80 jaar geleden. De bevrijding van Overijssel. 4 april Wiene, Delden

In de nacht van 3 op 4 april barstte de hel los rond het Twentekanaal bij Wiene. Ten koste van zware verliezen en dankzij staaltjes van heldenmoed werd een bruggehoofd gevormd en een Bailey-brug geslagen over het kanaal. In de ochtenduren trokken de uitgeputte soldaten Delden binnen. De Duitsers hadden zich teruggetrokken achter de zijtak van het Twentekanaal. De weg via Bornerbroek naar Almelo lag open.
In Almelo boden de Duitsers op sommige plekken felle weerstand en werden de Canadese troepen opgehouden door vernielde bruggen. Aan het einde van deze dag, waarop voor het eerst in april de zon scheen, was een groot deel van de bevolking in feeststemming maar was Almelo ten noorden van het kanaal nog in Duitse handen. Ook ten westen van Almelo in Wierden waren de Duitsers nog nadrukkelijk aanwezig. Het zou nog 5 dagen duren voordat Wierden bevrijd kon worden.

Aan het Twentekanaal woedde die dag nog een andere strijd. Op Gelders grondgebied bij het bruggehoofd Almen wisten de Canadezen eindelijk uit te breken en op te trekken naar Laren. Van daaruit werd koers gezet naar het noorden, waar het Gelders-Overijsselse grensriviertje de Schipbeek een nieuw obstakel vormde. De Duitsers hadden zich op de noordelijke oever gehergroepeerd.

Zie ook: De slag om de Sluis bij Wiene

Zie ook: 50 jaar na de bevrijding van Almelo (film)

A History of Pop(ular) Music (277): Joan Baez - Diamonds and Rust (1975)

Een chronologische reis door de populaire muziek van de afgelopen honderd jaar. De vorige bijdrage ging over Bob Dylan. Diamonds and Rust van Joan Baez gaat over Bob Dylan. Toen Joan Baez al een bekende folkartiest was, trok zij Bob Dylan haar podium op, het begin van zijn carrière. Samen traden ze vaak op en ze kregen een relatie. Totdat de inmiddels bejubelde Bob Dylan haar tijdens een tournee in Engeland in 1965 links liet liggen en niet meer met haar optrad. Dat betekende ook het einde van hun relatie. Daarna had Dylan de gewoonte om haar zomaar op te bellen over iets onbenulligs. Door zo'n telefoontje werd zij geinspireerd tot de tekst van Diamonds and Rust. Een tekst die door critici als buitengewoon goed werd beschouwd (Dylan noemde haar een 'lousy poet') en die begeleid werd met prachtige muziek. In de song blikt zij terug op de periode met Dylan. Kijk hier voor een analyse van de tekst.

80 jaar geleden. De bevrijding van Overijssel. 3 april Hengelo, Borne, Weerselo, Losser

Op dinsdag 3 april konden de Britten Hengelo aan het rijtje bevrijde plaatsen toevoegen. Het Hampshire en het Dorset Regiment tekenden voor de eer. Kijk hier voor een ooggetigeverslag.
Het laatste regiment bereikte in de namiddag Borne en wist zelfs door te stoten tot Zenderen, maar keerde toch terug naar Borne, waardoor Zenderen in een niemandsland kwam te verkeren. De volgende dag kon het echter een compagnie van het Canadese Lake Superior Regiment begroeten.
In een ander deel van Twente werd Weerselo (geen Duitser meer te bekennen) even "meegenomen" door het Recce Regiment op weg naar het Kanaal Almelo-Nordhorn. Ook Losser werd bevrijd, in dit geval door de Goldstream Guards.

Foto: Veel belangstelling voor tank in het centrum van Hengelo.

Terug naar de lotgevallen van de Canadezen. Al op Eerste Paasdag (1 april) kwamen Britse verkenners tot aan het Twentekanaal bij Delden. Zij werden zwaar onder vuur genomen door de Duitsers aan de overzijde van het kanaal. De 4e Tankdivisie van het Eerste Canadese Leger kreeg tot taak het karwei te klaren. Op drie plekken probeerden de Canadezen het kanaal over te steken. Bij Almen (waar op 2 april een klein bruggehoofd was gevormd), Goor en Delden. Aan de overzijde hadden zich Duitse Fallschirmjäger ingegraven. Op 3 april aan het eind van de middag begon de Canadese aanval bij Delden ter hoogte van de sluis in Wiene waar het kanaal het smalst is. Met boten werd geprobeerd op verschillende plekken het kanaal over te steken. De tegenstand van de jeugdige Herman Goering Divisie was hevig en aan beide zijden moesten flinke verliezen worden geïncasseerd.
Canadese soldaten die de overkant hadden bereikt raakten ingesloten en moesten eigen artillerie vuur trotseren.

