Ode aan Hennie Kuiper

Vanmorgen las ik in de Tubantia dat het dagblad a.s. maandag 3 februari aandacht wil besteden aan het feit dat Hennie Kuiper op die dag 65 jaar wordt. De krant roept lezers op de komende dagen een verhaal, ode of gedicht in te zenden, zodat maandag uitgebreid stil kan worden gestaan bij de pensionering van Overijssels Sportman van de Eeuw.

Een mooi plan van de krant. Hopelijk zullen velen hun persoonlijke herinneringen op papier zetten. Ik kijk er naar uit.
Zelf schreef ik een aantal jaren geleden een biografische schets over Hennie voor de website WieiswieinOverijjsel. En dat was niet toevallig, want ik ben altijd een groot fan geweest. Met plezier heb ik toen zijn biografie ‘Alleen vooruit: Hennie Kuiper, kampioen van het volk’ gelezen en allerlei informatie over hem verzameld. De biografische schets die ik schreef, is zonder dat de werkelijkheid geweld wordt aangedaan, door de vermelde prestaties al een ode aan de sport. Hopelijk lezen we a.s. maandag een ode aan Hennie zelf.

Hieronder de korte biografie:

De boerenzoon uit Denekamp, in 2000 gekozen tot Sportman van de Eeuw van Overijssel, fietste in zijn wielercarrière een indrukwekkende erelijst bij elkaar. Hij is Olympisch en Wereldkampioen, Nederlands kampioen op de weg en veldrijden, won de Ronde van Zwitserland en de belangrijkste klassiekers Ronde van Vlaanderen, Parijs-Roubaix, Ronde van Lombardije, Milaan-San Remo en werd twee keer 2e in de Tour de France. Veel had hij te danken aan zijn strijdlust en doorzettingsvermogen.

Lees verder

Nieuw magazine voor het oosten: The Wild East

‘Nieuw’ klopt niet helemaal want in september 2013 verscheen het eerste nummer, het tweede is ook al uit en op 9 maart wordt het derde nummer van dit kwartaalblad in Denekamp gepresenteerd tijdens de boekenmarkt die gekoppeld is aan de maandelijkse Noabermarkt. Voor mij is het blad wel nieuw. En ik was prettig verrast. Het eerste nummer dat in pdf op de website beschikbaar is deed me meteen denken aan de soms gestencilde onzinblaadjes uit de jaren zestig en zeventig, waarvan Aloha wel de bekendste is. De makers van ‘The Wild East’, de Enterse studenten Dave Letink en Robin Steentjes beschrijven hun blad als ‘een glossy met zuiver waargebeurde doch nog never nooit onthulde verhalen uit het Oosten des Lands’.

Een aanwinst dit blad! Echt gebeurde verhalen op humoristische wijze herschreven of complete onzin. Bennie Olde Knasterink werd gestrikt voor een vaste column. In de schijnwerper legendarische voetbalteams als Manderveen 5 en een verslag van het alternatief voor de Tour de France: de Twentse Tenten Tour, die elke zomer plaatsvindt in de Twentse Deep South met als etappeplaatsen Bentelo – Markvelde – De Hoeve – Bornerbroek - Hengevelde etc.

The Wild East - een uurtje leesplezier, te bestellen via thewildeast@facebook.com of kijk op de website.

De strenge winters van 1947, 1963, 1979 en 1996

Deze week verscheen een nieuwe aflevering van het Overijsselse online geschiedenis magazine Mijn Stad Mijn Dorp. Hierin onderstaand verhaal van mij over de strenge winters van 1947, 1063, 1979 en 1996, waarvan ik er zelf drie heb meegemaakt.

Srenge winters

Maandenlang stonden er schansen gemaakt van ijssneeuw in onze straat en bestookten we elkaar vanachter deze beschuttingen met sneeuwballen. In de herinnering lijkt alles uit je jeugd veel groter dan het werkelijk was, dus de periode met sneeuw was misschien in werkelijkheid iets korter. Toch staat die winter van 1963 bij veel ouderen in het geheugen gegrift. Er werd grotendeels nog op kolen gestookt, waar tegen het einde van de winter gebrek aan was. Auto’s reden over het IJsselmeer, rivieren waren dichtgevroren. De winters van 1979 en 1996 waren ook streng, maar er was centrale verwarming, het leven was comfortabeler. De nóg ouderen onder ons herinneren zich de winter van 1947, net na de oorlog, dat was pas afzien.

De winter van 1947
In de nacht van 14 op 15 december daalt de temperatuur plotseling sterk en komen binnenschepen vast in het ijs te zitten. Drie maanden lang zullen ze niet meer voor of achteruit kunnen. Eind januari ligt op bijna alle wegen een ijskorst, waarop de kinderen naar school schaatsen. Op de Noordzee liggen kilometers lange ijsvelden en de zeewatertemperatuur daalt naar -2 graden. In februari wordt het ijs bedekt met grote hoeveelheden sneeuw. Treinen moeten worden uitgegraven. Tot tientallen meters uit de kust kan over zee gewandeld worden. Het zijn niet de lage temperaturen maar het is de lengte van de koude periode (van half december tot half maart) die de winter van 1947 tot een onvergetelijke maakt. Heel bijzonder is ook dat de strenge winter werd gevolgd door de warmste zomer sinds mensenheugenis.

