80 jaar geleden. De bevrijding van Overijssel. 10 april De bevrijding van Deventer

Overijssel werd min of meer van oost naar west bevrijd. De linkerflank van het Canadese leger had het zwaar te verduren gehad in Zutphen. De Zevende Brigade die tot taak kreeg naar Deventer op te rukken, moest tal van obstakels nemen. Bij Gorssel concentreerde zich een Duitse verdediging. Bruggen over het Twentekanaal en de Schipbeek waren opgeblazen. Vanuit Duits oogpunt moest een doorbraak naar de Veluwe kost wat kost verhinderd worden.

Na verbreding van het front en een omtrekkende beweging oostelijk van Deventer via Colmschate kon op 10 april de hoofdaanval worden ingezet. Op diezelfde dag gingen de bruggen bij Deventer de lucht in. De doorstoot naar de Veluwe zou pas enkele dagen later na bloedige gevechten bij Gorssel plaatsvinden. Deventer werd door de Duitsers verdedigd. Vlammenwerpers moesten er aan te pas komen om de tegenstand te breken. Door het granaatvuur van de Duitsers vielen ook veel burgerslachtoffers. Een uitzinnige menigte kon desondanks deze avond in het centrum van Deventer de bevrijders verwelkomen.

Bevrijding Deventer (foto's)


Twentol drama
Een half uur voor de bevrijding werden nog vijf verzetstrijders door de Duitsers gefusilleerd. Deze droevige gebeurtenis staat bekend als het Twentol drama. Lees er hier en hier over.

Foto: Maandenlang hadden de geallieerden tevergeefs geprobeerd vanuit de lucht de spoorbrug bij Deventer onklaar te maken. Zware Duitse luchtafweer deed de pogingen mislukken.
Op 10 april gebeurde het alsnog ... door de Duitsers

80 jaar geleden. De bevrijding van Overijssel. 9 april Wierden, Rijssen, Nijverdal

Op maandag 9 april werd eindelijk de pat-stelling bij Wierden doorbroken. De avond ervoor was de terugtocht van de Duitsers begonnen, die zich enkele dagen lang fel verzet hadden. Canadese stormlopen waren vastgelopen op hevig kanonvuur en telkens moest men terug met medeneming van aanzienlijke aantallen doden en gewonden. Ook de burgerbevolking leed ernstig onder de beschietingen. Leden van de Binnenlandse Strijdkrachten (BS) slopen heen en weer door de linies om informatie over posities te verzamelen en door te geven.
Bang om uiteindelijk omsingeld te worden trok de vijand zich in de nacht van 8 op 9 april toch nog onverwachts terug op Rijssen en Nijverdal en was Wierden eindelijk vrij. Tegen een leger op de vlucht is het gemakkelijker vechten, zodat in Enter, Rijssen en Nijverdal de bevolking relatief veilig de straat op kon om de bevrijders te onthalen. Geheel Twente was nu bevrijd.

Lees hier een uitgebreide beschrijving van de Slag om Wierden.

Foto: Waar het leger tot stilstand kwam nam de bevolking bezit van de voertuigen

80 jaar geleden. De bevrijding van Overijssel. 8 april Holten, Goor, Markelo, Bathmen

Op zondag 8 april, een week na de bevrijding van Enschede, komt er beweging in het West-Overijsselse front. De Canadezen waren aan de Schipbeek blijven steken, nadat de Duitsers op 6 april alle bruggen hadden opgeblazen. Toch kon bij een stuw op de grens van de gemeente Bathmen en Holten een bruggehoofd worden gevormd. Op de weg van Laren naar Holten vormde de zwaar verdedigde Wippertsbrug een groot obstakel. In de nacht van 7 op 8 april staken Canadese eenheden met boten de Schipbeek over en namen een strategische positie in.
De opmars vanaf het bruggehoofd richting Holten, waar de Duitsers zich op teruggetrokken hadden kon beginnen. De aanwezigheid van sluipschutters was er de oorzaak van dat in Holten veel schade werd aangericht. De vreugde van de bevolking op de avond van de bevrijding was er echter niet minder om.

Op een andere plek 20 kilometer naar het oosten was er al een week een status-quo situatie bij het Twentekanaal in Goor. De Goorse bevolking moest binnenblijven, Goor was Sperrgebiet. De nerveuze Duitsers groeven zich in, terwijl de Canadezen noodbruggen aanlegden over het Twentekanaal. Op 8 april waren de bruggen klaar en leek een confrontatie onvermijdelijk. Dan trekken de Duitsers zich plotseling terug. Het wordt doodstil in het stadje. Twee uur later verschijnen de eerste Canadese tanks en kan de bevolking de opgekropte spanning wegjuichen. Kijk ook hier en hier. Op 24 maart had er nog een fataal bombardement plaatsgevonden in Goor met 85 doden. Ab Zorge schreef het indringende De vlag uit de fles over de periode van het bombardement tot de bevrijding.
Op deze achtste dag in april was er veel beweging geweest aan het front, en wel in de goede richting. Van de geallieerde opmars profiteerden die dag ook Bathmen en Markelo.

