Kenner van streekcultuur en publicist Everhard Jans overleden

Afgelopen dinsdag is Everhard Jans overleden. Hij was een bekende voor degenen die zich bezighouden met regionale geschiedenis, volkscultuur etc. Everhard Jans werd geboren in Almelo op 11 januari 1941. Hij was een zoon van de architect Jan Jans (overleden in 1963), naar wie in Twente een aantal straten genoemd zijn vanwege zijn verdiensten op het gebied van de streekcultuur en die juist dit jaar, 50 jaar na zijn overlijden, herdacht werd met een symposium en een tentoonstelling.

Foto: Everhard Jans (foto Henk Braakhekke – Tubantia)

Everhard Jans doorliep de AKI te Enschede, afdeling boekverzorging en illustraties. Daarna studeerde hij kunstgeschiedenis aan de Universiteit te Münster en promoveerde met een proefschrift over burgerhuizen tussen IJssel en Eems (1400-1850). Hij was jarenlang adviseur volkskunde en kunstgeschiedenis aan het Van Deinse Instituut te Enschede. Jans was ook betrokken bij de oprichting van de Kreenk vuur de Twentse Sproak (1975) en verrichtte na de oprichting van de Twente Akademie in 1982 veel werk voor deze stichting, die later op zou gaan in het Van Deinse Instituut. Everhard Jans was illustrator, sneltekenaar, adviseur boerderijrestauraties, maar was vooral bekend als publicist. Zijn interessegebied was breed. Anne van der Meiden schreef in het voorwoord bij de in 2005 bibliografie van Everhard Jans: ‘Hee hoäldt zich an zienen stiel: aalns wat met ’t Saksenlaand van doon hef: historie, huuze, gebroeken, cultuur, grote en kleane bezundere dingen. ’t Is almoal van betaansie en de meuite weerd um te leazen’.

Publicaties
Everhard Jans publiceerde al in 1959 op 18-jarige leeftijd in tijdschriften als Volkskunde en Twenterlaand en –leu en sproake over onderwerpen als klootschieten en midwinterhoornblazen. Niet veel later schreef hij over bijgebouwen op boerenerven, korenspiekers en vele andere streekculturele onderwerpen in periodieken als Neerlands Volksleven, Driemaandelijkse Bladen, Heemschut, Twentse Post, De Mars, Stad en Land, Historische Kring Almelo, De Nieje Tied, ‘t Inschrien en Jaarboek Twente. Af en toe schreef hij in dialect. Lezingen deed hij op verzoek ook in dialect. Hij liet onder meer de volgende boeken verschijnen:
1970 Gedrukt in Almelo : journaal rond de drukkerij Lulof
1974 Gevel- en stiepeltekens in Oost-Nederland (gebaseerd op onderzoek van Jan Jans)
1975 Huis en hof in en om Geesteren
1977 Het midwinterhoornblazen, verm. herdr. In 1995
1977 Landelijke bouwkunst in Oost-Nederland (met A. Buter en J. Jans)
1980 Langs oude Twentse boerderijen
1986 Het los hoes met achterheerd in Noord- en Oost-Twente
1988 Hooibergen in Oost-Nederland (met A. Goutbeek)
1889 Burgerhuizen tussen IJssel en Eems. 1400-1850
1994 Tuugkisten in Oost-Nederland (met andere auteurs)
1997 Langs oude bomen en boerderijen in Salland
1999 Nieuwjaarsijzers in Oost- Nederland (met andere auteurs)
2000 De kerken van Jan Jans : periode 1950-1963 (met Zeno Kolks)
2001 Korenspiekers in Oost-Nederland
2002 Over schutters en schuttersgilden in Twente
2004 Langs historische boerderijen in Achterhoek en Liemers
2004 Meubilair van Twentse burgers in de achttiende eeuw
2008 Gevel- en stiepeltekens in Twente en de Achterhoek

De laatste jaren schreef hij mede aan het pas verschenen standaardwerk Boerderijen in Salland, waarvan hij het gereedkomen nog heeft kunnen meemaken.

De Twentse Filmbank breidt uit en zoekt sponsors

Ik schreef al eerder over de Twentse Filmbank, de virtuele filmcollectie met historische films/filmpjes met Twentse onderwerpen, die zich ten doel stelt om zo veel mogelijk van in archieven en op andere plekken aanwezige filmbeelden openbaar te maken. De collectie is met een vijftigtal films uitgebreid, waaronder de bekende Meyling-film uit de dertiger jaren ‘Het oold gebroek in Twente’. Ook zijn er plannen voor het plaatsen op de website van de z.g. Adolfs-films, dorpsportretten van de filmer Johan Adolfs uit de periode 1948-1970.

Klik op de afbeelding om de website te bekijken.

Wie materiaal heeft dat nog niet gedigitaliseerd is, kan terecht bij de Twentse Filmbank. Daar wordt de film online gezet en de eigenaar van de filmbeelden krijgt het origineel plus een digitale kopie weer terug.

Voor het verkrijgen van vertoningsrechten en het geschikt maken van de beelden voor vertoning op de filmbank is geld nodig. De initiatiefnemers die zich Ensemble Studio Twente noemen, zijn een sponsoractie gestart waarbij door een minimale inleg van 10 euro één van de vijftig virtuele zitplaatsen bemachtigd kan worden die de virtuele filmzaal rijk is.

Lees over het hoe en waarom van dit alles op de website van de Twentse Filmbank.

Prachtige nieuwe landschapsite over Noorden des Lands

Het zijn gouden tijden voor liefhebbers van geografie en (historische) kaarten. Schreef ik een paar weken geleden al enthousiast een blogpost over de Overijsselse digitale cultuurhistorische atlas, dit keer wijk ik uit naar het noorden, alwaar een fraaie nieuwe website gepresenteerd is. Een website over de landschappen van Noord-Nederland.

