maandag 31 oktober 2011

Boek over Sallandse dialecten

De IJsselacademie stuurde ons een bericht over de uitgave van een belangrijk werk over Sallandse dialecten, getiteld De dialecten van centraal-Salland: Raalte, Heino en Lemelerveld : Klank- en vormleer, geschreven door J.J. Spa. Prijs € 19,95 (€ 15,95 voor donateurs van de IJsselacademie).



Hieronder de tekst van het bericht.

Als basis voor het schrijven van de grammaticareeks (eerder verschenen de delen over de taal van Wijhe, Vollenhove, Ommen, Groot-IJsselmuiden en Steenwijk en omgeving) diende het materiaal van de taalkundige enquête die door de IJsselacademie in de jaren 1978-1981 werd gehouden. Destijds waren er enthousiaste groepen informanten werkzaam in Raalte, Heino en Lemelerveld, die op papier talloze aspecten van hun eigen taal hebben vastgelegd. Het verschijnen van Duizend Sallandse woorden (1986) en vervolgens het Nieuw Sallands Woordenboek (1995), samengesteld door de Werkgroep Dialekt van het Cultuur Historisch Genootschap Raalte, kunnen als een voortzetting gezien worden van het werk aan de IJsselacademie-enquête.

Voor De dialecten van centraal-Salland heeft dr. Spa verscheidene gesprekken gevoerd met de informanten uit Raalte, Heino en Lemelerveld. Van alle drie de varianten van het Sallands worden onder meer uitgelegd en toegelicht: de klanken, de uitspraakregels, het werkwoordsysteem, de verkleinwoorden en de meervouden van de zelfstandige naamwoorden. Aan het eind van ieder deel worden ter illustratie uitdrukkingen en een tekst in het betreffende dialect opgenomen.

Met de beschrijving van het centraal-Sallands wordt weer een belangrijk deel aan het in kaart brengen van de Overijsselse streektalen toegevoegd. Het boek is van groot belang voor de huidige en toekomstige streektaalsprekers, die immers langzamerhand de specifieke eigenaardigheden van de verschillende lokale talen kwijtraken. Het kan gebruikt worden als geheugensteuntje voor de streektaalspreker van deze tijd en als belangrijke bron voor nieuwkomers die meer over de streek en de streektaal willen weten. Voor te geven cursussen over streektaal en streekcultuur, kan het als basis en naslagwerk worden gebruikt.

Winnaar prijsvraag Historisch Kippenvel voor beste historische verhaal bekend

De opdracht was: Maak een boeiend, spannend of grappig verhaal over de geschiedenis van je eigen huis, plaats of streek en win een prijs. Dat kon trouwens op elke manier; een verhaal, gedicht, toneelstuk, film of video, muziekstuk, lied, schilderij. Uit liefst 118 inzendingen werden vijf verhalen en een filmscenario genomineerd.

De verhalenprijsvraag werd georganiseerd door het Historisch Centrum Overijssel en de Ver. tot beoefening van Overijsselsch Regt en Geschiedenis in samenwerking met de Stentor en Tubantia.

Afgelopen zaterdag, tijdens de Dag van de Regionale Geschiedenis en Streekcultuur in de Bovenkerk in Kampen, werden de prijswinnaars bekend gemaakt.



Juryprijs: Marjan Maks met Geur van groene appels



Publieksprijs (waarvoor gestemd kon worden op de websites van Twentsche Courant Tubantia en De Stentor): Cisca Neijhof-Bulder met Een bijzondere dag.

Er was ook nog een tweede en derde prijs. Deze gingen resp. naar Diny Kloek-Wermink met het verhaal Mijn eeuwenoude pad en Sietse Smit met De dood van Janna van de Bieste-Kreasgenberg. Een speciale vermelding kreeg de fimtrailer Bonaparte door IGlowMedia leer en werkbedrijf.

vrijdag 28 oktober 2011

Overijssel dubbel prijs: Beste Bibliotheek en Beste Bibliothecaris

Dit bericht mag op een Overijssels weblog niet ontbreken. 'Onze' Mark Deckers en Bibliotheek Hengelo, gefeliciteerd!!