Toertocht op het IJsselmeer (foto: Geschiedenis 24)

De winter van 1963
De gashaard zou enkele jaren later pas de huiskamers veroveren. De grote meerderheid van de bevolking stookte nog op kolen. We stonden op de drempel van een enorme toename van de welvaart, maar de sfeer van ‘1948’ van Koot & Bie was nog grotendeels aanwezig.
In 1962 zet de winter half november al vroeg in, maar dooit het midden december. In die periode steken zware stormen op, waardoor op de Noordzee scheepsrampen plaatsvinden. Dan volgt er van 19 december tot de tweede week van maart een lange onafgebroken periode van vorst. Deze winter zal later de boeken ingaan als de koudste van de twintigste eeuw. Het is niet alleen de kou die voor overlast zorgt maar ook de sneeuwstormen en de dikke pakken sneeuw die maar blijven liggen. In het hele land raken dorpen geïsoleerd. De periodes met storm en stuifsneeuw worden afgewisseld door zonnige periodes. Januari is een zéér koude, zéér zonnige en zéér droge maand, die vele records doet sneuvelen. Die zon ontbreekt tijdens het verrijden van de Elfstedentocht op 18 januari. De weinige deelnemers die de finish bereiken hebben te maken met een bij vlagen stormachtige en koude wind. Net als in 1947 raken meren en rivieren totaal dichtgevroren en liggen er grote ijsvelden voor de kust. Op 25 februari nemen 15.000 mensen deel aan een auto-toertocht op het IJsselmeer. Gemiddeld lag er in 1963 overal een sneeuwdek gedurende 11 weken. Anders dan in 1947 werd deze zeer koude maar ook zonnige en droge winter opgevolgd door een koele en natte zomer.

De winter duurde zo lang, dat ook de paters in Zenderen de verleiding van het ijs niet konden weerstaan (foto uit: De Mars, april 1963)

De winter van 1979
Heeft de winter van 1963 zich gegrift in het geheugen van ‘de grijze golf’, die van 1979 kunnen 30-plussers zich nog herinneren. Deze winter bracht geen onafgebroken vorst, zoals die van 1947 en 1963. Periodes van vorst en dooi wisselen elkaar af evenals warmte- en koude records. Eind november was het in Nederland sinds 1894 nog nooit zo warm geweest en op 30 december haalt Twente een maximum temperatuur van -12 graden, sinds 1890 was het niet zo koud. 1979 was de winter van de sneeuwstormen en vooral die van de ijzel. De ijzel zorgt voor veel overlast. Bestrijding van de gladheid is niet meer te doen. Voor huiswaarts kerende gasten na mijn verjaardag in januari was de terugweg onbegaanbaar door een dik pak ijzel op stoep en straat. De verjaardag duurde voort tot het daglicht wat meer veiligheid bood. Mensen blijven gedwongen thuis van school en werk. In het noorden heeft men te kampen met sneeuwduinen waardoor dorpen van de buitenwereld zijn afgesloten. Treinen rijden soms met geopende deuren wegens storing aan het elektrisch systeem. Maar ze reden wel! Kom daar nu nog eens om. De winter houdt lang aan met zes dagen sneeuw in mei. De daaropvolgende zomer is beroerd: koel en somber.

Schaatsen op straat in 1979 (foto: Jan de Roos)

De winter van 1996
Deze winter was met een gemiddelde temperatuur van 2,6 graden de op acht na koudste van de eeuw, maar staat toch bekend als een zeer koude winter. Dit komt vooral omdat men gewend was geraakt aan zeer zachte winters. Tussen 1988 en 2000 staan zes winters geboekt bij de tien zachtste van de eeuw. Het aantal vorstdagen was hoog in 1996, in Twente waren het er 121 en op 9 februari werd daar -21 graden gemeten. Er was nogal een verschil tussen Noord- en Zuid-Nederland. In Noord-Nederland drong zich de vergelijking met 1963 op. Het was er bijna net zo koud, en net zo langdurig, maar ook was het zonnig en droog, net als in 1963. Zoals in de inleiding gesteld was er ook een verschil: een gebrek aan steenkolen deed zich niet gelden, bloemen op de ruiten behoorden tot het verleden. Overijssel behoorde die winter tot het noorden. Net in die periode zat ik midden in een verhuizing. De centrale verwarming was kapot en de auto weigerde dienst wegens vlokkende diesel. Er moest veel geïmproviseerd worden. Een winter om nooit te vergeten. Nog jaren was ik bang voor een weigerende auto tijdens een koude periode maar een winter zoals in 1996 hebben we sindsdien niet meer gehad.

Aan bovenstaand verhaal zijn allerlei foto’s toegevoegd en links naar websites en beeldbanken waar nog veel meer informatie te vinden is over de strengste winters na de Tweede Wereldoorlog. Ga daarvoor naar Mijn Stad Mijn Dorp.

Nieuwe nummer Mijn Stad Mijn Dorp is uit, thema: Winter

Het eerste nummer van Mijn Stad Mijn Dorp in 2014 staat online. Het door het Historisch Centrum Overijssel uitgegeven online geschiedenis magazine, waaraan ik als redacteur ook een steentje bijdraag, staat deze keer in het teken van de Winter (van vroeger).