De website Landschappen van Noord-Nederland is opgedeeld in 30 deellandschappen of streken en al deze streken hebben een eigen pagina met informatie over het ontstaan (geologie), de landschapsgeschiedenis, bijzondere historische thema's en actuele zaken. Ook worden foto’s getoond en is er een uitgebreide literatuurlijst toegevoegd. Tenslotte zijn er veel links naar relevante websites.

Op een kaartviewer is van al deze landschappen een selectie historische kaarten te vinden: de Kadaster-kaarten van 1832, de Topografische Militaire kaart van omstreeks 1860, de Bonnebladen van omstreeks 1900 en een actuele topografische kaart. Op de kaart kan gezocht worden op toponiemen (plaatsnamen, veldnamen, perceelsnamen, weg- en waternamen, namen van gebouwen), op verhalen, films, foto’s, websites etc., die overigens ook door bezoekers (even inloggen) mogen worden toegevoegd.

Nieuwe website Tradities in Overijssel

Nederland heeft vorig jaar het UNESCO Verdrag ter Bescherming van het Immaterieel Cultureel Erfgoed ondertekend en daarmee tradities en rituelen als erfgoed erkend. Eén van de verplichtingen die Nederland met de ondertekening op zich heeft genomen, is het samenstellen van een Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed.

Overijssel is de eerste provincie die zich daadwerkelijk inzet om het aandachtsveld immaterieel erfgoed vorm te geven. De provincie heeft middelen beschikbaar gesteld voor het project ‘Levend erfgoed in Overijssel’, dat het immaterieel erfgoed in kaart brengt. Uitvoering van dit inventarisatieproject ligt in handen van de Stichting IJsselacademie, het Historisch Centrum Overijsel en het Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed. In het project wordt samengewerkt met historische verenigingen en andere cultuurhistorische organisaties.

De eerste resultaten van het project werden gisteren in het Buitencentrum van Staatsbosbeheer bij Nijverdal gepresenteerd tijdens een inspiratiedag met de onthulling van een digitaal platform voor tradities in Overijssel. De website Tradities in Overijssel bevat tal van voorbeelden van immaterieel erfgoed in Overijssel.

Delpher, nieuw portal digitale collecties boeken, kranten en tijdschriften

De Universiteitsbibliotheken van Amsterdam (UvA), Groningen, Leiden en Utrecht en de Koninklijke Bibliotheek (KB) stelden gisteren een nieuwe online dienst beschikbaar: Delpher. Delpher geeft toegang tot Nederlandse historische teksten uit de digitale collecties van wetenschappelijke instellingen, bibliotheken en erfgoedinstellingen. Delpher maakt het mogelijk om miljoenen gedigitaliseerde pagina’s uit Nederlandse boeken, kranten en tijdschriften op één centrale plek op woordniveau te doorzoeken.

Op dit moment bevat Delpher ruim 90.000 boeken, 1,5 miljoen pagina’s uit 80 tijdschrifttitels en bijna 100 miljoen artikelen uit kranten. Het gaat om materiaal dat momenteel al op internet beschikbaar is en op diverse plekken gevonden kan worden. Het bestand zal de komende jaren groeien met nieuwe gedigitaliseerde publicaties en nieuwe functionaliteiten. Voordeel van dit portal is naast dat het zoeken nu eenvoudiger wordt, de bronnen uniform gepresenteerd worden en op een eenduidige manier doorzoekbaar zijn.

Regionale uitgaven 2013-18

Rubriek met aanschafinformaties voor collectioneurs in de bibliotheken van Overijssel, maar uiteraard ook voor iedere belangstellende.

Ga voor bestellingen (bibliotheken) naar Bicat Wise – Titels – Besteladministratie – Kies voor IAI’s – Week 2013-47

IAI’s 2013-18

Boerderijen in Salland / Everhard Jans, Ewout van der Horst, Robert Kemper Alferink ; fotografie Alex Witteveen ; eindredactie Godelieve Riezebosch. - Bathmen : Stichting Sallands erfgoed, 2013. - 320 p. - Met boerderijenregister en bronnenlijst. – ISBN 9789081861113. - € 29,95

Standaardwerk waarin de historische ontwikkeling en bouwkundige constructie van alle zeven typen Sallandse boerderijen beschreven wordt, maar ook een licht geworpen wordt op alle bijgebouwen zoals kippenhokken, varkensschuren, hooibergen, kook- en 'kakhuussies', karnhuizen, aardappelkelders en bijenstallen. De feitelijke informatie wordt afgewisseld met interviews met bewoners van de boerderijen en met zo’n 500 afbeeldingen. Dit prachtig uitgegeven werk is een must voor iedereen die iets met het Sallandse platteland heeft.

Het huis van Hengelo: de stenen de mensen de verhalen / Marco Krijnsen ; [eindredactie Niels Bakker, Hans Janssen]. - Hengelo : Uitgeverij Kroost, 2013. - 139 p. – ISBN 9789490891060. - € 19,95

Aanleiding voor dit boek is dat vijftig jaar geleden het markante Hengelose stadhuis werd geopend. Het gebouw van architect Berghoef heeft op het gebied van architectuur landelijke uitstraling. Het werd ontworpen als ‘huiskamer’ van de stad en ‘huis van de democratie’ met een grote centrale hal, waar tal van activiteiten hebben plaatsgevonden. Deze activiteiten worden door Marco Krijnsen beschreven: concerten, exposities, demonstraties met spandoeken, trouwerijen, debatten, congressen. De vele anekdotes, afkomstig van ambtenaren en bestuurders, en de vele mooie afbeeldingen maken dit werk tot een prettig bladerboek.