Lees er alles over op de website van de OBD.

dinsdag 25 oktober 2011

Regionale uitgaven 2011-15

Rubriek met aanschafinformaties voor collectioneurs/collectievormers in de bibliotheken van Overijssel, maar uiteraard ook voor iedere belangstellende.
Ga voor bestellingen (bibliotheken) naar Bicat Wise – Titels – Besteladministratie – Kies voor IAI’s – Week 2011-43

IAI’s 2011-15

Cultuurhistorische atlas van de Vecht : biografie van Nederlands grootste kleine rivier / redactie: Jan Neefjes, Otto Brinkkemper, Luc Jehee en Wim van de Griendt. – Zwolle : WBooks etc., 2011. – 336 p. + krtn. – ISBN 9789040078309. - € 24,95



De Cultuurhistorische Atlas van de Vecht beschrijft de geschiedenis van het landschap, de rivier en bewoners. Experts op het gebied van archeologie, aardkunde, bouwgeschiedenis en historische geografie hebben bijdragen geleverd aan wat nu al een standaardwerk over het Vechtdal genoemd kan worden. In het eerste deel van het boek komen chronologisch onderwerpen als geologie, bewoningsgeschiedenis, ontstaan van het landschap, kastelen en grootgrondbezit, historische gebeurtenissen, de rivier en (oude) zijarmen, landbouw, scheepvaart etc. aan bod. De tweede helft behandelt thema’s als infrastructuur (wegen, waterbeheersing), landschapstypen (agrarisch landschap, landgoederen), nederzettingen. Tussendoor staan portretten van mensen die door hun beroep of anderszins nauw met de Vecht zijn verbonden. Opvallend veel (nieuwe en historische) kaarten zijn opgenomen in het rijk geïllustreerde boek. Onmisbaar voor iedereen die iets heeft met het Vechtdal.

Ten strijde! : het vriendenboek van de Deventernaar Macharius Pinninck / ingeleid en toegelicht door Martina Stein-Wilkeshuis. – Deventer : Corps 9 Publishers, 2011. – 80 p. – ISBN 9789079701001. - € 14,50



Onder een vriendenboek werd vroeger een boekje verstaan dat op reis werd meegenomen. Het was de gewoonte om het aan mensen die je onderweg ontmoette, voor te leggen en hen te vragen er een bijdrage in te schrijven. In de Athenaeumbibliotheek is het 400 jaar oude vriendenboek van de militair Macharius Pinninck bewaard gebleven en het verschijnt nu voor het eerst in druk, voorzien van een uitgebreide inleiding en toelichting.

Rondom Veldwijk in Tubbergen : verhalen over een molen, een herenhuis,een burgemeester en een notaris / door J.H. Wigger, M.F.A. Mentink (vormgeving). – Stichting Heemkunde Tubbergen, 2011. – 111 p. – ISBN 9789080754034. - € 20,-


>

In 1820 werd het herenhuis Veldwijk gebouwd door een uit Amsterdam afkomstige gemeentesecretaris. In 2003 werd Veldwijk afgebroken. Wie er in de tussenliggende periode allemaal woonden en wat zij meemaakten beschrijft archivaris Jan Wigger in dit boek. Ook is een hoofdstuk gewijd aan de nabijgelegen molen die in 1965 werd afgebroken.

Overdinkel zoekt grenzeloos de toekomst – Oawerdeenkel zoch loakeloos verdan / Gerard Otten. – 2011. – 123 p. - € 20,-



Het dorp Overdinkel bestaat nog maar relatief kort. Het ontstond midden 19e eeuw, toen Friezen, Drenthen en Noordwest-Overijsselaars zich er vestigden om in de naburige textielindustrie te gaan werken. Het geïsoleerd liggende gebied diende ooit als vluchtplaats voor Duitsers, die liever niet in het leger van Napoleon wilden dienen. Er zijn altijd veel contacten met de andere kant van de grens geweest. Namen als Munsterman en Munsterhuis herinneren hier aan. Auteur Gerard Otto beschrijft de geschiedenis van het gebied in korte verhalen, met behulp van veel foto’s en wat bijzonder is voor een cultuur-historisch werk: hij schrijft in dialect.

