Welke Overijsselaars vochten in de Spaanse Burgeroorlog tegen Franco?

Tachtig jaar geleden vond er een militaire staatsgreep plaats in Spanje, die maar gedeeltelijk lukte. Van 1936 tot 1939 vochten (linkse) republikeinen tegen conservatieven en fascisten onder Franco in een bloedige burgeroorlog. Iedereen weet hoe die afliep. Pas na 36 jaar, na het overlijden van Franco, werd de democratie in ere hersteld. Tienduizenden vrijwilligers uit het buitenland streden aan de kant van de republikeinen onder de vlag van de Internationale Brigade, waaronder zo'n 800 Nederlandse mannen en vrouwen.
Journaliste Yvonne Scholten is jaren bezig geweest met onderzoek naar deze Spanjestrijders. Zij is er in geslaagd ruim 700 van hen online een gezicht te geven via de website Spanjestrijders.

Wie waren de Nederlandse vrijwilligers die naar Spanje gingen om te vechten? Yvonne Scholten: “Het waren vooral jongemannen en vrouwen uit links-politieke milieus, dus communisten en socialisten. Maar ook (Joods) Duitse vluchtelingen die hun heil in Nederland hadden gezocht. Zij hadden onderdak gekregen bij linkse gezinnen en vertelden daar de verschrikkelijkste verhalen over de fascistische praktijken onder Hitler. Terwijl de meeste Nederlanders nog dachten dat het niet zo’n vaart zou lopen met het opkomende fascisme in het buitenland, dachten deze mensen daar anders over. Wanneer Spanje in fascistische handen zou vallen, was het gedaan met Europa.”

Onder de Spanjestrijders veel Amsterdammers, maar ook enkele tientallen uit Overijssel. Je kunt ze vinden door in het zoekvenster een plaatsnaam in te vullen. Van ruim honderd van hen is een uitgebreide biografie aanwezig op de website. Van vrijwel allemaal worden adres- en familiegegevens vermeld. De Spanjestrijders werden bij terugkomst niet met open armen ontvangen. Zij streden net als de verzetsstrijders in de Tweede Wereldoorlog tegen het fascisme, maar deden dat in vreemde krijgsdienst. Velen van hen namen ook deel aan het verzet tussen 1940 en 1945, ook al omdat ze moesten onderduiken. Hun namen waren bekend bij de bezetter. Rehabilitatie liet lang op zich wachten. Sommigen herkregen pas in de jaren zeventig hun volledige burgerrechten.

Zie ook Kennislink.