Twickel / [red.: Aafke Brunt, Jan Haverkate, Lucia den Ouden; ills. Roderik zu Castell-Rüdenhausen; fotogr.: Alphons B. ter Brake]. - Delden : Stichting Twickel, 2013. - 296 p. – ISBN 9789082096408. - € 19,90

Dit een compleet boek over Twickel. Hoewel de opzet was een gids samen te stellen voor de bezoeker van het landgoed bij Delden, is dit boek meer dan een gids. Het gaat over de geschiedenis van huis en bewoners, over de architectuur en kunstschatten, over de tuinen, over het landschap, over Delden en de Deldeneresch en over wandelen op het landgoed en omgeving. Vele mooie afbeeldingen, waaronder plattegronden, verhogen het kijkplezier. Jammer dat het leesplezier iets minder is. De enorme hoeveelheid informatie wordt weergegeven in een (te) klein lettertype.

Wat is er gebeurd?: kroniek van de Zwolse ziekenhuizen / red.: A.G.P.Cremers ... [et al.] ; eindred.: Steven ten Veen ... [et al.]. - Corps 9 Publishers, 2013. - 128 p. – ISBN 9789079701261. - € 17,50

Hoe hebben het Sophia Ziekenhuis en het ziekenhuis De Weezenlanden in de tweede helft van de vorige eeuw de basis gelegd voor Isala als grootste niet-academisch ziekenhuis van Nederland? Het antwoord staat in deze kroniek "Wat is er gebeurd?" In dit boek worden onder meer de ontwikkeling van specialismen als de hartchirurgie en neonatologie beschreven. Ook innovaties, de groei van de gezondheidszorg en de medische ethiek komen aan bod. Aandacht is er ook voor de historie van de beide ziekenhuizen.

Mystiek aan de IJssel: biddend leven / Mink de Vries. - Zoetermeer : Boekencentrum, 2013. - 168 p. – ISBN 9789023927303. - € 12,90

AI tekst: ‘Mystiek aan de IJssel beschrijft op een beeldende manier de relatie met het goddelijke. Het boek is een voorbeeld van christelijke mystiek vanuit protestantse traditie. De schrijver Mink de Vries uit Zwolle heeft het Woord als uitgangspunt genomen om zijn ervaringen en openbaringen met God te beschrijven Het boek is opgebouwd uit twaalf teksten/woorden uit de Bijbel die op een directe manier tot de schrijver zijn gekomen in openbaringen en ervaringen. Deze woorden, de zogenaamde roepende woorden, hebben alle twaalf een appel gedaan op en in het leven van de schrijver. Zijn leven wordt sterk gekleurd door deze twaalf roepingen, zij wijzen richting in zijn leven, als bakens in de rivier’.

Canon van de gemeente Hellendoorn / door Johan Alferink ... [et al.]. - Nijverdal : Uutgeverieje 'n Boaken, 2013. - 119 p. – ISBN 9789076272276. - € 12,50

De canon van Hellendoorn, vanaf medio 2012 al digitaal beschikbaar, nu ook in boekvorm mede door toedoen van CSG Reggesteyn. De canon is namelijk bij uitstek geschikt voor het onderwijs, waarin gelukkig steeds meer aandacht is voor de omgevingsgeschiedenis.

De canon van de gemeente Hardenberg: een geschiedenis in veertig vensters / [tekst en tekstredactie Theo Huisman.]. - Gramsbergen : Gaasbeek Media Groep, 2013. - [81] p. - € 7,50

AI-tekst: ‘De Canon van de gemeente Hardenberg biedt een kleurrijk overzicht van de cultuur en de historie van deze grote gemeente, waarin de sfeer van vroeger nog steeds te proeven is in haar oude buurtschappen. De verhalen uit deze Canon gaan over de mensen die hier sinds de prehistorie hebben gewoond en gewerkt: de jagers uit de oudhied, de boeren en kloosterlingen uit de middeleeuwen, maar ook over de avonturiers uit de tijd van de grote verveningen, de ondernemers en plannenmakers uit de laatste eeuwen. Hun geschiedenis wordt hier verteld in 40 vensters'.

De toon gezet!: 25 jaar Valerius Ensemble / [teksten en eindred.:] Cock Lodder ; Stichting Valerius Ensemble, 2013. - 223 p. + 1 DVD. – ISBN 9789082036404. - € 25,-

Uit het voorwoord: ‘Wat bezielde die jonge Enschedese musici, René Geesing en André Kerver, die de oprichters waren van het Valerius Ensemble? En wat vinden Jan Willem de Vriend, Jacob Slagter of Jaap van Zweden van het Valerius? In dit boek leest u hun verhalen. Ook is er een overzicht van de concerten en de vele andere activiteiten die het Ensemble heeft uitgevoerd. Daarnaast zijn er veel interessante verhalen en interviews opgenomen. Componisten en musici met hun eigen verhaal komen ook aan het woord, zoals jazzpianist en componist Bert van de Brink, vertelt over het componeren voor het ensemble en de samenwerking tijdens de repetities. Frank Deiman verhaalt over zijn werk dat hij samen met Willem Wilmink heeft gemaakt en over zijn compositie Oda a la Sal die hij voor Intervocaal en het Valerius maakte.’