Willem Buis : vroeger, bij de oude moeder mocht ik altijd binnenkomen / Wim van Lenthe. – Oudleusen : Van Lenthe, 2011. – 205 p. – ISBN 9789081780308. - € 12,50



Boek over het leven van de kleurrijke marskramer Willem Buis (1876-1961), die rond 1915 vanuit het Amsterdamse naar Oudleusen kwam om te venten en daar bleef hangen. Hij woonde in een wagen verscholen in het bos, maar was geen gewone kluizenaar. In zijn manier van praten en doen had hij iets voornaams. En hij had geld genoeg. Hij erkende geen gezag (de politie bijvoorbeeld) boven zich. De auteur ontrafelde (deels) de achtergronden van deze legendarische figuur.

Hier woonde...; een wandeling langs woonhuizen van Deventer literatoren / samenstelling: Henk van Baalen, Jos Paardekooper. – Twello : Robine, 2011. – 57 p. - € 9,95



Deze literaire wandelgids is een initiatief van de Vereniging Deventer Literair. De wandelroute voert langs de voormalige woonhuizen van Deventer schrijvers en dichters. Op de betreffende panden zijn messing bordjes aangebracht ter herinnering aan de literatoren. Het boekje bevat verder korte biografieën, foto’s van de locaties en korte fragmenten uit het werk van de auteurs.

Beelden in beeld 3 / eindredactie: Wim Heij. – Kampen : IJsselacademie, 2011. 88 p. – ISBN 9789066972100. - € 9,95



Derde en laatste deel van een serie over beelden en sculpturen in de gemeente Steenwijkerland. De voorgaande delen betrof kunstwerken in de gemeente, uitgezonderd die in Steenwijk. Dit deel beschrijft de driedimensionale beelden en sculpturen in Steenwijk zelf.

zondag 23 oktober 2011

Muziek uit het oosten (43): Erwin Nyhoff

Een speciale rubriek – voor de liefhebbers van muziek. Van alles wat – in ’t Engels of in ’t plat. Goud en oud, nieuw of fout.


De in Dalfsen geboren en in Heeten woonachtige Erwin Nyhoff is nog (net) geen veertig, maar zingt al 25 jaar. In de jaren negentig was hij zanger/gitarist van de Zwolse band The Prodigal Sons. Daarna trad hij zowel met een eigen band als solo op. Zeer gewaardeerd door kenners, relatief onbekend bij het grote publiek. Van zijn optredens alleen kon hij niet leven. Om zijn gezin te onderhouden moest en moet hij gewoon werken, ondanks zijn talent.
Sinds kort is zijn bekendheid een stuk groter geworden. Hij zit in het team van Angela Groothuizen bij the Voice of Holland. André Manuel, geen fan van dit soort programma’s, kondigde aan voor de eerste keer te gaan stemmen. Op Erwin Nyhoff, the Voice of Salland.
Op het repertoire van Erwin Nyhoff staan ook liedjes in dialect, zoals bovenstaande. Meer lezen over Erwin Nyhoff? Kijk hier, hier en hier.

Hieronder zingt Erwin Nyhoff The River bij Edwin Evers.

zaterdag 22 oktober 2011

Libris Geschiedenis Prijs gaat naar Jaap Scholten

Vanavond werd de winnaar van de Libris Geschiedenis Prijs bekendgemaakt: de in Enschede geboren Jaap Scholten won de prijs voor zijn boek Kameraad Baron – het verborgen leven van de Transsylvaanse aristocratie, 1949-2009. Het boek is volgens de jury een 'heel bijzonder, hartstochtelijk en belangrijk werk'.



De Libris Geschiedenis Prijs bekroont historische boeken die een algemeen publiek aanspreken. De belangrijkste criteria zijn dat het boek een oorspronkelijk onderwerp heeft, prettig leesbaar is geschreven en op gedegen historisch onderzoek stoelt. Aan de Libris Geschiedenis Prijs is een bedrag van € 20.000 verbonden.

Kijk hier voor de shortlist, waaruit Kameraad Baron van Jaap Scholten als winnaar werd verkozen.

