80 jaar geleden. De bevrijding van Overijssel. 2 april Oldenzaal en Denekamp

Uit: Het Vrije Volk 3 april 1945

Op Tweede Paasdag trok het grootste deel van het Britse leger richting Oldenzaal, waar de uitgelaten bevolking een eindeloze stoet voorbij zag trekken in de richting van Duitsland met als voorlopige eindbestemming Hamburg en Bremen. Men vergat echter Denekamp niet, maar bijna wel Ootmarsum, dat na aandringen van de burgemeester twee dagen later nog even door een kleine eenheid bevrijd werd.
Een deel van de Britten volgde een route in de richting van Hengelo maar stuitte op hevige tegenstand. De bevrijding van deze plaats werd uitgesteld tot de volgende dag.
Intussen waren ook de Canadezen op het Overijsselse strijdtoneel verschenen. Het Lake Superior Regiment bereikte laat in de avond het al door de Britten bevrijde Diepenheim. Er zou hen een zware taak wachten: het forceren van een overgang over het Twentekanaal bij Delden.

Zie ook: Canon van Oldenzaal

Foto: De legers van de bevrijders hadden nogal eens last van fileproblemen, zoals hier in Oldenzaal.

80 jaar geleden. De bevrijding van Overijssel. 1 april Haaksbergen, Enschede en Diepenheim

Afbeelding: Bevrijdingskrant van de Twentse editie van Het Parool.

Op Paaszondag 1 april rond 8.00 uur kon St. Isidorushoeve zich het eerste bevrijde dorp van Overijssel noemen. Even later trok de 32nd. Guards Infantry Brigade via Beckum naar Boekelo en bereikte al vroeg in de morgen de opgeblazen Lonnekerbrug, waar zware strijd geleverd zou moeten worden. The 5th. Guards Armoured Brigade rukte via Haaksbergen (de eerste bevrijde grotere plaats) op naar de oostkant van Enschede. Aan het eind van deze koude, winderige en regenachtige dag was Enschede niet zonder de nodige schermutselingen en onvermijdelijke verliezen bevrijd.

Ook in Diepenheim konden de vlaggen uit. Het nabijgelegen Goor moest nog een week lang de Nederlandse driekleur binnenhouden. Het Twentekanaal zou een lastige barrière blijken te zijn.

Kaart: Troepenbewegingen op 1 april.

Zie ook: foto's van de bevrijding van Enschede.
Zie ook: website over de bevrijding van Enschede.

De latere omroepbaas Carel Enkelaar was in de oorlog een jonge medewerker van het illegale Parool. In zijn boek Van onze speciale verslaggever (1981) beschrijft hij hoe hij op 1 april aan de eerste 'bovengrondse' uitgave van Het Parool werkte:

Oranje-wit-blauw
In afwachting van een oudere, ervaren hoofdredacteur werd ik aangewezen als chef-redacteur. We spraken af nog geen namen op de krant te vermelden. Er konden zich in de stad nog Duitse politie of sluipschutters bevinden, die in een wanhoopsdaad nog gevaarlijk konden zijn.
Terwijl beneden in de straat de geallieerde tanks langs daverden en de bevolking vaderlandse liederen zong, begonnen we aan onze eerste vrije krant. De kop 'Het Parool' zou oranje worden en de letters werden blauw, zodat we een oranje-wit-blauwe krant konden uitgeven.
Henk kwam binnen in verkennersuniform. Hij was de geallieerde colonnes tussen Usselo en Boekelo tegemoet gelopen, was op een gevonden Duitse legerfiets naar huis gereden, had zijn verstopte kaki-uniform te voorschijn gehaald en kwam mij nu op de redactie zijn avontuur vertellen. Op de Usseler Es stond geallieerde artillerie, die over de stad heen de wegtrekkende Duitse troepen beschoot. Henk had uitvoerig met de mannen gesproken, sigaretten gekregen en hen geïnterviewd 'for our underground newspaper'. Ik verwerkte zijn ervaringen tot het grote openingsverhaal van onze eerste vrije krant. Het was het verslag 'Van onze redacteur', die onder een boom op de Usseler Es op de tanks van Montgomery zat te wachten:
'Daar schittert iets kleurigs door de boom en op de kromming. Iets van bonte lappen ... en dan zien we ze. Kleine, kakikleurige tanks, bespannen met rood-wit-blauwe en oranje doeken, die recht op ons af komen. Het lijkt onbestaanbaar. Na vijf lange jaren daar plotseling bet rood, wit en blauw ergens in Usselo op je af te zien stormen. Daar zijn ze dan, onze bevrijders. Hoog gezeten in hun geschutstorens, uitgerust met prima wapens en een complete zend- en ontvangstinstallatie, correct gekleed in kaki-uniformen met karakteristieke baret, vormen ze waardige vertegenwoordigers der geallieerde strijdkrachten. Wat gaat er in dit moment in ons om? We kunnen 't niet definieren. Maar 't moet ongeveer het gevoel zijn, dat een arme slobber krijgt, als hem de honderdduizend wordt thuisgebracht( ... ). En daar komen ook al de eerste bevrijden hun huizen uit. Boeren in hun hemdsmouwen en zonder boordje komen met open mond bet wonder aanschouwen. 'Bin 't moffen, meneer?' Nee, 't zijn geen moffen gelukkig. 'Engelschen?' Ja, wat 't nu eigenlijk precies wel zijn, weten we zelf niet. Uit een gesprek dat we met sommigen hunner hadden, blijkt echter, dat het inderdaad Engelschen zijn. AII English! Troepen van het 2de Britsche leger onder generaal Dempsey, dat bestaat uit Britten en Canadeezen. Ze zijn vanmorgen opgerukt vanaf Haaksbergen en dringen nu met een kleine colonne binnendoor op naar Enschede.'