Twentse almanak voor het jaar 2014 / [auteurs: Bonne Altena ... et al. ; eindred.: Harry Nijhuis]. - 135e jrg. - Enschede : Twentse Welle, 2013. - 256 p. – ISBN 9789071517365. - € 4,95

Almanak waarin opgenomen het weer per maand, de liturgische kalender, een natuurkalender, het korten en lengen der dagen, de opkomst en ondergang van de maan, de zons- en maansverduisateringen, de gemeenten, lokale en regionale oraganisaties etc. Naast deze feitelijke informatie ook een aantal verhalen en gedichten.

Overijssel 1880-1940 (4): Gids voor Deventer (1890)

Gedurende enkele decennia, grofweg tussen 1880 en 1940 waren geïllustreerde ‘VVV-gidsen’ populair. Ze verschenen tegelijk met het opkomend toerisme en bevatten – en dat maakt ze interessant – vaak uitgebreide plaatsbeschrijvingen. Ze werden uitgegeven door plaatselijke verenigingen voor vreemdelingenverkeer, door de ANWB of door uitgevers die zich speciaal toelegden op het uitgeven van deze gidsen. In de Overijssel Collectie van de Rijnbrink Groep bevinden zich tientallen van deze gidsen, waarvan er een aantal te zeldzaam en/of kwetsbaar zijn om uit te lenen.

We hebben ze gescand en op het weblog Overijssel – Plaatsbeschrijvingen 1880-1940 gezet. In deze rubriek telkens aandacht voor één van deze gidsen.

De Gids voor Deventer en omstreken uit 1890, uitgegeven door Joh. H.W. Kreunen, was de eerste van de hand van M.E. Houck. In 1901 verscheen van dezelfde auteur Deventer en Omstreken, uitgegeven door R. Borst en Co., een veel uitgebreider werk (365 pag.). Deze gids heeft echter meer het karakter van een geschiedkundige beschrijving van Deventer. De gids uit 1890 begint ook met een hoofdstuk ‘geschiedenis’, maar bevat vervolgens een aantal wandeltochten met plaatsbeschrijvingen.

Foto: M.E. Houck, de auteur van de Gids voor Deventer en omstreken

M.E. Houck vestigde zich in 1886 in Deventer, vier jaar voor het verschijnen van het boek. In het boek doet hij zich voor als toerist, die logerend in een Deventer ‘logement’, tijdens een week vakantie de Deventer omgeving verkent en verslag doet van wat hij ziet. Misschien had hij deze beschrijvingen van de omgeving, waaraan allerlei historische feiten zijn toegevoegd, al eerder als toerist gemaakt. Het is waarschijnlijker dat de wandeltochten qua tijd en plaats geënsceneerd zijn.

Topografische kaart van 1849 (33): Goor en Enter

Een van de meest bijzondere kaarten uit de Overijssel Collectie is de Topografische kaart van Overijssel, 1849, vervaardigd in opdracht van de provincie Overijssel. Door de systematische kartering door het Kadaster en triangulatie van Krayenhoff konden er toen voor het eerst kaarten op grote schaal gemaakt worden, die ook nog nauwkeurig waren. Deze kaart was de eerste kaart van Overijssel, waarop o.m. gedetailleerd grondgebruik en administratieve grenzen werden weergegeven. De kaart is in 32 katernen op linnen geplakt.
Deze kaart, die vrij zeldzaam is, verscheen zo'n tien jaar eerder dan de bekende Topografische Militaire Kaart.

Hieronder een gedeelte van de kaart dat de regio Goor en Enter bestrijkt. Daaronder twee kaartgedeeltes in detail. Klik erop voor vergroting.

In dezelfde tijd dat deze kaart tot stand kwam gaf A.J. van der Aa zijn Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden uit (1839-1851) met topografische beschrijvingen. Dit 13-delige woordenboek is tegenwoordig full-text op Google Books te vinden.

Van steden, dorpen en zelfs veel gehuchten, maar ook van rivieren en andere geografische namen is in dit naslagwerk een beschrijving te vinden, die de toenmalige situatie weergeeft. Enkele voorbeelden:
Goor
Enter

Boekenfestijn doet Zwolle weer aan

Eens in de paar jaar doet het Boekenfestijn Overijssel aan – locatie: De IJsselhallen in Zwolle. Morgen is het weer zover. Tot en met zondag 17 november is er keus uit meer dan een miljoen boeken.
Kijk hier voor de openingstijden.

Info over het Boekenfestijn
Op de website staat het volgende: ‘In 1981 is De Centrale Boekhandel opgericht. Oprichter Carel van Daalen bood encyclopedieën aan tegen zeer scherpere prijzen door deze rechtstreekse in te kopen en te verkopen thuis en op boekenmarkten. Na een succesvolle start is de boekenkeuze in de loop der jaren enorm uitgebreid met romans, kook-, reis-, kinderboeken, boeken over historie, kunst en nog veel meer. Bovendien werden er nu ook steeds meer aanverwante producten aangeboden zoals cd-roms, kaarten en kalenders. Sinds 1 juli 2009 staan Jan Bloemendaal en Marco Vries aan het hoofd van de Centrale Boekhandel. Beiden waren toen al meer dan 10 jaar betrokken bij de firma. Boekhandels kopen boeken in met recht van retour en kunnen de boeken terugsturen naar de uitgever. De boeken die terugkomen bij de uitgever mogen tegen gereduceerde prijzen wederom op de markt worden gebracht. Het Boekenfestijn koopt deze boeken en restvoorraden op bij uitgeverijen, boekhandelaren en boekenclubs. Ook importeert Het Boekenfestijn boeken, hobby-artikelen en CD-roms rechtstreeks uit Engeland en de Verenigde Staten. Alles wordt vervolgens aangeboden op zelf georganiseerde verkoop­beurzen onder de naam “Het Boekenfestijn”.
Zeventien keer per jaar strijkt het Boekenfestijn neer in verschillende steden in Nederland en België. Elk Boekenfestijn rijden zo’n twaalf trailers vol strips, kinder-, kook-, computerboeken, romans in het Nederlands en Engels en een uitgebreid aanbod hobby-artikelen naar de beurslocatie. Een vast team medewerkers en flexibele oproepkrachten staan elke beurs paraat om de boeken overzichtelijk uit te stallen. Elke dag tijdens de beurs wordt het assortiment opnieuw aangevuld'.