De prijs werd vier keer eerder uitgereikt. De winnaars tot nu toe waren:
2007 Auke van der Woud. Een nieuwe wereld. Het ontstaan van het moderne Nederland.
2008 Luuc Kooijmans. Gevaarlijke kennis. Inzicht en angst in de dagen van Jan Swammerdam.
2009 Jolande Withuis. Weest manlijk, zijt sterk. Pim Boellaard, 1903-2001: het leven van een verzetsheld.
2010 David van Reybrouck. Congo, een geschiedenis.

vrijdag 21 oktober 2011

Stem op het beste historische verhaal


Foto: De winnaar van de vorige editie van de prijsvraag schreef een historisch verhaal over het Kampereiland.

Prijsvraag Historisch Kippenvel

De opdracht was: Maak een boeiend, spannend of grappig verhaal over de geschiedenis van je eigen huis, plaats of streek en win een prijs. Dat kan op elke manier; een verhaal, gedicht, toneelstuk, film of video, muziekstuk, lied, schilderij.

De verhalenprijsvraag wordt georganiseerd door het Historisch Centrum Overijssel en de Ver. tot beoefening van Overijsselsch Regt en Geschiedenis in samenwerking met de Stentor en Tubantia.

Een vakjury kiest drie prijswinnaars. Daarnaast is er een publieksprijs. Iedereen mag via internet stemmen op 1 van de 6 door de vakjury genomineerde inzendingen. De inzendingen zijn gedeeltelijk gepubliceerd in de Stentor en Tubantia en de complete verhalen zijn op de website van deze kranten gezet. Hier kan iedereen de verhalen lezen en een keus maken voor een van de inzendingen. Er kan tot vrijdag 28 oktober gestemd worden.

De bekendmaking van de prijswinnaars vindt plaats op de Dag van de Regionale Geschiedenis en Streekcultuur op zaterdag 29 oktober in de Bovenkerk in Kampen.

donderdag 20 oktober 2011

Nederland leest in Overijssel



Zoals elk jaar ligt er weer een gratis boek klaar voor leden van de bibliotheek. Dit keer Het leven is vurrukkulluk van Remco Campert. Campert komt zelf naar Twente, samen met Annejet van der Zijl en Philip Freriks. Een tentoonstelling ‘Jukebox, LP’s …jaren zestig’, een ontwerpwedstrijd, Salon op zondag, Films uit de jaren zestig en nog veel meer activiteiten en speciale aanbiedingen. Bekijk hier de flyer met het complete programma van de bibliotheken Almelo, Enschede en Hengelo.

Ook in Zwolle en Deventer is van alles te doen.

Zie voor meer activiteiten in meer bibliotheken ook de Activiteitenkalender Nederland Leest in Overijssel

dinsdag 18 oktober 2011

Digitalisering Twentsche Courant


Boven: de belangrijkste kranten in Twente vanaf 1844

Goed nieuws vanmorgen in de Twentsche Courant Tubantia. De krant heeft samen met het Gemeentearchief Enschede het plan opgevat een begin te maken met de digitalisering van de Twentsche Courant (en mogelijk andere kranten uit Twente?). De Regio Twente lijkt bereid een ‘kwartiermaker’ te bekostigen die moet inventariseren en een plan van aanpak moet maken. Daarna is het zaak hulp te krijgen van erfgoedinstellingen en geld te verwerven (2 tot 3 miljoen) bij gemeenten, provincie, fondsen en particulieren. Het lijkt niet de beste tijd om geld te steken in zo’n project, maar het moet. Het krantenbezit gaat verloren, complete jaargangen uit bepaalde perioden, toen er op slecht papier gedrukt werd, zijn aan het verkruimelen.

In Nederland zijn/worden al tal van kranten (gedeeltelijk) gedigitaliseerd. Het grootste project is het historische kranten project van de Koninklijke Bibliotheek, waarbij zo’n tien miljoen krantenpagina’s worden gedigitaliseerd. Opvallend bij de start van dit project was dat Twente een van de weinige witte vlekken op de Nederlandse kaart bleek wat betreft de herkomst van de te digitaliseren kranten.
De Provinciale Overijsselse en Zwolse Courant bleek de enige Overijsselse krant te zijn op de lijst van de KB. Gelukkig nam Stadsarchief en Athenaeumbibliotheek het initiatief om het Deventer Dagblad te digitaliseren en zelfs het kleine Holtens Nieuwsblad is al voor iedereen in te zien op internet. En nu is er dus uitzicht op de ontsluiting van een enorm belangrijke bron voor de Twentse geschiedenis.