Winter-gerelateerde onderwerpen zijn onder meer:
- Skiwedstrijden op de Lemelerberg in de jaren vijftig en zestig
- Herinneringen aan de strenge winters van 1947, 1963, 1979 en 1996
- De lange onderbroeken van Jansen & Tilanus
- Rodekoolrolletjes, een typisch wintergerecht
- Hendrick Avercamp, schilder van de Kleine IJstijd
- Films en filmpjes met winterse taferelen uit de beeldbank van het HCO

Naast de vaste rubrieken (boeken, cultuurhistorie, de plek van, beeld en geluid) bevat Mijn Stad Mijn Dorp nog een groot aantal andere interessante artikelen, onder meer:
- Verslag van de trip van P.E.C. naar Engeland in 1947
- Miniatuurboerderijtjes getuigen van verdwenen bevolkingsgroep
- De Horte: ‘horten en stoten’, ‘doorlaten en tegenhouden’.

Bekijk hier het nieuwe nummer en neem hier een gratis abonnement op Mijn Stad Mijn Dorp.

Muziek uit het oosten: Jan Manschot

Zo langzamerhand komt je eigen generatie aan de beurt. Jan Manschot alias Brekken Jan Schampschot, één van de helden van toen, is oet de tied e'komm'n.

Beleef de Koude Oorlog aan de IJssel

Onlangs verscheen de brievenroman Koude oorlog aan de IJssel van A.L. Snijders en Erik Harteveld. De provincie Overijssel had beide auteurs gevraagd een literair product te leveren over het onderwerp IJssellinie in de jaren vijftig. Zoals dat hoort tegenwoordig is er nu ook de app die als volgt wordt aangeprezen: ‘Ga met de hele familie een dagje naar Olst en speel het interactieve spel IJsseloorlog. Kruip in de huid van een Russische spion en ontfutsel de geheimen van de IJssellinie’. De app is gratis te downloaden.

Alle informatie over deze app en het boek is te vinden op de site van de provincie Overijssel.

Boekenmarkten en boekenbeurzen in 2014 in Overijssel

Kijk hier voor 2015

Dit is een voorlopige lijst. Lang alle data en gegevens van met name de kleinere boekenmarkten zijn nog niet bekendgemaakt. Aanvullingen? Mail even.

Losser - Boekenbeurs Erve Kraesgenberg op zaterdag 11 en zondag 12 januari van 10 tot 16 uur

Glanerbrug - Boekenbeurs op 24, 25 en 26 januari in Dorpshuis, Kerkstraat 20

Deventer 13e Deventer Antiquarische Boekenbeurs op zaterdag 25 januari van 10 tot 17 uur in de Bergkerk

Steenwijk – Boek Totaal Festival op zaterdag en zondag 1 en 2 februari in Buitengoed Fredeshiem bij Steenwijk

Heemse - Boekenmarkt in De Aerninckhof op zaterdag 8 februari van 10 tot 12.30 uur

Delden - Boekenmarkt in de Voorhof bij de Oude Blasiuskerk op zaterdag/zondag 1 en 2 maart van 11 tot 16 uur

Denekamp - Boekenmarkt tijdens de Noabermarkt op zondag 9 maart 12 tot 17 uur op het Nicolaasplein

Borne - Boekenmarkt tijdens Borne op z'n Best op zondag 13 april van 12 tot 17 uur op Nieuwe Markt

Almelo - Boekenmarkt Bleekkerk op zaterdag 26 april van 10 tot 16 uur

Oldenzaal – Boekenmarkt op zaterdag 26 april van 11 tot 17 uur op de Ganzenmarkt

Hengelo - Euregio Boekenmarkt Tuindorp ‘t Lansink op zondag 27 april van 10 tot 17 uur op het C.T. Storkplein

Ootmarsum - Streekboekenmarkt op het Kerkplein op zondag 25 mei

Almelo - Boekenmarkt op Hemelvaartsdag 29 mei in centrum Almelo

Zwolle - Zwolse Boekenmarkt in centrum van Zwolle op zondag 1 juni van 13 tot 17 uur

Zwartsluis - Boekenmarkt op zaterdag 4 juni van 9 tot 16 uur

Steenwijk - Koopzondag-Boekenmarkt op zondag 29 juni van 11 tot 17 uur

De Lutte - Boekenmarkt tijdens de Hellehondsdagen op zondag 29 juni vanaf 10 uur

Diepenheim - Boeken- en Platenmarkt op plein 'Onder de Platanen' op 6 juli

Hardenberg - Boekenmarkt op de Markt op zaterdag 12 juli

Ommen - Boekenmarkt tijdens Ommer Bissingh in centrum van Ommen op dinsdag 22 juli van 9 tot 16 uur

Deventer - Grootste boekenmarkt van Europa op zondag 3 augustus

Ommen - Boekenmarkt tijdens Ommer Bissingh in centrum van Ommen op dinsdag 5 augustus van 9 tot 16 uur

Dalfsen - Boekenmarkt tijdens Blauwe Bogen dagen op vrijdag 8 augustus van 10 tot 17 uur

Kampen - Kamper Stripspektakel op zaterdag 16 augustus van 10 tot 17 uur

Olst - Boekenmarkt op zaterdag 23 augustus van 9.30 tot 16 uur

Borne - Boekenmarkt tijdens Melbuulndagen op zaterdag 30 augustus van 9 tot 17 uur

Delden - Boekenmarkt op zondag 21 september van 12 tot 17 uur tijdens Cultureel Straatfestival

Oldenzaal - Boekenmarkt op zondag 19 oktober op de Groote Markt van 12 tot 17 uur