Voor de goede orde, dit is geen advertorial. Als boekenliefhebber wil ik mede-liefhebbers graag wijzen op de mogelijkheid gratis een enorme hoeveelheid boeken tegelijk te aanschouwen.

Cultuurprijs voor tekstschrijver en toneelspeler Jan Roerink

Jan Roerink (foto: Wikipedie - de vrieje ensyklopedie)

Jan Roerink is onderscheiden met de Cultuurprijs 2013. Deze prijs wordt in principe jaarlijks uitgereikt door het Prins Bernhard Cultuurfonds Overijssel aan een persoon of een instelling die zich verdienstelijk heeft gemaakt voor de cultuur dan wel het cultuurbehoud in de provincie Overijssel. Roerink is bekend als lid van Revuegezelschap ‘De Boer’nleu’ uit Lonneker. Hij schrijft en regisseert elke twee jaar een nieuwe revue en is daarnaast één van de hoofdrolspelers. Hij had ook een kleine rol in de tv-serie ‘Van Jonge Leu en Oale Groond’. Burgemeester Peter den Oudsten van Enschede heeft de prijs in zijn functie als vice-voorzitter van het cultuurfonds zaterdagavond in Hardenberg uitgereikt aan Roerink na afloop van een voorstelling van ‘De Boer’nleu’. Na meer dan veertig jaar houdt ‘De Boer’nleu’ na dit seizoen op te bestaan. De prijs bestaat uit een glasobject van de Almelose kunstenares Sien van Meurs en een geldbedrag van 5.000 euro.

Kijk hier voor de prijswinnaars van 1990-2012.

Bekende Overijsselaars van toen (8): pastoor Veeger te Hertme

Het Openluchttheater heeft het kerkdorp Hertme bij Borne op de kaart gezet. Het is landelijk bekend door het Afrika-festival dat er jaarlijks plaatsvindt en regionaal bekend door allerlei andere opvoeringen, concerten en activiteiten, zoals de sinds kort weer jaarlijks op de agenda staande passiespelen. Het theater was er nooit geweest, als niet de Groningse pastoor Veeger in 1952 in Hertme een parochie dacht te vinden waar hij tot rust kon komen.

Foto: Pastoor Veeger in 1955

De pastoor was geen gewone dorpspastoor. Dat blijkt al bij zijn eerste preek in Hertme: ‘'Beste parochianen: jullie kunnen veel met me doen, maar ik ben geen hondje. Ik laat dus niet met me spelen'. Hij is een man die geen obstakels ziet op zijn weg naar een te bereiken doel en hij wordt omschreven als zijnde ‘een sterke, soms ook wel autoritaire persoonlijkheid’. In ieder geval is hij in het bezit van vele talenten. Zijn creativiteit kan hij kwijt in hobby’s als schilderen en boetseren, fotograferen en filmen. Hij is ook een entertainer. Zo brengt hij op allerlei avonden die zich daarvoor lenen een goochelprogramma van een uur, maar verstaat hij ook de kunst van het declameren. Als kapelaan trok hij al het hele land door met zijn voordrachten, die soms drie uur in beslag namen. Het waren stukken van onder meer Vondel, Guido Gezelle en Felix Timmermans. De liefde voor een andere passie, toneelspelen, brengt de pastoor ertoe plannen te maken voor een Openluchttheater in Hertme. Hij is er de man naar om het meteen groots aan te pakken. Het Openluchttheater moet een aanwinst worden voor heel Twente dus schakelt hij burgemeesters en industriëlen in om te helpen zijn plannen te verwezenlijken. Bentheimer zandsteen, nodig voor de bouw van het theater is nog wel verkrijgbaar in de steengroeven over de grens, maar is peperduur. Dus gaat hij samen met VVV-directeur Dick Wilmink de boer op in Twente. Door boeren werden stenen afkomstig van oude putten geschonken en de Koninklijke Weefgoederen Fabriek te Hengelo ruimde haar oude fabrieksgebouw op en schonk de pastoor een vloer. Deze leverde maar liefst tweehonderdvijftig vierkante meter aan Bentheimer steen op. Andere fabrikanten stelden werkkrachten en vrachtauto's beschikbaar. Een hoeveelheid van voor minstens f 30.000 aan Bentheimersteen werd opgehaald. Toen het ter plaatse was had het de kas nog geen honderd gulden gekost.

Met hulp van de Hertmese bevolking werd het theater gebouwd en kon in de zomer van 1953 voor het eerst Joseph in Dothan van Vondel worden opgevoerd, waarvoor spelers uit heel Twente werden opgetrommeld. Het volgende jaar met een natte zomer werd er vooral in de regen gespeeld voor weinig publiek, maar in 1955 kwam de doorbraak met de opvoering van Shakespeare’s Midzomernachtsdroom. De eerste voorstelling was met tweeduizend bezoekers meteen uitverkocht. In de Twentsche Courant verschenen lovende kritieken. Het vormde het begin van de eerste bloeiperiode van het Openluchttheater.