zondag 16 oktober 2011

Stichting Sallands Erfgoed trekt met Erfgoedshow door Salland



De De Stichting Sallands Erfgoed is nog niet zo lang geleden opgericht om het streekeigen landschap van Salland met zijn boerenerven te behouden en te stimuleren. De Stichting zoekt naar nieuwe mogelijkheden tot renovatie, herbouw dan wel hergebruik van gebouwen. De jonge stichting met een bestuur dat bestaat uit ‘jonge mensen met een hart voor Salland’ (website) en met een indrukwekkend Comité van Aanbeveling timmert stevig aan de weg. Op initiatief van de stichting trekt de komende tijd de Salland Erfgoed Show door de regio.



Uit het persbericht:

Erfgoedshow trekt door de regio
Stichting Sallands Erfgoed organiseert een multimediaal avondprogramma over het Sallandse boerenlandschap en zijn streekeigen boerderijen. Het programma bevat o.a.:
- Historische en actuele sfeerbeelden van Salland op foto en film
- Een spoedcursus boerderijkunde
- Een optreden van sreektaalmuzikant Erwin Nyhoff
- De verkiezing van de mooiste Sallandse boerderij
De Sallands Erfgoed Show vormt een vermakelijk avondje uit met een serieuze ondertoon. Momenteel gaat er vrijwel maandelijks een historische boerderij in de regio verloren. Op deze manier verdwijnt de eigenheid van Salland in ras tempo. Dat kan anders. In het avondprogramma maken inwoners van Salland kennis met de opzienbarende resultaten van een meerjarig onderzoek naar historische boerderijen in de regio door dr. Everhard Jans.
Belangrijk onderdeel van het programma is de verkiezing van de mooiste boerderij van Salland. Tijdens de erfgoedshow kiezen aanwezigen uit de geselecteerde kandidaten de mooiste boerderij van hun dorp. Deze finalist dingt via een internetverkiezing mee naar de titel mooiste boerderij van Salland. De winnaar krijgt een uitgebreid bouwkundig en bouwhistorisch onderzoek cadeau.
De erfgoedshow doet vanaf dit najaar alle grotere plaatsen in de regio aan. Allereerst staan Heeten, Den Ham, Heino, Olst en Bathmen op het programma. Volgend jaar komen de andere plaatsen in Salland aan de beurt. De tournee is mogelijk gemaakt door subsidies van LEADER en de Rabobank. De entree en consumpties zijn gratis.

Data, tijden en locaties
21 oktober – Heeten – Bosgoed
25 oktober – Den Ham – Harwig
3 november – Heino – Parochiecentrum
11 november – Olst – Holstohus
23 november – Bathmen – Braakhekke
Zaal open: 19.30
Programma: 20.00-21.45



Mooiste boerderij van Salland
Iedereen kan boerderijen nomineren voor de verkiezing van “de mooiste boerderij van Salland”. Voor elk dorp worden vijf kandidaten geselecteerd. Het publiek bepaalt tijdens de erfgoedtournee van Stichting Sallands Erfgoed welke boerderij tot mooiste van het dorp wordt uitgeroepen. De winnaars van de tien dorpen in Salland strijden via een internetverkiezing vervolgens om de titel “mooiste boerderij van Salland”. De eigenaar van dit pand wint naast eeuwige roem een gratis onderhoudsinspectiebeurt door Monumentenwacht en een deskundig historisch bouwonderzoek met artistieke impressie van dr. Everhard Jans. Boerderijen kunnen worden opgegeven via info@stichtingsallandserfgoed.nl onder vermelding van adres en eigenaren, met twee foto’s van voor- en achterzijde van het pand.