A History of Pop(ular) Music (276): Bob Dylan - Shelter from the Storm (1975)

Een chronologische reis door de populaire muziek van de afgelopen honderd jaar. Bob Dylan maakte furore in de eerste helft van de jaren zestig. Aanvankelijk met protestsongs. Maar toen hij werd beschouwd als dé protestzanger van zijn tijd, deed hij er alles aan om van dat imago af te komen. Hij maakte uitstapjes naar de country, zelfs naar religie, maar zijn populariteit kwam dit niet ten goede. Midden jaren zeventig bracht hij met Blood on the tracks en Desire twee zeer goed beoordeelde albums uit.
Blood on the tracks (1975) wordt door sommige muziekcritici als zijn beste, maar in ieder geval door velen als een van zijn beste albums beschouwd. Dylan zelf heeft het altijd ontkend, maar zijn zoon Jacob bevestigde (‘The songs are my parents talking’) dat de teksten op de plaat gingen over de op handen zijnde scheiding van Dylan van zijn vrouw Sara.
Ook de tekst van het nummer Shelter from the storm zou geinspireerd zijn door zijn huwelijksperikelen en een ode zijn aan zijn toenmalige vrouw Sara.

Songs about Historical Events (5) - Great Mississippi Flood (1927)

Een van de grootste natuurrampen in de Amerikaanse geschiedenis is de Great Mississippi Flood van 1927. De overstroming maakte 700.000 mensen in Louisiana en Mississippi dakloos. Nooit eerder richtte een overstroming in de Verenigde Staten zoveel schade aan. 246 mensen kwamen om het leven. Lees over deze gebeurtenis verder op Historiek.

Randy Newman die een band had met Louisiana - zijn moeder kwam er vandaan en hij bracht er vakanties door - schreef het nummer Louisiana 1927 in 1974. Het staat op het album Good Old Boys. In 2005 werd het nummer vaak gedraaid. Opnieuw was de zuidelijke staat getroffen door natuurgeweld, ditmaal door de orkaan Katrina.

Louisiana 1927 - lyrics
What has happened down here is the wind have changed
Clouds roll in from the north and it start to rain
Rained real hard and it rained for a real long time
Six feet of water in the streets of Evangeline

River rose all day, the river rose all night
Some people got lost in the flood, some people got away alright
River have busted through clear down to Plaquemine
Six feet of water in the streets of Evangeline

Louisiana, Louisiana
They're tryin' to wash us away
They're tryin' to wash us away
Louisiana, Louisiana
They're tryin' to wash us away
They're tryin' to wash us away

President Coolidge come down in a railroad train
With a little fat man with a notepad in his hand
President say, "Little fat man, isn't it a shame
What the river has done to this poor cracker's land?"