Foto: Spelmoment uit Shakespeare’s Midzomernachtsdroom

Passiespelen
De grootste wens van pastoor Veeger en zijn bestuur ging in 1957 in vervulling. Het passiespel dat in Nederland vanaf 1932 in Tegelen jaarlijks voor 15.000 toeschouwers werd opgevoerd en in het Duitse Oberammergau al vanaf 1633, kon nu ook in Twente aanschouwd worden. En zoals op de website van de Heemkundekundegroep Hertme vermeld staat: ‘Met zo'n 300 medewerkers(sters) en met pater Genesius O.F.M. Cap. als de Christusfiguur. Bussen vol met Duitsers komen kijken als de Passiespelen in het Duits worden opgevoerd in een vertaling van Jan Naaykens. Het kan niet anders zijn dat promotorpastoor Johan Veeger zich intens gelukkig voelt. Negen jaar lang wordt het lijden van Christus uitgebeeld in Hertme. De vele kleding die de acteurs en actrices nodig hebben, krijgt pastoor Veeger van de textielmagnaten die hij kent. Opvoeringen van De 'paradijsvloek' en 'Midzomernachtdroom' zorgen ervoor dat Hertme landelijke bekendheid geniet. En ieder in Hertme werkt mee’.

Na negen jaar – we zitten dan diep in de jaren zestig – loopt de belangstelling terug en geraakt het Openluchttheater in een dal waar het later mede door het Afrika-festival weer uitkrabbelt. Pastoor Veeger, nu vrijwel vergeten, behalve in Hertme, was gedurende een decennium een bekende Twentenaar.

Veel meer over pastoor Veeger is te vinden op de website van de Heemkundegroep Hertme.

Wiki loves monuments levert duizenden foto’s op

Een foto van de kerk in Wierum is uit 7.100 inzendingen gekozen als de beste foto in de fotowedstrijd Wiki Loves Monuments 2013. Deze wedstrijd wordt jaarlijks georganiseerd om mensen te motiveren foto’s van monumenten te maken voor Wikipedia. Nieuw was een speciaal klassement voor Wederopbouwmonumenten uit de periode 1940-1965. In deze categorie won een foto van een Rotterdamse villa uit de jaren zestig. Lees er hier meer over.

Wiki Loves Monuments heeft dit jaar 2.340 foto’s opgeleverd van monumenten waarvan op Wikipedia nog geen enkele foto beschikbaar was. Voor het eerst konden er naast foto’s van Rijksmonumenten ook foto’s van gemeentelijke en provinciale monumenten worden ingestuurd.

Boven: De winnende foto. De Mariakerk te Wierum. Jury: 'De kerk van Wierum is al vaak op de foto gezet. Maar door z’n goedgekozen standpunt geeft deze foto ineens veel meer historische diepte en verhaal. De kleine gemeenschap lijkt koste wat kost stand te willen houden tegen het steeds maar wassende water. Het water achter de enorme dijk komt terug in het schip dat als windvaan op de kerktoren staat en de graven op het kerkhof waar verdronken vissers begraven liggen. De compositie is prachtig met de donkere lucht rechts als tegenhanger van de kerk en het hek op de voorgrond als verbindende lijn. Het verstilde avondlicht is bijzonder'.

Onder: De tweede prijs. De watertoren bij Sint-Jansklooster. Jury: 'De foto van de watertoren in Sint Jansklooster uit 1931 is even strak van compositie als de toren van stijl is. De foto is mooi gelaagd (drinkbak, schuurtje, bomen, toren, dorp). Het oranje schuurdak als tegenhanger van de toren zorgt voor een harmonisch beeld, dat doet denken aan de strakke vlakverdeling en primaire kleuren van De Stijl'.

Onder: Winnaar Wederopbouwklassement. Villa in Rotterdam. Jury: 'Deze Rotterdamse villa uit 1961 is lastig om te fotograferen, maar hier is het goed gelukt. De witte krul op de voorgrond leidt de blik verder naar het huis. De architectuur komt goed tot z’n recht op deze foto, die zo in het nieuwe boek over Wederopbouwarchitectuur had kunnen staan'.

Uitslag 2012

Uitslag 2010-2011

Tentoonstelling Honderd jaar Schouwburg in Hengelo

Ingezonden mededeling:

Op 1 november 2013 was het precies honderd jaar geleden dat in Hengelo het Concertgebouw op feestelijke wijze in gebruik werd genomen. En op exact dezelfde plaats waar de huidige schouwburg, het Rabotheater, het stadsbeeld bepaalt.
Cultuur in Hengelo was in die tijd, net als in alle andere geïndustrialiseerde landen, een zaak van de plaatselijke elite.

Ter gelegenheid van dit jubileum organiseert het Historisch Museum Hengelo in samenwerking met het Rabotheater de tentoonstelling ‘APPLAUS ’.

De expositie biedt een breed beeld van de historie vanaf het prille begin, inclusief de originele blauwdrukken met de bouwtekeningen van het eerste Concertgebouw. Er is ook een theaterwand met de enige foto van het oude Concertgebouw.
Veel theaterkostuums. En tientallen oude programmaboekjes uit de eerste jaren.
Bijzonder is een podiumpje. Wie het wil kan er optreden. Ernaast staan grote kledingkasten en een kleedruimte. Op vrijdagmiddag is een fotograaf aanwezig om bezoekers in een door hen gekozen kostuum te fotograferen.

Ook de overige ruimtes van het Historisch Museum zijn ingericht met materialen die verband houden met honderd jaar schouwburg in Hengelo.

Kijk voor de details op de website van het Historisch Museum.

Oost-best nieuwe toeristische site voor Overijssel

Overijssel heeft een nieuwe toeristische website, al wordt die niet zo genoemd. Het is een ‘themaportal’, die ‘het op cultuur, landleven en waterplezier gerichte aanbod van de toeristische regio’s in Overijssel presenteert en ontsluit.’