vrijdag 14 oktober 2011

Website over Johan Gigengack

Dat de streektaalschrijver en ‘regionalist’ Johan Gigengack een bijzondere man moet zijn geweest ervoer ik tijdens de uitreiking van de eerste Johan Gigengack prijs aan Hendrik Entjes in 1980 op het Everlo, waarbij ik als nog jong bibliothecaris namens de toenmalige Provinciale Bibliotheekcentrale in Borne aanwezig was. Tijdens de bijeenkomst werd ook het eerste nummer van de heropgerichte Twentse Post (dit tijdschrift zou het twee jaar volhouden) gepresenteerd. Herman Finkers verzorgde een kort optreden – het was het jaar van zijn doorbraak, althans in Noord- en Oost-Nederland.
Entjes hield een redevoering, die voor een groot deel over Gigengack ging. Uiteraard weet ik niets meer over de inhoud. Maar wij ontvingen van Entjes de getypte tekst (met handgeschreven verbeteringen) van zijn voordracht om in onze Overijssel collectie op te nemen. Deze herlezend, blijkt dat Entjes het betreurde dat de publicatie van de Twentse roman De boetenste duusternis door Gigengack in 9061, die een storm van kritiek opleverde onder recensenten, de ’carrière’ van Gigengack zo beïnvloed had. Gigengack, die zijn tijd blijkbaar te ver vooruit was, wilde een moderne roman in dialect schrijven, waarin o.a. een driehoeksverhouding en erotiek voorkwamen. Dit werd niet gepikt door de conservatieve regionalisten van die tijd. Gigengack wendde zich teleurgesteld af van de streektaal. Wel richtte hij de Twentse Post, maandblad voor Twente, op, dat hij zelf volschreef met artikelen over cultuur, geschiedenis, beeldende kunst, etc. Trouwens de opmaak en het drukken deed hij ook zelf. Jaren later pas pakte hij de draad van de streektaal weer op en schreef hij de teksten voor de uitgave Twentse woorden en gezegden. Zijn plotselinge vroege dood betekende dat een vervolg niet meer zou verschijnen.



Foto: Johan Gigengack bezig met zetwerk voor zijn Twentse Post (Herkomst foto: www.johan.gigengack.nl )

Johan Gigengack heeft nu een eigen website gekregen, een initiatief van twee zoons, Erik en Frank Gigengack. De website ziet er niet alleen prachtig uit, voorzien van veel unieke foto’s maar is ook zeer compleet. Leven, werk en de kring van vrienden en bekenden van Johan Gigengack komen uitgebreid aan bod. Dergelijke biografische websites ken ik niet of nauwelijks. Een voorbeeld voor wie plannen heeft biografieën op internet te plaatsen.

Zie www.johan.gigengack.nl

Zwolle in het licht van de Moderne Devotie



‘De Moderne Devotie is een katholieke hervormingsbeweging, die lange tijd in de schaduw heeft gestaan van de latere reformatie onder aanvoering van Maarten Luther. Het oorspronkelijke, veel meer omvattende gedachtegoed van deze (semi-)lekendevotie is daardoor in de vergetelheid geraakt. Het vormt de grondslag van waarden zoals soberheid, zelfredzaamheid en individualisme, die nog steeds in hoog aanzien staan in de Nederlandse samenleving’, aldus Herman Pleij in de aanhef van zijn artikel, dat onlangs verscheen in het historisch tijdschrift voor Overijssel MijnStadMijnDorp.

De IJsselstreek met Deventer (de geboorteplaats van Geert Grote), Windesheim en Zwolle (waar Thomas a Kempis verbleef) was de bakermat van deze religieuze beweging. De Moderne Devotie is internationaal gezien het belangrijkste dat Overijssel voortbracht.

In Zwolle laten musea, het Historisch Centrum Overijssel en de VVV dit najaar de Moderne Devotie herleven middels activiteiten en tentoonstellingen.

Kijk hier voor het hele programma.

Op de websites van de musea en het HCO staat informatie over de diverse tentoonstellingen:
Historisch Centrum Overijssel
Museum de Fundatie – Paleis aan de Blijmarkt
Stedelijk Museum Zwolle

Over arrangementen en combiticket zie VVV.
Zie ook De Stentor
Zie ook Henk Heideveld over zijn expositie bij het HCO

zondag 9 oktober 2011

De Mars, maandblad van en voor Overijssel (5)

De Mars was een Overijssels maandblad dat tussen 1953 en 1981 verscheen en waaraan bijna alle bekende journalisten/publicisten uit die tijd meewerkten. De Mars bevatte artikelen over regionale onderwerpen op cultureel, maatschappelijk, economisch en toeristisch terrein. De vaak lange(re) artikelen geven een goed tijdsbeeld. In deze rubriek vermeld ik per jaargang een aantal artikelen over onderwerpen of gebeurtenissen uit dit blad.