Denekamp - Boekenmarkt bij Natura Docet op zaterdag-zondag 29-30 november van 10 tot 17 uur

Genomineerden Overijssels Boek van het jaar bekendgemaakt

Vandaag is in het RTV Oost radioprogramma OverUITdeKunst van Peter Schoof door Inge Zomer van het HCO bekendgemaakt welke boeken in de categorieën fictie en non-fictie zijn genomineerd voor het Overijssels Boek van het Jaar 2013. De verkiezing wordt dit jaar voor de zesde keer gehouden en wordt georganiseerd door Historisch Centrum Overijssel te Zwolle, Rijnbrink Groep te Nijverdal en Stadsarchief en Athenaeumbibliotheek te Deventer. Door de fictie jury werden 8 boeken genomineerd en door de non-fictie jury 11.

Fictie – de genomineerden
Joris van Casteren. Het been in de IJssel
Jaap van Gelderen. Een dadel uit Marakesh: op reis met de jonge schilder Hendrick Avercamp
Paul Gellings. Augustusland
Ria Lazoe. Gevangen vogel
Almar Otten. Jeugdzonde
Christine Otten. Om adem te kunnen halen
A.L. Snijders en Erik Harteveld. Koude oorlog aan de IJssel
Judy Westerveld. Strak plan

Ozkan Akyol won vorig jaar met Eus de fictieprijs

Non-fictie – de genomineerden
Joop van Putten. 80 jaar in Zwolle: een generatie in 80 portretten
Dirk Kok. Aanzeggen: rouw- en begrafenistradities in Staphorst
Wil Schackmann. De bedelaarskolonie: de Ommerschans, het eerste landelijk gesticht voor luilevende armen
Everhard Jans, Ewout van der Horst, Robert Kemper Alferink. Boerderijen in Salland
Gerard A.B. Nijhuis. Georg Willem Amelung, commies van de convooien en licenten te Ootmarsum 1774-1791
Mascha van Damme. Heren op het land: buitenplaatsen van Twentse textielfabrikanten
Henk Nalis. Merkwaardig en zeldzaam: 160 jaar Deventer museumgeschiedenis
Mirjam Pool. Procedures en pistolen: over een gijzeling, de overheid en het publiek
Gerard Kuster. Veemarkt Zwolle 1984-1987
Bonne Rauhé. Vroomshoopse vertellingen: historie en romantiek van een veelkleurig kanaaldorp
Jan Gulikers, Ad van Halem. IJsseldelta: nationaal landschap in beeld

Jan ten Hove won vorig jaar met Grensgang de non-fictie prijs

Voor meer informatie over de genomineerde boeken, de jury's, de winnaars in voorgaande jaren etc. kijk op de website Overijssels Boek van het Jaar.

Op 13 maart worden de winnaars bekendgemaakt en de prijzen uitgereikt tijdens een feestelijke bijeenkomst in het Historisch Centrum Overijssel in Zwolle.

Regionale uitgaven 2014-2

Rubriek met aanschafinformaties voor collectioneurs in de bibliotheken van Overijssel, maar uiteraard ook voor iedere belangstellende.

Ga voor bestellingen (bibliotheken) naar Bicat Wise – Titels – Besteladministratie – Kies voor IAI’s – Week 2014-03

IAI’s 2014-2

Keukengeheimen uit het Vechtdal / Anita Meuleman ; ill. Fred Roest. - Denekamp : Heinink, 2013. - 96 p. – ISBN 9789491640124. - € 24,95

Kijk-, lees en kookboek waarin twaalf kleinschalige lokale producenten waaronder een wijnbouwer, een biologisch dynamische groenteteler en een scharrelvarkenshouder over hun pure producten vertellen en bovendien hun lekkerste familiegerecht maken. Tevens vertellen vier koks uit het Vechtdal over hun passie voor koken met lokale producten en geven ze in tientallen recepten hun keukengeheimen prijs.

Een verdraaid mooie tijd: opkomst en ondergang van Oldenzaal discostad / Ben Siemerink en Harry Jutten. - Denekamp : Heinink Media, 2013. - 88 p. – ISBN 9789491640155. - € 24,95

In de jaren ’70 en ’80 van de vorige eeuw was Oldenzaal het Mekka voor discogangers in de verre omtrek, inclusief het naburige Duitsland. Op een gegeven moment telde Oldenzaal acht discotheken, elk met een eigen sfeer en publiek. Hengeloër Paul Borghuis opende in 1968 de ‘Trio Club’, de eerste echte discotheek en sloot dertig jaar later de ‘Jumbo Dancing’, de laatste der Oldenzaalse discotheken. Mooi bladerboek over ‘een verdraaid mooie tijd’.

De slag gewonnen, de slag verloren / Gert Timmermans. - Soest : Boekscout.nl, 2013. - 237 p. – ISBN 9789402203165. - € 18,75

De slag gewonnen, de slag verloren vertelt het verhaal van de Slag bij Ane in 1227. Bisschop Otto II heeft Harm en Willem nodig en dus gaan ze op reis naar Koevorden. Daar ontdekken ze al snel dat de bisschop bezig is zijn hand te overspelen. De Drenthen zijn sterker en onberekenbaarder dan gedacht. Wanneer ze weer terugkomen in hun woonplaats Hasselt laat de slag hen niet meer los. Zes jaar later wordt er zelfs een klooster gebouwd aan het Swartewater. Ter genoegdoening van het zielenheil van alle omgekomenen, maar of dat de werkelijke reden is? Eerste (jeugd)roman van een docent geschiedenis.