Apart is dat je met het bedienen van een schuif op de website het aanbod naar eigen smaak kunt instellen. Ben je een cultuurbarbaar die wel van water houdt, dan druk je het cultuuraanbod weg en krijg extra veel aan water gerelateerde tips en aanbiedingen.

De nieuwe themaportal is een initiatief van het Twents Bureau voor Toerisme en MarketingOost, de koepelorganisatie van de toeristische regiomerken Twente, Salland, Vechtdal, WaterReijk , IJsseldelta en Hanzesteden. Door de krachten te bundelen en te focussen op de thema’s cultuur, landleven en water, wil men nieuwe doelgroepen bereiken.

Het Twents Bureau voor Toerisme en MarketingOost gaan de nieuwe themaportal Oost-Best actiegericht inzetten om samen met ondernemers bezoekers te verleiden voor dag- of meerdaags verblijf. Zo wordt van december tot en met februari de focus gezet op het culturele & culinaire aanbod. Aansprekende evenementen als het Dickens Festijn in Deventer, Kerst in Oud Kampen en de Twente Wildtour dienen als kapstok voor meerdaagse arrangementen. Een multimediaal promotieprogramma ondersteunt de actie om ‘winters te komen genieten in Overijssel’. Doel is ook in deze periode de vrijetijdseconomie te stimuleren. Aldus de initiatiefnemers.

Het persbericht vermeldt verder:

Bijzonder aanbod, speciaal uitgelicht
De toeristische regio’s in Overijssel vertegenwoordigen met elkaar een rijk thematisch aanbod. Bijvoorbeeld op het gebied van fietsen, wandelen en kamperen. Zo is Overijssel in twee opeenvolgende jaren (2012 en 2013) door het Landelijk Fietsplatform uitgeroepen tot Fietsprovincie van Nederland. En heeft het met Tubbergen (2001), Rijssen-Holten (2012) en Ommen (2013) drie jaar op rij de Wandel-gemeente van het Jaar in huis. Ook is Overijssel de provincie met het grootste aantal topcampings. Maar liefst elf kampeerbedrijven mogen het internationaal gewaardeerde predicaat ‘Best Camping’ dragen. Fietsen ,wandelen, kamperen, het is thematisch aanbod dat op oostbest.nl speciaal wordt uitgelicht.
Rondstruinen op de website levert veel tips op. De thema’s cultuur en water zijn op zich duidelijk, landleven klinkt wat vaag, maar blijkt vooral te gaan over welness, eten en drinken.

Naast deze nieuwe website is er natuurlijk ook nog Over UIT Overijssel van Tubantia, De Stentor en RTV Oost.

Regionale uitgaven 2013-17

Rubriek met aanschafinformaties voor collectioneurs in de bibliotheken van Overijssel, maar uiteraard ook voor iedere belangstellende.

Ga voor bestellingen (bibliotheken) naar Bicat Wise – Titels – Besteladministratie – Kies voor IAI’s – Week 2013-45

IAI’s 2013-17

Jaarboek Twente 2014 / [eindred.: Guus Goorhuis]. - Jrg. 53, 2013. - Enschede : TwentseWelle, 2013. - 143 p. – ISBN 9789071517358. - € 15,95

Jaarboek Twente werd vorig jaar niet meer aangeboden door NBD-Biblion en werd de jaren daarvoor geleverd in februari/maart. Wie op zeker wil spelen en het jaarboek snel wil hebben kan via IAI bestellen. Kijk hier voor een beschrijving van dit jaarboek.

Tumult op een brave school: Carmellyceum in roerige tijden / Ben Siemerink, e.a. - Denekamp : Heinink, 2013. - 96 p. – ISBN 9789491640070. - €14,95

Auteur Ben Siemerink schrijft in zijn nawoord: ‘De clash tussen progressieve (leer)krachten en de schoolleiding in 1970 – twee jaar voor mijn eindexamen – is me toen volledig ontgaan. Ik behoorde tot een groepje leerlingen, die hun ‘verzet’ tegen de gevestigde orde op school vooral uitten in absurdistisch cabaret (S5) en quasi-kritische (lees: puberale) bijdragen in het schoolblad TWEC. Van enig politiek bewustzijn was bij de meesten van ons nauwelijks sprake’. Toch ijlde de Parijse studentenrevolte van 1968 enkele jaren later na in Oldenzaal op het door paters in pij gedomineerde Carmel Lyceum en werd er door leerlingen en leraren serieus strijd gevoerd voor meer medezeggenschap en vernieuwingen in het onderwijs. Met behulp van een aantal betrokkenen van toen wordt deze roerige maar ook vermakelijke tijd weer naar boven gehaald. Een mooi tijdsdocument.

Koninkrijk Konkelfoes / G.W. Kuijk. - Eelde : Uitgeverij Kuijk, 2013. - 366 p. – ISBN 9789082085709. - € 22,50

Gebundelde columns van Gerrit Willem Kuijk die ook te lezen zijn op de website www.gwkijk.nl De dialogen zijn vaak in Deventers dialect. De naam Konkelfoes is gekozen vanwege ‘het gekonkel, het achterbakse gedoe, het stiekeme onderuithalen van mensen, wat allemaal in politiek, godsdiensten, arbeidsverhoudingen, gezondheids- en andere zorg en ga zo maar door plaatsvindt’.

100 jaar Alexander Hegiusstraat Deventer. – 2013. - 128 p. - € 25,-

Je ziet het steeds vaker verschijnen: de geschiedenis van een straat in boekvorm met daarin alles wat er nog te achterhalen is over de panden, de bewoners, de gebeurtenissen. Chronologisch wordt het verhaal van de straat verteld van decennium tot decennium, van de bouw van de eerste huizen, de oorlogsjaren tot de 21ste eeuw. Vervolgens een uitgebreide beschrijving van wie waar en wanneer woonde met veel foto’s.