Foto: Diezerstraat Zwolle in 1955

Opvallend aan de jaargang 1955 is dat enkele thema’s telkens weer terugkomen en vanuit meerdere invalshoeken belicht worden. De stand van zaken in de Overijsselse industrie en economie is zo’n thema. Ook het ‘Opbouwwerk’ (sociaal- en sociaal-cultureel werk, maatschappelijk werk) en de rol die de provincie bij de financiering daarvan speelt, leverde meerdere artikelen op. Bepaalde onderwerpen uit 1955 zijn ook nu weer actueel.

In een groot artikel, getiteld ‘Financieringsproblemen en de Twentse Textielindustrie’, wordt gewaarschuwd om niet te veel kredieten te verschaffen aan een bedrijfstak waarvan de toekomst somber is, en het doemscenario van de bodemloze put in beeld komt. Vijftien jaar later zou de textiel daadwerkelijk ineenstorten. Een parallel met het Griekenland van nu dient zich aan. Echter spaarzaamheid was in die tijd nog een deugd en banken bedachten nog geen financiële wanproducten.


Foto: Het zoutwater golfslagbad Bad Boekelo in 1955

De Nederlandsee Reisopera, aangevuld met het gezelschap Camerata en een eigen orkest maakt in 1955 een nieuwe start onder de naam Opera Forum. Standplaats is de pas geopende Twentse Schouwburg te Enschede. Anno 2011, 56 jaar na de start van Opera Forum, en na een grote reorganisatie in 1993 toen de naam veranderd werd in Nationale Reisopera, is het gezelschap weer in het nieuws vanwege zeer zware bezuinigingen.

Hieronder: op 1 maart werd de Twentse Schouwburg in Enschede officieel geopend.


In een redactioneel artikel wordt gewezen op de door de Grondwet gewaarborgde vrijheid van vereniging en vergadering. En op het feit dat in kleine dorpen op het platteland geen vergaderruimte aanwezig is. Het wordt een goede zaak genoemd dat de Provinciale Stichting voor Sociaal en Sociaal-Cultureel Werk nu de eerste buurthuizen in Noordoost Overijssel en in de Noordwesthoek heeft gesticht. Opnieuw een parallel: de huidige kulturhusen en aanverwante dorpshuizen moeten de leefbaarheid op het ontvolkende platteland bevorderen.

Eerste ‘Cash en carry’ bedrijf: Almelo heeft – de primeur voor Nederland – een zelfbedieningsgrossierderij in de kruideniersbranche. De winkelier rijdt met een handig wagentje langs de stellingen, pakt daar de gewenste artikelen en rekent aan het einde van zijn ommegang contant af.



De Gereformeerde Gemeente te Rijssen heeft een nieuwe imposante kerk laten bouwen. Wat aantal zitplaatsen betreft – 2400 – is het de grootste protestantse kerk van Nederland. De bouwkosten waren zeven ton en de bouw duurde twee jaar.

dinsdag 4 oktober 2011

Athenaeumbibliotheek toont voorlopers van Facebook en Hyves

Een bijzondere tentoonstelling over het album amicorum, de ‘vriendenboekjes’ uit vroeger tijden en een bijzondere heruitgave van een 400 jaar oud album amicorum van een Deventer soldaat.



Hieronder het persbericht, afkomstig van de Athenaeumbibliotheek:

Tegenwoordig gebruiken we Facebook, Hyves, LinkedIn en Twitter om ‘vrienden en volgers’ te verzamelen. Vroeger ging dat anders, namelijk met een album amicorum, ofwel een vriendenboek. Stadsarchief en Athenaeumbibliotheek (SAB) haalt de mooiste vriendenboekjes uit haar kluis en toont ze van 12 oktober tot en met 30 november 2011 bij de expositie ‘Oprechte vriendschap brengt een waar genoegen’. Bovendien verschijnt op 13 oktober 2011 het vriendenalbum van de zeventiende-eeuwse Deventenaar Macharius Pinninck in boekvorm.