Mijn vader: militair 14.09.07.004 / Hans Cuppen. - Soest : Boekscout, 2013. - 184 p. – ISBN 9789402203059. - € 17,55

Samen met zijn broer dook Hans Cuppen in de archieven om er achter te komen wie hun vader eigenlijk was. Hun in 1987 in Haarlem overleden vader Jan Cuppen werkte tijdens de oorlogsjaren bij de Deventer politie, die toen nog was gevestigd in het Landshuis aan het Grote Kerkhof. Een verslag van een zoektocht en een weergave van met anekdotes doorspekte gesprekken met ex-collega’s.

Deventer jaarboek 2013 / red.: J.C. Bedaux ... [et al.]. - Jrg. 27. – Deventer : Corps 9 Publishers, 2013. - 144 p. – ISBN 9789079701285. - € 15,-

Historische bijdragen over Deventer met onder meer een uitgebreide bedrijfsgeschiedenis van de firma Stegeman en over wie nu eigenlijk de vader van het bekende leesplankje genoemd mag worden. Verder een aantal vaste rubrieken over o.a. archeologie, bouwhistorie, recent verschenen literatuur en de Deventer kroniek.

Architectuur in Deventer tijdens het interbellum / tekst Peter Dekker e.a.; fotografie Erwin Zijlstra. - Deventer : Stichting Oud Deventer, 2013. - 112 p. – ISBN 9789079701278. - € 13,50

In Deventer staan nog heel wat panden die het verhaal vertellen van de periode tussen de twee wereldoorlogen. Er werden toen complete wijken gebouwd voor de fabrieksarbeiders, met scholen en kerken, soms werd daarbij de verzuiling zichtbaar, zoals in het roomse dorp rond de Vianneykerk. De elite trok naar de groene randen van de stad. Voor de elektriciteit werd een infrastructuur aangelegd met o.a. trafohuisjes, de eerste bioscopen openden hun deuren en het centrum werd aangepast aan de auto. Veel foto’s met voorafgaand een uitgebreide inleiding.

Spaghetti: een foto-en tekstproject in samenwerking met revalidanten van Roessingh / Jan Beerling, Miriam Janssen. - Enschede : Roessingh-Centrum voor revalidatie, 2013. - 59 p. – ISBN 9789490229054. - € 12,50

Het boek Spaghetti is een foto en tekstproject van fotograaf Jan Beerling, schrijfcoach Miriam Janssen en vormgever Pier van Dijk. Jan Beerling is voor revalidatiecentrum Roessingh een oude bekende, niet alleen als voormalig revalidant, maar ook als auteur van het boek StarringU!, waarin revalidanten van Roessingh geportretteerd werden. In zijn nieuwe boek Spaghetti staat de wirwar aan gedachten en emoties, waarin revalidanten terechtkomen, centraal.

De Kul: altijd zondag: gloriejaren van De Kul / Fred Veldman. - Denekamp : Boekwinkel Heinink, 2013. - 119 p. – ISBN 9789491640131. - € 28,25

Meer dan een eeuw bestond De Kul in Denekamp als uitgaansgelegenheid, waarbij het is voorgekomen dat drie generaties bruidsparen elkaar hebben leren kennen in deze dancing, die tijdens de hoogtijdagen in de jaren zestig en zeventig van heinde en ver publiek trok. Midden jaren negentig moest De Kul het afleggen tegen megadisco’s als ZAK en Index op Duitse industrieterreinen.

Foabelkes zint woar! / Leo Faes. - Denekamp : Heinink Media, 2013. - [96] p. – ISBN 9789491640179. - € 14,95

Bundel fabels in het Twents, geïnspireerd door de fabels van Aesopus of Aisopos, een Griekse dichter en door de fabels van Jean de la Fontaine. Met tekeningen van de auteur.

Gaellemuun in 150 meinsn van veurbi-j / Gaellemuniger Taelkrink. – 2013. - 158 p. - € 10,-

150 portretten en gedichten in het dialect over markante Genemuidenaren, die eerder in de Stadskoerier stonden.

Värse gruunte: verhaeltjes en gedichies in 't Dalser dialect / Wärkgroep Dalser Dialect van de Historische Kring Dalfsen. - Historische Kring Dalfsen, 2013. - 128 p. - € 7,-

Verhaaltjes en gedichtjes in het Dalfser dialect. Opvolger van 'Gruunte uut eingn tune'.

Opskriefsels / Ben Riesebos. - Historische vereniging voor de IJsseldelta 'Jan van Arkel', 2013. - 79 p. - € 10, -

Verhalen en gedichten van Ben Riesebos in het Kamper dialect.

Beatcultuur in Enschede in de sixties

’n Sliepsteen, het blad van de Stichting Historische Sociëteit Enschede-Lonneker, heeft een speciaal nummer uitgegeven over een Enschedees fenomeen: de beatcultuur in de jaren zestig. Den Haag spande de kroon met het aantal beatgroepen, maar Enschede was goede tweede met meer dan dertig bands.

