Het verhaal in het kort: Joseph Steinhage, die vanuit Rheine werkte voor katholieke weekbladen, o.a. voor de Deutsche Post, een katholiek blad voor Duitsers die in Nederland woonden, vluchtte in 1934 met zijn gezin naar Oldenzaal. De gelijkschakeling van de pers in Duitsland wilde hij niet meemaken. In hetzelfde jaar was de Jezuïet Friedrich Muckermann de grens over gevlucht. Muckermann was bekend in Duitsland, in woord en geschrift bracht hij zijn anti-nazi standpunten naar buiten. De nazi’s gaven hem op een gegeven moment het stempel ‘Staatvijand no. 1’. Steinhage en Muckermann ontmoetten elkaar in het klooster bij Glanerbrug en besloten de Deutsche Post om te vormen tot een nieuw tijdschrift: Der Deutsche Weg. Het weekblad vond in de loop der jaren een weg naar zo’n 3000 Duitstalige katholieken in 42 landen. Door de Duitsers werd een en ander met argusogen gevolgd. Spionnen verschenen in Oldenzaal, de Gestapo bemoeide zich ermee – een goede vriend bleek achteraf voor deze geheime dienst gewerkt te hebben, kortom de situatie was te vergelijken met die van het Gallische dorpje van Asterix en Obelix ten tijde van de Romeinen. De krant met de kleine oplage was de Duitsers een doorn in het oog. Waarom? Muckermann had veel invloed in katholiek Nederland, ook bij het grote persburo Katholieke Wereldpost, dat er voor zorgde dat katholieke dagbladen werden voorzien van anti-nazistische artikelen. De Duitsers drongen er voortdurend bij de Nederlandse regering op aan het blad te verbieden. Uiteindelijk werd een constructie bedacht, waarbij de Oldenzaalse pastoor Frans Stokman, die ook zeer actief was bij de hulp aan vluchtelingen uit Duitsland, chef-redacteur werd en de namen van Steinhage en Muckermann uit de krant verdwenen. Er was echter niets veranderd: beide gevluchte Duitsers bleven de artikelen aanleveren, Stokman was het uithangbord naar buiten.
Links pastoor Stokman, rechts Joseph Steinhage
Bovenstaande is een lange inleiding op een boekje dat dit jaar verscheen onder de titel Verzet door het woord : getuigenis van Hans Steinhage over de lotgevallen van zijn familie rond de Tweede Wereldoorlog, opgetekend door Hans van Harten.
Hans Steinhage is de zoon van Joseph Steinhage, de uigever van Der Deutsche Weg. Vorig jaar, op 91-jarige leeftijd, vertelde hij zijn levensverhaal aan Hans van Harten. Daarvoor was hij altijd spaarzaam geweest in het naar buiten brengen van zijn herinneringen.
In dit boek wordt duidelijk hoe het de familie Steinhage vergaan is vanaf 10 mei 1940, toen de Duitsers ’s ochtends al heel vroeg door Oldenzaal trokken. De familie verzeilde in een diaspora. Joseph Steinhage moest hals over kop vluchten, dook 5 jaar onder in Amsterdam. De oudste dochter werd naar het vrouwenkamp Ravensbrück en de oudste zoon Hans naar Sachsenhausen afgevoerd. Een andere zoon wist te vluchten uit de Wehrmachtdienst (de familie was Duits) en dook onder. De moeder bleef achter in Oldenzaal met de jongste kinderen, werd een tijdje gevangen gezet en daarna nog regelmatig ondervraagd. Allen overleefden de oorlog, uiteraard met veel littekens. Vijf jaar lang wist men van elkaar niet waar men verbleef of nog in leven was.
De levensgeschiedenis van Hans Steinhage is in korte alinea’s op eenvoudige wijze opgeschreven, maar daardoor niet minder indrukwekkend om te lezen. Vooral de herinneringen aan het concentratiekamp, het enorme geluk dat je moet hebben om dit kamp te overleven, de dodenmars aan het eind van de oorlog, die voor velen nog fataal werd, grijpen de lezer aan. We lezen ook hoe het Hans Steinhage na de oorlog vergaan is. Het boekje bevat verder nog hoofdstukken over en van personen die een rol gespeeld hebben rond Der Deutsche Weg en in de periode tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten