - Twentsche Courant Tubantia)

Op 15 mei vorig jaar was er eerst de teleurstelling over de verloren wedstrijd en daarna het feest dat gedurende 12 uur door RTV Oost in beeld werd gebracht. De bus deed er zo'n acht uur over om door Enschede te komen. Heel Enschede en omstreken was uitgelopen en kon op tv precies zien waar de bus zich bevond, hetgeen weer nieuw publiek aantrok etc. Het was uniek dat een tweede plaats zo uitgebreid gevierd werd, terwijl het Ajax-team na een korte huldiging in besloten kring dineerde. De rechtstreekse tv-uitzending had hier invloed op.

woensdag 14 maart 2012

Muziek uit het oosten (48): Margriet Markerink

Een speciale rubriek – voor de liefhebbers van muziek. Van alles wat – in ’t Engels of in ’t plat. Goud en oud, nieuw of fout.


Begin jaren tachtig was daar ineens de Needse (in Enschede geboren) zangeres Margriet Markerink met haar zelfgeschreven liedjes. Ze won de Zilveren Harp van de Stichting Conamus. Later ging ze programma's presenteren bij RTV Gelderland en RTV Oost. Kijk hier op haar website.

maandag 12 maart 2012

Regionale uitgaven 2012-5

Rubriek met aanschafinformaties voor collectioneurs in de bibliotheken van Overijssel, maar uiteraard ook voor iedere belangstellende.

Ga voor bestellingen (bibliotheken) naar Bicat Wise – Titels – Besteladministratie – Kies voor IAI’s – Week 2012-11

IAI’s 2012-5

Spoor naar Woeste Hoeve : de zoektocht naar de geëxecuteerde piloot Czeslaw Oberdak / Richard Schuurman. - Hilversum : Verloren, 2012. – 357 p. – ISBN 9789087042509. - € 25,-



Eigenlijk zijn de achtergronden van de massa-executie bij Woeste Hoeve tegen het eind van de oorlog nooit tot op de bodem uitgezocht. Journalist Richard Schuurman heeft zich vastgebeten in deze trieste gebeurtenis, die altijd met een waas van geheimzinnigheid was omgeven. Tegelijk is Schuurman op zoek gegaan naar wat er met de Poolse vlieger Oberdak is gebeurd na zijn noodlanding op 30 mei 1944 bij Dalmsholte. De piloot behoort tot de 117 geëxecuteerden bij Woeste Hoeve. Zijn weg langs onderduikadressen in de buurt van Ommen wordt gevolgd in dit boek, dat inmiddels in de pers veel aandacht heeft gekregen en wordt gezien als een welkome aanvulling op de geschiedschrijving.

Langs Twents water / Bertine Kleinjan. - Enschede : Wegener Specialmedia, 2012. – 37 p. – ISBN 9789490820008. - € 14,95 (boekje + app)



Dertien fiets- en wandeltochten langs Twents water in de vorm van een routeboekje, inclusief AbelLife app. Zes routes maken gebruik van het bekende knooppuntennetwerk. Met de app is er toegang tot filmpjes, audiofragmenten, verhalen, historische foto’s en wetenswaardigheden onderweg. Daarnaast bevat het routeboekje informatie over water, waterbeheer en watermonumenten in Twente.

Dynamietmeteoren : de V1 en V2 in Oost-Nederland / G.J.I. Kokhuis. - Almere : Van de Berg, 2011. – 142 p. – ISBN 9789055123568. - € 17,95



Sinds het verschijnen van Van V1 tot ruimtevaart van dezelfde auteur in 1970, zijn er veel nieuwe feiten en gegevens aan het licht gekomen. Deze zijn verwerkt in een compleet overzicht van V1 en V2 activiteiten in Oost-Nederland, maar de V-wapens worden ook in een breder kader geplaatst.

Niemandsland : verhalen uit de taxi / Nelleke Simons. - Zwolle : TCZ, 2011. – 37 p. - € 10,-



Theatermaakster Nelleke Simons heeft een bijbaan als taxichauffeuse. Regelmatig hoort zij bijzondere verhalen aan van haar passagiers, waarvan zij er een aantal heeft vastgelegd. Liefhebbers van het tv-programma van Joris Linssen zullen dit boekje ook kunnen waarderen.

