In de ochtend van donderdag 29 april 1943 worden bulletins opgehangen aan de ramen van Drukkerij Smit in Hengelo. Het gaat om een Duitse 'Bekendmaking', waarin aangekondigd wordt dat alle 300.000 voormalige Nederlandse militairen als krijgsgevangenen zullen worden weggevoerd in het kader van de Arbeitseinsatz. Achtergrond van deze maatregel is dat door de verliezen van Duitsland in Rusland de oorlog begint te kantelen.
Drukkerij Smit was gelegen op een centraal punt in Hengelo waar 's ochtends veel werkvolk uit de Hengelose fabrieken passeerde. Het bericht sloeg in als een bom. Iedereen had wel familieleden of bekenden die getroffen zouden worden. Bij Stork begon die ochtend de staking. Toen de werknemers van Stork naar buiten liepen en langs de Dikkers-fabrieken kwamen, liep dit bedrijf ook leeg. De staking verspreidde zich als een olievlek over Hengelo en Twente. Telefonistes van de bedrijven speelden een belangrijke rol. Zij zorgden voor de communicatie. Andere communicatiemiddelen waren er niet.
De staking breidde zich uit naar het platteland. De boeren leverden geen melk meer aan de melkfabrieken, maar deelden deze rechtstreeks uit aan de bevolking. Een dag later werd op verschillende plekken in Oost-, Noord- en Zuid-Nederland gestaakt. Helaas werd de Randstad niet bereikt. Ook de Spoorwegen deden niet mee. Daardoor en ook vanwege de harde, vaak willekeurige, represailles - 80 stakers werden geëxecuteerd - verliep de staking noodgedwongen op zaterdag. Maar in Hengelo was geschiedenis geschreven. Midden in de oorlog vlamde daar plots het verzet tegen draconische maatregelen van de bezetter op.
Het standaardwerk van P.J. Bouman, getiteld De April-Mei stakingen van 1943 is nu gedigitaliseerd. Hierin uiteraard veel informatie over het belangrijke Hengelose/Twentse aandeel in de staking. Kijk ook op de website van het NIOD voor meer informatie.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten