Uit de Overijssel-collectie van de OBD (8): Tentoonstellingsgidsen 1850-1950

De eerste Wereldtentoonstelling werd gehouden in Londen in Hyde Park in 1851. De wereldtentoonstellingen in de tweede helft van de negentiende eeuw trokken miljoenen bezoekers. Het was de tijd van de grote uitvindingen op het gebied van energie (electriciteit), communicatie (telefoon, telegraaf), vervoersmiddelen (trein, auto) etc. Het aantal producten dat op de markt kwam verveelvoudigde. Rond 1850 kwam de nijverheidstentoonstelling in Nederland opzetten als promotiemiddel voor provincies, steden en natuurlijk voor de leveranciers van het tentoongestelde. De provincie Overijssel was er in 1940 al vroeg bij met het organiseren van de Overijsselse Tentoonstelling van Nijverheid en Kunst. Initiatiefnemer was de gouverneur Mr. J.H. graaf van Rechteren van Appeltern. De tentoonstelling in het Zwolse Odeon trok in vier weken tijd zo’n 5.000 bezoekers. De vreemde combinatie Nijverheid en Kunst is misschien te verklaren uit het feit dat de industriële massaproductie (behalve in de textiel) toen nog nauwelijks op gang was gekomen en dat ambachtelijk vakmanschap en kunstbeoefening nog dicht bij elkaar lagen.

Na deze tentoonstelling zouden met name in de IJsselsteden nog vele tentoonstellingen volgen op het terrein van nijverheid, handel- en industrie, land- en tuinbouw en kunstnijverheid. Bijzonder was de Geschiedkundig-Overijsselsche tentoonstelling in Zwolle in 1882. In zoveel mogelijk plaatsen werden invloedrijke personen benaderd om belangrijke geschiedkundige voorwerpen (boeken, schilderijen, archeologische voorwerpen, kaarten, kerkzilver, huisraad, kleding, sieraden, familiewapens, zegels, munten etc.) beschikbaar te stellen. Meer dan 3000 objecten werden verzameld. In de catalogus bij de tentoonstelling worden ze allemaal genoemd met meestal ook de vermelding van de eigenaar.



Ook andere catalogi van dit soort tentoonstellingen bevatten vaak een complete opsomming van het tentoongestelde en kunnen dus interessante informatie bevatten, die je niet snel elders vindt. Een aantal van deze catalogi die aanwezig zijn bij de OBD:

- Catalogus van voortbrengselen van Overijsselsche Nijverheid en Kunst (Deventer 1842)
- Catalogus van voortbrengselen van Overijsselsche Nijverheid (Kampen 1846)
- Catalogus der Geschiedkundig-Overijsselsche tentoonstelling (Zwolle 1882)
- Catalogus van de Tentoonstelling van Oude Kunst en Nijverheid (Deventer 1901)
- Officiëele catalogus voor de groote Landbouwtentoonstelling (Deventer 1909)
- Catalogus der Koloniale Landbouwtentoonstelling (Deventer 1912)
- Gids voor de Overijsselsche Nijverheids Tentoonstelling Plan 1913 (Zwolle)
- ‘Elite’- gids voor de Internationale Landbouw-, Tuinbouw, Handel- en Nijverheidstentoonstelling (Enschede 1926)
- Officieele catalogus van de groote Land- en Tuinbouw, Handel en Industrie Tentoonstelling (Deventer 1927)
- Hengelosche Nijverheidstentoonstelling H.E.N.IJ.T.O. (1933)
- Uitgave van het Twentsch Dagblad Tubantia t.g.v. de Tentoonstelling ’t Volle Profijt (Enschede 1936)
- Uitgave N.V. de Arbeiderspers n.a.v. Tentoonstelling ‘t Volle Profijt (Enschede 1936)



Meer gidsen en catalogi van tentoonstellingen zijn te vinden door in de catalogus in de side-bar te zoeken op: catalogus tentoonstelling (in combinatie met b.v. Zwolle, Deventer, Enschede etc.)

Literatuur:
De eerste Overijsselse tentoonstelling van Nijverheid en Kunst te Zwolle (1840)/ door Gregor Rensen In: Zwols Historisch Tijdschrift 1985 no. 3

De Geschiedkundig-Overijsselsche Tentoonstelling van 1882/ door J. ten Hove In: Overijsselse Historische Bijdragen 1988


De Hengelose bijdrage aan de provinciale geschiedkundige tentoonstelling in 1882 in Zwolle/ door Gerard A.B. Nijhuis In: Hengelo toen & nu 2009 no. 5