Louisiana, Louisiana
They're tryin' to wash us away
They're tryin' to wash us away
Louisiana, Louisiana
They're tryin' to wash us away
They're tryin' to wash us away
They're tryin' to wash us away
They're tryin' to wash us away

A History of Pop(ular) Music (275): Dalida - Gigi l 'amoroso (1974)

Een chronologische reis door de populaire muziek van de afgelopen honderd jaar. Iolanda Gigliotti (1933-1987), artiestennaam Dalida, kende een leven vol hoogtepunten maar ook diepe dalen. Ik schreef er al eerder over.
Gigi l’amoroso uit 1974 werd een internationale hit. Dalida zong het nummer van meer dan 7 minuten over een Napolitaanse hartenbreker die, na een mislukt avontuur in Hollywood, terugkeert naar zijn geboortedorp, in het Frans, Italiaans, Duits, Engels en Japans. Het nummer werd helaas ook in het Nederlands uitgebracht door Mike Vincent onder de titel Friet met mayonaise.

Bijzondere fotocollectie over Zwolle in de vorige eeuw ontsloten bij Collectie Overijssel

De collectie Schaepman is een van de oudste collecties die Collectie Overijssel in beheer heeft. Dit is een prachtige collectie van de Zwolse industrieel C.J.J. Schaepman. Het verhaal gaat dat hij zes dagen per week directeur was en op dag zeven op pad ging om te fotograferen. Hij stond aan de wieg van de Zwolse amateurfotografenclub.
In zijn collectie bevinden zich foto’s van bijzondere gebeurtenissen, zoals het bezoek van Koningin Wilhelmina in 1921 en 1928 en de viering van Zwolle 700 jaar stad in 1930.
Maar ook heel veel straatbeelden, zoals op de foto hierboven.

Bekijk de collectie hier.

[Bron: Nieuwsbrief Collectie Overijssel]

Aanrader: 'Het begon in Deventer. De waarden van de Moderne Devotie' van Ronald van Raak

Over de Moderne Devotie, de beweging waarvan het ontstaan in de IJsselstreek misschien wel de belangrijkste geschiedkundige gebeurtenis voor Overijssel is, is al heel veel geschreven. In de Overijssel Collectie van de Overijsselse Bibliotheek Dienst, waar ik mij jarenlang mee heb bezig gehouden, besloeg het aantal publicaties over de Moderne Devotie naar schatting zo’n 12 meter.
Ook recent nog zijn er boeken verschenen over de Moderne Devotie en over Thomas a Kempis.
Het meest recente boek Het begon in Deventer: de waarden van de Moderne Devotie is van de hand van Ronald van Raak, hoogleraar Erasmiaanse waarden aan de Erasmus Universiteit. Nou ja boek, hij noemt het zelf een essay. Het telt 155 pagina’s waarvan 25 pagina’s noten en literatuuropgaven. Je leest het in 2 uur uit.

Ronald van Raak schetst in grote lijnen het ontstaan van de beweging, in eerste instantie door toedoen van Deventernaar Geert Grote de man die, na hersteld te zijn van een ernstige ziekte, zijn ouderlijk huis ter beschikking stelde aan ongetrouwde vrouwen die daarop de eerste gemeenschap van de Zusters van het gemene leven vormden. De vroege dood van Geert Grote als gevolg van de alom aanwezige pest betekende niet het einde van de beweging. Florens Radewijns, Johannes Brinckerinck en Thomas a Kempis zetten zijn werk voort. Thomas a Kempis was de auteur van De imitatione Christi (De navolging van Christus), dat in vele talen vertaald werd en waarvan nog steeds nieuwe uitgaven verschijnen.
Het ontstaan van de Moderne Devotie ging gepaard met kritiek op de katholieke kerk van die tijd – als een soort voorloper van de latere Reformatie. Toch werd de beweging die aanvankelijk vooral uit leken bestond gedoogd. Van Raak beschrijft hoe de devoten zich verspreidden over West-Europa, kloosters stichtten en grote denkers als Cusanus en Erasmus inspireerden. Erasmus, die op de beroemde Latijnse school in Deventer had gezeten in de tijd dat de humanist Alexander Hegius er de scepter zwaaide, had veel op met de moderne devoten maar had ook kritiek: de devote waarden als nederigheid, bescheidenheid en gehoorzaamheid nodigden niet uit tot het ontwikkelen van eigen initiatief. Rond 1500 bereikte de beweging haar hoogtepunt. Een eeuw later was zij zo goed als verdwenen. Wat niet betekent dat de waarden die eraan verbonden waren niet meer werden aangehangen. Titus Brandsma bijvoorbeeld was een aanhanger van deze waarden.

Ik heb het boekje met plezier gelezen. Voor wie in korte tijd meer wil weten over de moderne devoten is het een aanrader.

Lees hier een interview met Ronald van Raak over zijn boek.