Saksische tradities : een mozaïek van het Germaans religieus cultureel erfgoed in Nedersaksisch en Angelsaksisch gebied / D.F.G.A. ten Holt. - Almere [etc.] : Van de Berg, 2011. – 268 p. – ISBN 9789055123582. - € 29,95



Over volksgebruiken, volksgeloof en tradities in het gebied dat zich uitstrekt van Twente en de Achterhoek, via een groot deel van Noord-Duitsland tot in Denemarken, en van het Isle of Wight tot in Schotland. Ook gaat het over runen, gildetekens en ‘stiepeltekens’ op boerderijen en over wat Engelse en Nedersaksische volkeren met elkaar delen.

Terug op de zwerfkei : grepen uit het leven op het Twentse platteland in de jaren dertig tot en met zestig in de twintigste eeuw / Anton Lukas Bergen. - Almere [etc.] : Van de Berg, 2011. – 91 p. – ISBN 9789055123605. - € 9,95



Eenvoudig verteld levensverhaal van een bewoner van het platteland.

Streek & taal Twente / Gé Nijkamp, ill.: G. Hagting. - Almere : Van de Berg, 2011. – 120 p. – ISBN 9789055123520. - € 9,95



Spreuken, dialectwoorden, gedichten en korte stukjes en verhalen in Twents dialect verzameld en/of geschreven door Twente-kenner Gé Nijkamp.

Streek & taal Overijssel, Urk en Oost-Veluwe / samengesteld door Minke Kraijer ; met Van Hepscheutens 'Schetsen uit het leven van alledag' van Jan van Rijthoven ; met tekeningen van Kees Wouters. - Almere : Van de Berg, 2011. – 120 p. – ISBN 9789055123544. - € 9,95



Gedichten, spreuken, korte verhalen, raadsels en moppen in dialect.

zondag 11 maart 2012

Canon van Hengelo

Een ingewikkeld verhaal. De IJsselacademie poogt zoveel mogelijk lokale/gemeentelijke canons te tonen op de website Canon van Overijssel. In Hengelo wil het niet vlotten met een (bescheiden) gemeentelijke subsidie voor de Hengelose canon. Intussen blijkt Robert Gigengack al een paar jaar een website te beheren, waarop ook de aanzet tot een Hengelose canon staat. Er wordt nu aan gedacht de Hengelose canon niet te koppelen aan de Overijsselse canon, wat op zich jammer zou zijn.

Een positief punt is dat Robert Gigengack nu iedereen oproept zijn of haar bijdragen in te sturen voor zijn website Huys Hengelo Cultuurhuis. De bijdragen kunnen gaan over belangrijke feiten uit de Hengelose historie, maar ook anekdotes, persoonlijke verhalen met foto’s etc. Een soort wiki dus, maar dan anders.


Mag niet ontbreken in de Hengelose canon (foto: Rikkert Harink – Twentsche Courant Tubantia)

Op reis met Henk de Velde



Ben een weekje op vakantie geweest, zonder internet, nauwelijks het nieuws gevolgd, maar mét een handvol boeken van zeezeiler en filosoof Henk de Velde. Een fascinerende Overijsselaar, die honderden eilanden en vele kusten bezocht heeft en zijn geboortestreek rond het Ganzendiep bij Kampen de mooiste plek op aarde noemt. Ben intussen alweer bezig met een biografische schets – biografie vind ik zo’n groot woord – van deze IJsselmuidenaar voor de website www.wieiswieinoverijssel.nl Deze database van bekende Overijsselaars uit heden en verleden nadert bijna de vijfhonderd ‘lemmata’. Dit feit zal eind april op een bijzondere manier gevierd worden, maar daarover later meer.

zondag 4 maart 2012

Topografische kaart van 1849 (11): Lutten en Gramsbergen

Een van de meest bijzondere kaarten uit de Overijssel Collectie is de Topografische kaart van Overijssel, 1849, vervaardigd in opdracht van de provincie Overijssel. Door de systematische kartering door het Kadaster en triangulatie van Krayenhoff konden er toen voor het eerst kaarten op grote schaal gemaakt worden, die ook nog nauwkeurig waren. Deze kaart was de eerste kaart van Overijssel, waarop o.m. gedetailleerd grondgebruik en administratieve grenzen werden weergegeven. De kaart is in 32 katernen op linnen geplakt.
Deze kaart, die vrij zeldzaam is, verscheen zo'n tien jaar eerder dan de bekende Topografische Militaire Kaart.