Vooraanstaande vrienden verzamelen
Onder een album amicorum werd vroeger een vriendenboekje verstaan dat op reis werd meegenomen. Het was de gewoonte om het aan mensen die je onderweg ontmoette, voor te leggen en hen te vragen er een bijdrage in te schrijven. In de zestiende en zeventiende eeuw waren het vooral studenten die een album amicorum meenamen op hun academische rondreis. Zij vroegen aan medestudenten, professoren of andere beroemdheden om er een persoonlijk woord in achter te laten. Geleidelijk aan kregen deze albums een steeds persoonlijker en intiemer karakter. In de negentiende eeuw waren het vooral vrouwen die een album amicorum bijhielden. Ook werd de leeftijd van de bezitsters steeds jonger, waarmee de vriendenboekjes uiteindelijk het karakter kregen van het poëziealbum zoals velen dat nog uit hun jeugd zullen kennen. De door SAB geëxposeerde boekjes, afkomstig uit de zestiende tot en met de twintigste eeuw geven een bijzonder inkijkje in de wereld van de eigenaar en zijn of haar tijdgenoten.

Album van een Deventer soldaat
Met het album amicorum van de Deventenaar Macharius Pinninck (1593-1636), wiens geboortehuis het ‘Penninckshuis’ aan de Brink nog gedeeltelijk bewaard is gebleven, hebben we het niet over een alledaags boekje. Het dateert uit de tijd van de Tachtigjarige Oorlog en is nu bijna 400 jaar oud. De eigenaar was geen student, maar militair. Hij nam dienst in Duitsland, waar hij vocht in de Dertigjarige Oorlog. Familieleden en strijdmakkers schreven bijdragen in zijn album, vaak met mooie familiewapens erbij. Macharius sneuvelde bij een veldslag in Bohemen. Het album van Macharius is te zien bij de expositie en verschijnt op 13 oktober in de albumreeks van SAB en Corps 9 Publishers, getiteld ‘Ten Strijde!’, met een toelichting door Tineke Stein-Wilkeshuis. Het boekje kost € 14,50 en is te koop aan de balie van Stadsarchief en Athenaeumbibliotheek, of via www.sabinfo.nl. Heel bijzonder is dat met de uitgave van ‘Ten Strijde’ een verloren gewaande krijttekening van een ruitergevecht, van de bekende schilder Esaias van de Velde, weer beschikbaar wordt voor een groot publiek.

De expositie is te bezichtigen op maandag t/m vrijdag van 9.00-17.00 uur en op zaterdag van 11.00-15.00 uur in de hal van Stadsarchief en Athenaeumbibliotheek, Klooster 12 te Deventer.

Topografische kaart van 1849 (5): Staphorst, Rouveen, Avereest

Een van de meest bijzondere kaarten uit de Overijssel Collectie is de Topografische kaart van Overijssel, 1849, vervaardigd in opdracht van de provincie Overijssel. Door de systematische kartering door het Kadaster en triangulatie van Krayenhoff konden er toen voor het eerst kaarten op grote schaal gemaakt worden, die ook nog nauwkeurig waren. Deze kaart was de eerste kaart van Overijssel, waarop o.m. gedetailleerd grondgebruik en administratieve grenzen werden weergegeven. De kaart is in 32 katernen op linnen geplakt.
Deze kaart, die vrij zeldzaam is, verscheen zo'n tien jaar eerder dan de bekende Topografische Militaire Kaart.

Hieronder drie katernen met de plaatsen Staphorst, IJhorst, Rouveen, Den Hulst, Dedemsvaart, Avereest.







In dezelfde tijd dat deze kaart tot stand kwam gaf A.J. van der Aa zijn Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden uit (1839-1851) met topografische beschrijvingen. Dit 13-delige woordenboek is tegenwoordig full-text op Google Books te vinden.

Van steden, dorpen en zelfs veel gehuchten, maar ook van rivieren en andere geografische namen is in dit naslagwerk een beschrijving te vinden, die de toenmalige situatie weergeeft. Enkele voorbeelden:
Staphorst
Rouveen
Avereest