Bevrijding van Hengelo: foto's

Bevrijding van Hengelo: film

80 jaar geleden. De bevrijding van Overijssel. 2 april Oldenzaal en Denekamp

Uit: Het Vrije Volk 3 april 1945

Op Tweede Paasdag trok het grootste deel van het Britse leger richting Oldenzaal, waar de uitgelaten bevolking een eindeloze stoet voorbij zag trekken in de richting van Duitsland met als voorlopige eindbestemming Hamburg en Bremen. Men vergat echter Denekamp niet, maar bijna wel Ootmarsum, dat na aandringen van de burgemeester twee dagen later nog even door een kleine eenheid bevrijd werd.
Een deel van de Britten volgde een route in de richting van Hengelo maar stuitte op hevige tegenstand. De bevrijding van deze plaats werd uitgesteld tot de volgende dag.
Intussen waren ook de Canadezen op het Overijsselse strijdtoneel verschenen. Het Lake Superior Regiment bereikte laat in de avond het al door de Britten bevrijde Diepenheim. Er zou hen een zware taak wachten: het forceren van een overgang over het Twentekanaal bij Delden.

Zie ook: Canon van Oldenzaal

Foto: De legers van de bevrijders hadden nogal eens last van fileproblemen, zoals hier in Oldenzaal.

80 jaar geleden. De bevrijding van Overijssel. 1 april Haaksbergen, Enschede en Diepenheim

Afbeelding: Bevrijdingskrant van de Twentse editie van Het Parool.

Op Paaszondag 1 april rond 8.00 uur kon St. Isidorushoeve zich het eerste bevrijde dorp van Overijssel noemen. Even later trok de 32nd. Guards Infantry Brigade via Beckum naar Boekelo en bereikte al vroeg in de morgen de opgeblazen Lonnekerbrug, waar zware strijd geleverd zou moeten worden. The 5th. Guards Armoured Brigade rukte via Haaksbergen (de eerste bevrijde grotere plaats) op naar de oostkant van Enschede. Aan het eind van deze koude, winderige en regenachtige dag was Enschede niet zonder de nodige schermutselingen en onvermijdelijke verliezen bevrijd.

Ook in Diepenheim konden de vlaggen uit. Het nabijgelegen Goor moest nog een week lang de Nederlandse driekleur binnenhouden. Het Twentekanaal zou een lastige barrière blijken te zijn.

Kaart: Troepenbewegingen op 1 april.

Zie ook: foto's van de bevrijding van Enschede.
Zie ook: website over de bevrijding van Enschede.

De latere omroepbaas Carel Enkelaar was in de oorlog een jonge medewerker van het illegale Parool. In zijn boek Van onze speciale verslaggever (1981) beschrijft hij hoe hij op 1 april aan de eerste 'bovengrondse' uitgave van Het Parool werkte:

Oranje-wit-blauw
In afwachting van een oudere, ervaren hoofdredacteur werd ik aangewezen als chef-redacteur. We spraken af nog geen namen op de krant te vermelden. Er konden zich in de stad nog Duitse politie of sluipschutters bevinden, die in een wanhoopsdaad nog gevaarlijk konden zijn.
Terwijl beneden in de straat de geallieerde tanks langs daverden en de bevolking vaderlandse liederen zong, begonnen we aan onze eerste vrije krant. De kop 'Het Parool' zou oranje worden en de letters werden blauw, zodat we een oranje-wit-blauwe krant konden uitgeven.
Henk kwam binnen in verkennersuniform. Hij was de geallieerde colonnes tussen Usselo en Boekelo tegemoet gelopen, was op een gevonden Duitse legerfiets naar huis gereden, had zijn verstopte kaki-uniform te voorschijn gehaald en kwam mij nu op de redactie zijn avontuur vertellen. Op de Usseler Es stond geallieerde artillerie, die over de stad heen de wegtrekkende Duitse troepen beschoot. Henk had uitvoerig met de mannen gesproken, sigaretten gekregen en hen geïnterviewd 'for our underground newspaper'. Ik verwerkte zijn ervaringen tot het grote openingsverhaal van onze eerste vrije krant. Het was het verslag 'Van onze redacteur', die onder een boom op de Usseler Es op de tanks van Montgomery zat te wachten:
'Daar schittert iets kleurigs door de boom en op de kromming. Iets van bonte lappen ... en dan zien we ze. Kleine, kakikleurige tanks, bespannen met rood-wit-blauwe en oranje doeken, die recht op ons af komen. Het lijkt onbestaanbaar. Na vijf lange jaren daar plotseling bet rood, wit en blauw ergens in Usselo op je af te zien stormen. Daar zijn ze dan, onze bevrijders. Hoog gezeten in hun geschutstorens, uitgerust met prima wapens en een complete zend- en ontvangstinstallatie, correct gekleed in kaki-uniformen met karakteristieke baret, vormen ze waardige vertegenwoordigers der geallieerde strijdkrachten. Wat gaat er in dit moment in ons om? We kunnen 't niet definieren. Maar 't moet ongeveer het gevoel zijn, dat een arme slobber krijgt, als hem de honderdduizend wordt thuisgebracht( ... ). En daar komen ook al de eerste bevrijden hun huizen uit. Boeren in hun hemdsmouwen en zonder boordje komen met open mond bet wonder aanschouwen. 'Bin 't moffen, meneer?' Nee, 't zijn geen moffen gelukkig. 'Engelschen?' Ja, wat 't nu eigenlijk precies wel zijn, weten we zelf niet. Uit een gesprek dat we met sommigen hunner hadden, blijkt echter, dat het inderdaad Engelschen zijn. AII English! Troepen van het 2de Britsche leger onder generaal Dempsey, dat bestaat uit Britten en Canadeezen. Ze zijn vanmorgen opgerukt vanaf Haaksbergen en dringen nu met een kleine colonne binnendoor op naar Enschede.'