Hieronder het katern met het gebied rond Lutten daaronder het kaartgedeelte in detail.





Hieronder het katern met het gebied rond Gramsbergen daaronder het kaartgedeelte in detail. Klik erop voor vergroting.





In dezelfde tijd dat deze kaart tot stand kwam gaf A.J. van der Aa zijn Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden uit (1839-1851) met topografische beschrijvingen. Dit 13-delige woordenboek is tegenwoordig full-text op Google Books te vinden.

Van steden, dorpen en zelfs veel gehuchten, maar ook van rivieren en andere geografische namen is in dit naslagwerk een beschrijving te vinden, die de toenmalige situatie weergeeft. Enkele voorbeelden:
Gramsbergen
Lutten





zaterdag 3 maart 2012

Beste streekboek van 2011 in de Achterhoek en Liemers

Op 12 april wordt het Overijssels Boek van het Jaar (non-fictie) en de Overijsselse Literatuurprijs voor fictie bekendgemaakt. Zie www.overijsselsboekvanhetjaar.nl Ook onze Achterhoekse buren kennen zo’n prijs. Tot winnaar van het Beste streekboek van 2011 in de Achterhoek en Liemers werd vanmiddag in Borculo uitgeroepen Het Smaakboek Achterhoeks fruit van Michiel Bussink en Maurits Steverink. De verkiezing vormde de aftrap van de Week van het Achterhoekse en Liemerse boek. Deze boekenweek en bijbehorende verkiezing zijn een initiatief van de Dialectkring Achterhook en Liemers, de Vrienden van de Streektaal Lochem en umgeving en het Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers.



Het Smaakboek Achterhoeks fruit werd door de jury verkozen boven Een schat aan kennis van Evelien van Dort en de Historische Atlas van Zutphen van Willem Frijhoff, Michel Groothedde en Christiaan te Strake.

Maart dialectmaand



Al een aantal jaren bestaat de traditie van ‘Maart dialectmaand’. RTV Oost besteedt er op diverse manieren aandacht aan:
- op Radio Oost wordt deze maand veel dialect gedraaid en in de tv-programma’s van RTV Oost komt de streektaal regelmatig aan bod
- RTV Oost is betrokken bij en zal veel laten horen en zien van het streektaalfestival !REUR! in Emmen (3 en 4 maart)
- de vernieuwde website Alles Plat wordt gepresenteerd en er wordt een single met de zelfde naam uitgebracht , gezongen door bekende streektaalzangers
- op Radio Oost wordt dagelijks de quiz Kiek’n waj zegt gespeeld.
Lees er meer over op de website van RTV Oost.

De Mars, maandblad van en voor Overijssel (9)

De Mars was een Overijssels maandblad dat tussen 1953 en 1981 verscheen en waaraan bijna alle bekende journalisten/publicisten uit die tijd meewerkten. De Mars bevatte artikelen over regionale onderwerpen op cultureel, maatschappelijk, economisch en toeristisch terrein. De vaak lange(re) artikelen geven een goed tijdsbeeld. In deze rubriek vermeld ik per jaargang een aantal artikelen over onderwerpen of gebeurtenissen uit dit jaar. Dit keer jaargang 1959.

Welke thema’s speelden er in 1959, althans wanneer we De Mars als leidraad nemen?

Landbouw
Veel aandacht is er voor de ontwikkelingen in de landbouw in brede zin: niet alleen de land- en tuinbouwsector zelf, maar ook over aan de landbouw gerelateerde onderwerpen wordt o.a. in een dubbeldik nummer, maar ook in andere nummers veel geschreven: landbouwonderwijs, landbouworganisaties, de rol van de vrouw op het platteland etc.
In 1959:
- had de landbouw nog veel last van een slechte waterbeheersing
- was Overijssel de provincie met de meeste coöperaties
- werden er plannen gemaakt voor grootscheepse ruilverkavelingen
- was er het probleem van het bevolkingsoverschot op het platteland, dat behalve door o.a. de mechanisatie in de landbouw ook werd veroorzaakt door een overschot aan veenarbeiders (einde turfgraverijen). Meerdere artikelen gaan over het boerenzoonvraagstuk – voor veel boerenzoons was geen plek meer.



Europa
In het kader van ‘een veranderend Europa’ is meer economische samenwerking gewenst, in eerste instantie tussen grensregio’s. Er wordt gepleit voor een ‘Euromarkt’ en het laten verdwijnen van de grenzen als barrière voor economische activiteiten. De euro wordt overigens nog niet genoemd in de artikelen.