’n Sliepsteen belicht vele aspecten van dit belangrijke onderdeel van de cultuurhistorische geschiedenis van Enschede: bandleden komen aan het woord, evenals een ‘beatkapper’, een manager, een fotograaf. Veel mooie details en anekdotes komen voorbij. Om er één te vermelden: Manager Gerard Grotenhuis, die na het overlijden van zijn vader op 17-jarige leeftijd eigenaar werd van de legendarische hotel-dancing Modern, gaf The Buffoons een vast contract van een jaar in zijn dancing. De groep kreeg daardoor de tijd hun toch al unieke geluid verder te polijsten. Met behulp van een uitgekiende marketingcampagne verkregen The Buffoons, die alleen covers op hun repertoire hadden staan, (inter)nationale faam. Ze zongen beter dan The Beach Boys werd vaak gezegd. Grotenhuis is nu een zeventiger en nog steeds – naar eigen zeggen 100 uur per week – werkzaam in de horeca.
Veel bands speelden voornamelijk covers en er was het typisch Enschedese geluid: de close harmony zang. The Buffoons, The Honest Men, The Ronal Four, The Rabbits en andere groepen beheersten deze stijl. Beschreven wordt hoe groepen aan het perfecte geluid werkten. Er staan nog veel meer interessante details in dit speciale nummer, dat ik in een uur ‘achter mekaar uit las’.

The Buffoons in 1966

In 1970 was het in een keer afgelopen. De jongeren waaierden uit, kregen een echte baan en de discotheken kwamen op. Maar de herinneringen aan de Enschedese sixties subcultuur bleven levend. Geen wonder dat latere reünies in deze stad zo aansloegen. Tweejaarlijks trekt Textielbeat duizenden bezoekers. Dan is iedereen er weer, de jongeren van toen, de fans en de bands. Behalve de al genoemde ook First Move, Rowdies, Indeeds, The Hun, Teach-In, Centurions, Refreshers e.a. Het hoogste aantal optredende bands tijdens een festival was achttien.

Kijk op de website van SHSEL voor veel links over de sixties in Enschede. De Oudheidkamer Twente is vorig jaar gestart met Poparchief Twente.

Het speciale nummer van ’n Sliepsteen bestellen? Maak € 5,90 over op rekening 4939176 van Stichting Historische Sociëteit Enschede-Lonneker.

Zie ook: Muziek uit het oosten: First Move

Topografische kaart van 1849 (35): Hengelo

Een van de meest bijzondere kaarten uit de Overijssel Collectie is de Topografische kaart van Overijssel, 1849, vervaardigd in opdracht van de provincie Overijssel. Door de systematische kartering door het Kadaster en triangulatie van Krayenhoff konden er toen voor het eerst kaarten op grote schaal gemaakt worden, die ook nog nauwkeurig waren. Deze kaart was de eerste kaart van Overijssel, waarop o.m. gedetailleerd grondgebruik en administratieve grenzen werden weergegeven. De kaart is in 32 katernen op linnen geplakt.
Deze kaart, die vrij zeldzaam is, verscheen zo'n tien jaar eerder dan de bekende Topografische Militaire Kaart.

Hieronder een gedeelte van de kaart dat de regio Hengelo bestrijkt. Daaronder twee kaartgedeeltes in detail. Klik erop voor vergroting.

In dezelfde tijd dat deze kaart tot stand kwam gaf A.J. van der Aa zijn Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden uit (1839-1851) met topografische beschrijvingen. Dit 13-delige woordenboek is tegenwoordig full-text op Google Books te vinden.

Van steden, dorpen en zelfs veel gehuchten, maar ook van rivieren en andere geografische namen is in dit naslagwerk een beschrijving te vinden, die de toenmalige situatie weergeeft. Enkele voorbeelden:
Hengelo
Deur(n)ingen
Boeku(e)lo

Mooiste en lelijkste Twentse woord van 2013

De Kreenk vuur de Twentse Sproak deed in het vorige nummer van haar tijdschrift Niejen Bodbreef een oproep om suggesties te leveren voor het mooiste en lelijkste Twentse woord van 2013.

Onder de inzendingen voor de mooiste woorden onder meer :
* blearbessem – stofzuiger
* veraltereerd – de kluts kwijt
* keurntje – korreltje
* grafreuskes – ouderdomsvlekken
* tjog – varken
* drietdinge – waardeloos ding
* heggebalgen – zwaar en snel hijgen

Tot mooiste woord werd bestempeld: röajn/reuin – branden, b.v. langs de slootkant om de begroeiing kort te houden.

Lelijke Twentse woorden, althans volgens de inzenders:
* peerdemieg – slappe koffie
* smiesterd – iemand die minne streken uithaalt
* kniepköttel – zuinig mens
* ‘Oh-noh’ – nietszeggende uitdrukking als antwoord op een mededeling
* beanketeern – verblijven, uithouden

Tot lelijkste woord werd gekozen: beteun – schaars

Overigens staat in de Niejen Bodbreef veel meer lezenswaardigs: verhalen (serieus en humoristisch) en gedichten, uiteraard in dialect, opinies, nieuws, boekbesprekingen etc.

Regionale uitgaven 2014-1

Rubriek met aanschafinformaties voor collectioneurs in de bibliotheken van Overijssel, maar uiteraard ook voor iedere belangstellende.