Hart van de Zwolseweg 100 jaar: 31 augustus 1913-2013 / onder red. van M. ten Holder. – 2013. - 114 p. + 1 CD. – ISBN 9789076859477. - € 20,-

Een soortgelijk boek als het bovenstaande over de Alexander Hegiusstraat. Huidige en oud-bewoners van de ‘Van Harten-huizen’ aan de Zwolseweg en de Floris Radewijnszstraat, die precies honderd jaar geleden werden opgeleverd achterhaalden informatie en anekdotes, zodat een beeld van de geschiedenis van de straat en ook van het wonen, leven en werken van de families aan dit stukje Zwolseweg kon worden geschetst.

Ontdek Deventer in 3 wandelingen / Henk. J. van Baalen. - Twello: Henk J. van Baalen en drukkerij Robine, 2013. - ISBN 9789076859453. - € 10,-

Deventer-kenner bij uitstek Henk van Baalen stelde deze wandelgids door Deventer (Bergkwartier, Noordenbergkwartier en Raambuurt) samen. De wandelingen duren 1 ½ tot 2 uur. Met beschrijvingen van de panden die aan de routes gelegen zijn.

Natuur in Deventer: de sluier opgelicht / Erik Lam, [fotografie: Arno ten Hoeve]. - Deventer : Gemeente Deventer, 2013. - 136 p. – ISBN 9789082131703. - € 10,-

Stadsecoloog Erik Lam wilde graag weten welke soorten planten en dieren in en rond Deventer aanwezig zijn. Alle gegevens die beschikbaar waren heeft hij verzameld en met behulp daarvan dit boekje samengesteld. Het is geen dorre opsomming geworden. De indeling in korte hoofdstukken en de vele mooie foto’s maken de uitgave tot een plezierig door te bladeren boekje met veel wetenswaardigheden. Toegevoegd is een uitgebreide literatuuropgave, eigenlijk een bibliografie.

Bathmen spant de kroon: 200 jaar activiteiten van de Bathmense Oranjecommissie / [teksten: Kees Bilkes ... et al. ; eindred.: Henk ten Katen]. - Linschoten [etc.] : Pelican communication [etc.], 2013. - 85 p. - € 12,50

Een beeld in tekst en illustraties van 200 jaar Oranje-activiteiten in Bathmen: Koninginnedagen, Bevrijdingsdagen, 4 mei-herdenkingen, het Eeuwfeest in 1913 en veel aandacht voor de wisseling van de wacht/macht rond 1813.

Overijssel heeft als eerste provincie een digitale cultuurhistorische atlas

Er bestaan uiteraard al meer websites met digitale kaarten, maar dit is de eerste keer dat een combinatie van allerlei hedendaagse cultuurhistorische kaarten met oude historische kaarten getoond wordt. Door te schuiven met verschillende kaartlagen krijg je de oude landschapsstructuren te zien bij het bestuderen van een nieuwere kaart. Oude waterlopen, landgoederen, verdwenen huizen en kastelen, verdedigingslinies, archeologische monumenten etc. komen zo tevoorschijn.

De kaart is specifiek bestemd voor onder meer ambtenaren, gemeenten, historici en ingenieursbureaus, die bij het maken van plannen nu een hulpmiddel hebben wanneer ze op zoek zijn naar oude gebiedskenmerken. Die waren voorheen op een andere manier ook wel te vinden, bijvoorbeeld in archieven, maar daar ging veel tijd aan research in zitten. De kaart is zeker ook interessant voor iedereen die iets met nieuwe of oude kaarten heeft.

De Provinciale Staten hadden een budget van 665 duizend euro beschikbaar gesteld. Aan de kaart is twee jaar gewerkt door de Rijksuniversiteit Groningen en provincieambtenaren.

De liefhebber kan veel plezier beleven aan deze nieuwe digitale atlas. Zoek maar eens met Open Street Map je eigen buurt op en leg daar de Topografische kaart 1900 onder of de Topografische en Militaire kaart uit 1840 of de Krayenhoff-kaart uit 1829. Door te schuiven met de kaarten zie je wat er allemaal verdwenen is en hoe de wegen toen liepen. Vooral op de Topografische kaart 1900 kun je goed zien hoe je huidige woonomgeving er ruim 100 jaar geleden uitzag, of het grasland of bouwland was, moeras of heide, hoe de percelen gevormd waren, welke wegen al aangelegd waren. Ook komen er verdwenen geografische namen tevoorschijn, of begrijp je juist waarom bepaalde wijken of straten aan hun naam gekomen zijn.

Hieronder een fragment van de To[ografische kaart van ca. 1900

Muziek uit het oosten (68): Texas Radio

Een speciale rubriek – voor de liefhebbers van muziek. Van alles wat – in ’t Engels of in ’t plat. Goud en oud, nieuw of fout.


De jonge uit Diepenheim en omstreken afkomstige band Texas Radio verzorgde de afterparty tijdens het concert van Bob Dylan in de Heineken Music Hall afgelopen week. Uiteraard behoort plaatsgenoot André Manuel tot hun idolen. Over hun muziekstijl staat op hun eigen website: ‘Gezegend met de platenkast van hun ouders gaan zij op weg om de mensen muziek te brengen. Rock ’n roll, blues en psychedelica worden in een ketel gegooid met een snufje Tom Waits, een beetje Allman Brothers en een lepeltje The Doors.'
Ze wonnen de Grote Prijs van Twente en speelden op de Zwarte Cross en op Oerol.