Hoger onderwijs
Veel wordt geschreven over pogingen om meer universitair en hoger onderwijs naar Overijssel te krijgen. Enschede, Zwolle en Deventer zijn hierbij elkaars concurrenten.





Bouwkunst en bouwkunde
Ook over deze onderwerpen verscheen een speciaal nummer. Nadat tien jaar lang in hoog tempo nieuwbouwwijken uit de grond waren gestampt, komt er meer aandacht voor kwaliteit, zowel wat betreft het technische gedeelte als de architectuur.

Geheime zenders
Een ander hardnekkig ‘probleem’ waarmee men vooral in Overijssel te kampen had was dat van de geheime zenders. Zie het artikel hieronder.


vrijdag 2 maart 2012

SAB digitaliseert Charters en Doop-, Trouw- en Begraafboeken



Stadsarchief en Athenaeumbibliotheek blijft gestaag doorgaan met het digitaliseren met delen van de collectie. Zo zijn er zeshonderd Middeleeuwse charters online gezet.

Wat zijn charters?
Een charter is een gezegelde akte, veelal op perkament geschreven. Charters dienden als bewijs van een juridische handeling, zoals de verkoop van grond of een pacht die jaarlijks betaald moest worden. Tegenwoordig worden dit soort akten opgesteld door een notaris, maar in de Middeleeuwen werden rechtshandelingen in een oorkonde vastgelegd. Ter bevestiging van de inhoud en de echtheid werd het document gezegeld door alle betrokken partijen.

Charters vormen het bewijs van de privileges en vrijheden van de stad Deventer ten opzichte van geestelijke en wereldlijke machthebbers. Aansprekende voorbeelden vormen een akte uit 1357 waarin Willem V, graaf van Holland, de handelsvoorrechten van Deventer kooplieden in zijn territorium bevestigt (inv.nr. 18) en een bul uit 1413 waarin paus Johannes XXIII verkondigt dat de inwoners van Deventer voortaan in hun eigen stad berecht mogen worden en niet meer kunnen worden opgeroepen in bisschopszetel Utrecht (inv.nr. 26-3). Ook worden de economische belangen van de stad Deventer tegen andere steden beschermd, zoals een akte uit 1448 waarin Rooms-koning Frederik III de stad Kampen verbiedt om een brug over de IJssel te bouwen (inv.nr. 29-2). Voor een Hanzestad als Deventer waren de rechten op het organiseren van jaarmarkten, tolvrijstellingen en andere handelsprivileges van onschatbaar belang.

Charters online bekijken
Ga naar www.stadsarchiefdeventer.nl – vul in het zoekscherm in 0690 – klik op ‘inventaris’ en je kunt kiezen uit de diverse charters.

Ook DTB-registers online
De Doop-, Trouw- en Begraafboeken vormen een belangrijke bron van informatie over de periode van voor 1811, het jaar waarin de Burgerlijke Stand werd ingevoerd. De oudste akten dateren uit 1571. In totaal gaat het om ongeveer 70 gedigitaliseerde registers uit de (voormalige) gemeenten Deventer, Bathmen en Diepenveen.
Raadplegen: Ga naar www.stadsarchiefdeventer.nl - vul in het zoekscherm in ‘dtb’

Prijs voor beste app over kunst en cultuur Overijssel



Om jonge ontwerpers de kans te bieden zichzelf verder te ontwikkelen is Kunst & Cultuur Overijssel vanaf 1 maart met ArtApp. ArtApp is een wedstrijd voor de beste culturele app van Overijssel. Het gaat erom applicaties te ontwikkelen waarmee mensen kunst en cultuur op een nieuwe manier kunnen ontdekken. Onder meer via smartphones of tablets zoals de iPad.

KCO hoopt door het gebruik van deze applicaties meer bezoekers te trekken en interesse te genereren voor culturele evenementen en instellingen.
Tot 15 april hebben jongeren de tijd om hun idee via www.art-app.nl naar KCO te sturen. Uit de inzendingen selecteert een professionele jury de beste twintig ideeën , welke vanaf mei in een digitale expositie getoond worden. De winnaars krijgen een coachingstraject en een iPhone. Ook maken zij kans op realisatie van hun idee.

Meld je hier aan.