Ga voor bestellingen (bibliotheken) naar Bicat Wise – Titels – Besteladministratie – Kies voor IAI’s – Week 2014-01

IAI’s 2014-1

Doek op!: 100 jaar schouwburg in Hengelo / Marco Krijnsen. - Boekhandel Broekhuis, 2013. - 111 p. – ISBN 9789077780008. - € 19,95

Tekst op omslag: ‘Voor de schouwburg van Hengelo is het doek in de afgelopen jaren heel wat keren opgegaan. Geopend in 1913 als concertgebouw, talloze keren verbouwd en heropend, totdat sloop onvermijdelijk was. Na de pauze het Rabotheater. In die eeuw veranderde de samenleving en daarmee ook het publiek, de programmering en de positie van cultuur. Dit boek laat het allemaal zien. Net als de sterke verhalen en lachwekkende anekdotes die nu eenmaal bij theater horen’.
Mijn mening: Prachtig lees- en kijkboek!

Almelo in kleur: 1952-1979 / samengest. door Peter Leeuwen. – 2013. - 128 p. – ISBN 9789080542679. - € 15,95

Volgens de samensteller zelf de laatste uit de serie ‘In kleur’ over een aantal Oost-Nederlandse steden. Dit laatste deel is zelfs het tweede van de Almelose kunstenaar over zijn woonplaats. Leeuwen haalde de afgelopen jaren veel dia’s boven water en behoedde ze daarmee van de ondergang. De kleurendia’s geven het straatbeeld weer, de gebouwen en het dagelijks leven in de periode 1952 tot 1979. Voor de oudere generatie nog zeer herkenbaar.

Vroomshoopse vertellingen: historie en romantiek van een veelkleurig kanaaldorp / Bonne Rauhé ; tekstredactie: Klaas Dragt, Thea Kroese, Hans Nieboer ; illustraties: John Mulder. - Stichting Levend Vroomshoop, [2013]. - 178 p. – ISBN 9789081632409. - € 15,-

Bonne Rauhé, geboren in 1926, heeft vrijwel zijn hele leven in Vroomshoop gewoond. Hij kent de omgeving waar hij opgroeide, aan de Vroomshoopse wijken nabij de Tonnendijk, als zijn eigen broekzak. Hij schrijft er ook over, in vele artikelen in het kwartaalblad van de Oudheidkundige Vereniging Den Ham-Vroomshoop, zijn die doorleefde verhalen terug te vinden. In dit boek zijn de mooiste en de meest indringende samengebracht. De verhalen zijn deels autobiografisch, deels historisch.

De canon van Steenwijkerland: veertig vensters op de geschiedenis van de gemeente / redactie: H. Spreen, J.A. Steenstra, J. Tiesnitsch en J.D. van der Tuin. - [Kampen] : IJsselacademie, [2013]. - 170 p. – ISBN 9789066972346. - € 24,95

De uitgestrekte gemeente Steenwijkerland omvat, naast Steenwijk, in totaal meer dan 30 kernen, waaronder Blokzijl, Giethoorn, Oldemarkt en Vollenhove. Elk van die kernen heeft een eigen geschiedenis en dus een eigen identiteit. In veertig vensters is door de keuze van de onderwerpen geprobeerd recht te doen aan de grote verscheidenheid van het gebied.

Daar waar ik geboren ben: historische verhalen opgetekend door Bernard Kamphuis / Bernard Kamphuis. - Enschede : Van de Berg, 2013. - 240 p. – ISBN 9789055124091. - € 14,95

Autobiografische verhalen van de geboren Buursenaar. De auteur was actief in het verenigingsleven en schrijft veel over het dorpsleven. Zo kan het boek als een soort kroniek van Buurse in de tweede helft van de twintigste eeuw beschouwd worden.

Blik op Onna: levensverhalen uit Onna en Onnaseveld / samenst. Liesbeth Hermans. – 2013. - 169 p. - € 10,-

De schrijfster interviewde een aantal van de oudste inwoners van Onna en reconstrueerde aan de hand van hun verhalen de nog vrijwel onbeschreven geschiedenis van deze buurtschap, waarbij de nadruk ligt op de tijd vóór de Tweede Wereldoorlog.

Haarle in oorlogstijd: gezien door de ogen van een puber / Jan Rodijk. - Haarle : Stichting Marke Haarle, 2013. - 64 p. – ISBN 9789090279350. - € 10,-

Jan Rodijk fietste tijdens de oorlogsjaren als puber veel rond in de omgeving Haarle, Raalte, Hellendoorn en Nijverdal om boodschappen te doen voor zijn ouders en buren. Deze periode liet een onuitwisbare indruk bij hem achter. Later legde hij heel veel vast uit deze tijd in een groot aantal notities, die de basis vormen voor dit boekwerkje.

Website Wie is wie in Overijssel vernieuwd

De door Historisch Centrum Overijssel, Stadsarchief en Athenaeumbibliotheek en Rijnbrink Groep (voormalige OBD) onderhouden website www.wieiswieinoverijssel.nl bestaat al zo’n tien jaar en bevat circa 650 biografische schetsen van Overijsselaars.
De Access database die ten grondslag lag aan de website is nu vervangen door MySQL. Dit betekent dat het invoeren van nieuwe en het aanpassen en verbeteren van bestaande biografieën vele malen minder bewerkelijk is geworden. De redactie kan nu alles veel sneller en gemakkelijker bijhouden.