Foto: Nadat de doortocht bij de Schipbeek eindelijk geforceerd was trokken eindeloze colonnes door Holten

80 jaar geleden. De bevrijding van Overijssel. 7 april Dedemsvaart en Balkbrug

Tragiek is een woord dat telkens opduikt bij terugblikken op de bevrijding. Leden van het verzet maar ook willekeurige personen die zich op de verkeerde tijd op de verkeerde plaats bevonden kwamen in het zicht van de bevrijding om het leven. Een uit vele voorbeelden is de bevrijding van Dedemsvaart en Balkbrug op 7 april. Op 6 april al verschenen enkele Canadese gevechtswagens in Dedemsvaart, aanleiding voor de bevolking om in feeststemming de straat op te gaan. De Canadezen gingen weer weg en de Duitsers kwamen terug. Vijftien mannen werden opgepakt en een eind verderop in Balkbrug in de berm van het kanaal neergeschoten. In de nacht van 7 op 8 april landden 700 Franse parachutisten in Midden-Drenthe, de nog in Overijssel aanwezige Duitsers raakten omsingeld.

Foto: De eerste dagen na de bevrijding werden zij die hadden samengewerkt met de Duitsers opgepakt en "te kijk gezet". Vrouwen werden kaalgeschoren.
Later bleek dat sommigen ten onrechte waren opgepakt

80 jaar geleden. De bevrijding van Overijssel. 6 april Den Ham, Hardenberg, Gramsbergen

De Waarheid, Twentse editie 7 april 1945

De opmars naar het noorden werd op donderdag 6 april voortgezet. Den Ham, Hardenberg en Gramsbergen werden bevrijd. Coevorden werd deze dag de eerste bevrijde Drentse plaats.
Daarmee was de gehele Overijsselse oostgrens in geallieerde handen.

In West-Overijssel moest het spel nog beginnen. Ten noorden van Schipbeek en Twentekanaal en ten westen van een denkbeeldige lijn van Almelo/Wierden recht omhoog moest de bevolking nog maar afwachten wanneer en ten koste van hoeveel levens en materiele schade de bevrijding een feit zou worden.

Zie ook: De bevrijding van Lutten

Foto: Een geliefd kiekje in die dagen: samen met de bevrijders op de foto. Deze foto werd genomen in Hardenberg.

80 jaar geleden. De bevrijding van Overijssel. 5 april Almelo, Vriezenveen, Vroomshoop, Tubbergen

Het Parool 6 april 1945

Op de 5e april werd "bevrijd Twente" uitgebreid met de plaatsen Almelo, Vriezenveen, Vroomshoop en Tubbergen. De weg naar het noorden via Hardenberg en via de Grafschaft Bentheim richting Coevorden lag open.
In Tubbergen werden de Canadezen nog zoals overal elders door een uitgelaten en juichende bevolking verwelkomd. Eenmaal de grens gepasseerd leken de Grafschafter dorpen uitgestorven, de luiken gesloten. De enige beweging die te bespeuren was werd veroorzaakt door de witte lakens die aan de huizen bevestigd waren.

Voor de soldaten van het Algonquin Regiment die tot taak hadden vanuit Almelo richting Wierden op te trekken bracht deze 5e april veel tegenslag. De Duitsers hadden besloten zo lang mogelijk stand te houden bij de zijtak van het Twentekanaal, een strategisch belangrijk punt, dat bij verovering de Canadezen toegang zou bieden tot Centraal Overijssel.

Bevrijding Almelo: kijk ook hier, hier en hier.

Foto: De Duitsers vluchtten met alle soorten rijdend materieel die zij konden bemachtigen

80 jaar geleden. De bevrijding van Overijssel. 4 april Wiene, Delden

In de nacht van 3 op 4 april barstte de hel los rond het Twentekanaal bij Wiene. Ten koste van zware verliezen en dankzij staaltjes van heldenmoed werd een bruggehoofd gevormd en een Bailey-brug geslagen over het kanaal. In de ochtenduren trokken de uitgeputte soldaten Delden binnen. De Duitsers hadden zich teruggetrokken achter de zijtak van het Twentekanaal. De weg via Bornerbroek naar Almelo lag open.
In Almelo boden de Duitsers op sommige plekken felle weerstand en werden de Canadese troepen opgehouden door vernielde bruggen. Aan het einde van deze dag, waarop voor het eerst in april de zon scheen, was een groot deel van de bevolking in feeststemming maar was Almelo ten noorden van het kanaal nog in Duitse handen. Ook ten westen van Almelo in Wierden waren de Duitsers nog nadrukkelijk aanwezig. Het zou nog 5 dagen duren voordat Wierden bevrijd kon worden.

Aan het Twentekanaal woedde die dag nog een andere strijd. Op Gelders grondgebied bij het bruggehoofd Almen wisten de Canadezen eindelijk uit te breken en op te trekken naar Laren. Van daaruit werd koers gezet naar het noorden, waar het Gelders-Overijsselse grensriviertje de Schipbeek een nieuw obstakel vormde. De Duitsers hadden zich op de noordelijke oever gehergroepeerd.

Zie ook: De slag om de Sluis bij Wiene

Zie ook: 50 jaar na de bevrijding van Almelo (film)