Hierbij de oproep aan historische verenigingen, (amateur)-historici en anderen, die bijvoorbeeld over veel informatie beschikken over een bepaalde persoon, om een biografische schets van een bekende Overijsselaar uit heden of verleden toe te zenden. Ruw materiaal aanleveren, dat door de redactie bewerkt kan worden, mag ook. Het kan gaan over sporters, beeldende kunstenaars, politici, wetenschappers, schrijvers en dichters, acteurs, artiesten, musici of personen die passen in de categorieën bedrijfsleven, onderwijs, Tweede Wereldoorlog, maatschappelijk leven, religie of streekhistorie. Een beschreven persoon hoeft overigens niet in een bepaalde categorie te passen.

Het merendeel van de lemma betreft overleden personen. Het aantal bekende Overijsselaren uit de periode tot en met het begin van de twintigste eeuw is groter dan die uit pakweg de afgelopen 100 jaar. Toch worden ook nog levende personen toegevoegd. Met name mensen die al een lange carrière achter zich hebben (sport, muziek, showbizz, politiek etc.) komen hiervoor in aanmerking. Wanneer het om écht bekende Nederlanders gaat die nog volop in de running zijn is een beschrijving van hun jeugd en beginjaren van hun loopbaan welkom, voor zover deze nog niet elders op internet beschikbaar is. Voor recentere informatie kan de redactie dan verwijzen naar andere internetbronnen.
Om enige uniformiteit te waarborgen vragen we teksten aan te leveren die tussen de 800 en 1200 woorden bevatten. Dit is een richtlijn, iets korter en langer mag ook.

Wij hopen als redactie natuurlijk op een mooie respons.

Muziek uit het oosten (70): Jeffrey Spalburg - Onniedan!

Een speciale rubriek – voor de liefhebbers van muziek. Van alles wat – in ’t Engels of in ’t plat. Goud en oud, nieuw of fout.

Na Hengelo-o-o heeft Jeffrey Spalburg opnieuw een videoclip gemaakt waarin Hengelo een hoofdrol vervult. De opnames voor de clip werden gemaakt in Hengelose uitgaansgelegenheden tijdens de door 20.000 mensen bezochte kerstmiddag. Het Twentse stopwoord Onniedan! (Is het niet?) is de titel van het nummer.

Overijssel geeft 25 rijksmonumenten subsidie voor grote restauratie

De provincie Overijssel geeft 25 eigenaren van rijksmonumenten in Overijssel subsidie voor de restauratie van hun monument. Deze nieuwe subsidie is bedoeld voor grootschalige restauraties. In totaal wordt er ruim € 3,5 miljoen verdeeld.

Het meeste geld (€ 391.000) gaat naar de Stadsgehoorzaal in Kampen. € 367.000 is beschikbaar voor de toren van de St. Lambertusbasiliek te Hengelo.

Boven: Stadsgehoorzaal Kampen
Onder: St. Lambertusbasiliek Hengelo
(foto's: Wikimedia Commons)

Onderstaande monumenten ontvangen bedragen variërend van € 16.000 tot € 288.000. De gemiddelde bijdrage is € 140.000 per monument.

Vakwerkschuur de Roosker - Enschede € 59.565,75
H. Plechelmuskerk - Rossum € 66.500,-
Reestkerk - Oud Avereest € 175.000,-
Ruïne De Toutenburg - Steenwijkerland € 25.531,06
Huize de Bult - De Bult € 47.349,04
voormalige Heilig Geest Kapel - Vollenhove € 60.926,-
Martinustoren - Losser € 83.239,-
Landhuis Schoonheeten - Heeten € 151.699,40
Kerk en toren van de St.Willibrordus - Vilsteren € 210.684,-
Boerderijencomplex - Balkbrug - € 16.004,-
R.K. Kerkhof toegangshek en ommuring - Zwolle € 97.127,07
Rentmeesterhuis - Hellendoorn € 23.491,-
Hervormde Kerk - Losser € 213.787,94
Toren Nicolaaskerk - Wesepe € 68.000,-
Boerderij de Mediaan - Welsum - € 83.813,21
In de Drie Haringen - Deventer € 250.286,67
Schoorsteen Janninkcomplex - Enschede € 155.938,70
Dak landgoed Groot Zwaaftink - Heeten € 21.873,93
Toren R.K. Kerk - Tubbergen € 115.964,68
Orgel dorpskerk - IJsselmuiden € 189.399,23
Noors Landhuis de Eese - Steenwijkerland € 232.028,30
Boerderij Tolhekke - Witharen € 288.855,04
Kademuren vestinggracht - Hasselt € 204.809,71

Nog meer jaaroverzichten en lijstjes

Linda Zeggelaar heeft op haar blog een verzameling gezet van allerlei terugblikken op het jaar 2013 op het gebied van muziek, nieuws, social media en zoektrends.

Overzicht initiatieven digitaal erfgoed in 2013

De Erfgoedstem heeft de meest interessante initiatieven in 2013 om erfgoed interactief toegankelijk te maken, bijvoorbeeld met behulp van digitale historische kaarten en apps., op een rij gezet.

Kijk hier welke websites etc. door De Erfgoedstem worden genoemd.

Aan een aantal van deze initiatieven heb ik zelf aandacht besteed het afgelopen jaar:

Klik op de afbeeldingen om naar de websites te gaan.

Landschapsgeschiedenis Noord-Nederland online

Historische kaarten Friesland in Google maps bekijken

Winnaars Wiki Loves Monuments 2013 bekend

Interactieve kaart met bouwperiode gebouwen