De Mars was een Overijssels maandblad dat tussen 1953 en 1981 verscheen en waaraan veel bekende journalisten/publicisten uit die tijd meewerkten. De Mars bevatte artikelen over regionale onderwerpen op cultureel, maatschappelijk, economisch en toeristisch terrein. De vaak lange(re) artikelen geven een goed tijdsbeeld. In deze rubriek vermeld ik per jaargang een aantal artikelen over onderwerpen of gebeurtenissen uit dat jaar. Dit keer jaargang
1966.
Welke thema’s speelden er in 1966, althans wanneer we De Mars als leidraad nemen? Geen complete opsomming, maar een aantal zaken die mij opvielen.
Foto: het dempen van de Dedemsvaart is in volle gang
Onderwerpen die in 1966 telkens terugkeerden in De Mars zijn het Streekplan Twente, waarin een Bandstad en een Stadsgewest Twente gepland worden (prognose: 1 miljoen Twentenaren in 2000), de compensatie maatregelen voor het gebied rond de Dedemsvaart voor de sluiting en gedeeltelijke demping van het kanaal, het sociaal-economische rapport Toekomst en taak van Noordwest-Overijssel en de vestiging van een medische faculteit in Overijssel, waarbij een felle strijd gevoerd werd tussen de mogelijke kandidaten Deventer, Enschede, Zwolle.
Bedrijfssluitingen in Deventer
Dat de jaren 60 achteraf bekend staan om de snel toenemende welvaart, wil niet zeggen dat er geen economische problemen waren. De instortende Twentse textielindustrie is er een voorbeeld van. Eind 1965, begin 1966 werd Deventer getroffen door massa-ontslagen. Textielfabriek Ankersmit (1100 medewerkers) deelde in de Twentse malaise en moest sluiten. Ook bij de meelfabriek Noury & Van der Lande en DAVO-Haardenfabriek werd stevig gehakt in het personeelsbestand. Kritiek wordt geleverd op het gebrek aan ‘vooroverleg’ voorafgaande aan de sluiting. Elders in Nederland is de vraag op de arbeidsmarkt zo groot, dat ontslagen werknemers gemakkelijk naar ander werk kunnen worden geleid. De klap in Deventer kwam totaal onverwacht en deed het aantal werklozen sterk toenemen.
Toekomst textielindustrie
Opvallend is een interview dat redacteur Jan van den Dungen had met de directies van twee grote textielconcerns (Nijverdal ten Cate en KNTU). Opvallend, omdat door de toenmalige leiding nogal positief werd gekeken naar de toekomst. Afgezien van het geklaag over stijgende overheidsuitgaven en lonen (ook toen al) is de stemming positief: textiel is geen verdwijnend product; door reorganisaties is de textielindustrie in Twente versterkt; de moderne kapitaalsintensieve Nederlandse textielindustrie produceert ondanks hoge lonen toch tegen lagere kostprijzen dan de ontwikkelingslanden; de toekomst is aan de joint ventures van Europese en Amerikaanse bedrijven met de industrie in de ontwikkelingslanden; tenslotte de gunstige ligging t.o.v. de Duitse markt.
Het zou anders lopen met de textiel, behalve voor Nijverdal ten Cate, dat tijdig overschakelde op andere producten.
Foto: oude gevels in Blokzijl met stadsomroeper
Het jaar van de WAO en de Mammoetwet
In 1966 werd de Wet op de Arbeidsongeschiktheidsverzekering aangenomen. Geen typisch Overijssels onderwerp, maar De Mars besteedde er wel aandacht aan. De wet verving een aantal andere wetten, die nog uit de eerste decennia van de 20e eeuw dateerden, zoals de Invaliditeitswet en drie Ongevallenwetten. De wet had ook tot gevolg dat de capaciteit aan revalidatiecentra in Overijssel sterk opgeschroefd diende te worden, want terugkeer in het arbeidsproces hoorde onlosmakelijk bij de nieuwe wet. Een paar jaar later zou de WAO verworden tot een opvangnet van werklozen boven een bepaalde leeftijd.
In 1966 zijn er plannen voor een scholengemeenschap in Enschede-Zuid, waar vanaf 1968 zo’n 1500 tot 2000 leerlingen alle vormen van voortgezet onderwijs gaan vormen, een uitvloeisel van de al eerder aangenomen Mammoetwet en een voorbode van de latere leerfabrieken.
Foto: Hoogbouw in Enschede
Symposion Toekomst Twente
Veel aandacht ook in De Mars voor dit symposium dat in juni bij de THT gehouden werd en waaraan sociografen, economen en andere wetenschappers, regionalisten, journalisten en bijna iedereen die iets voorstelde in Twente deelnamen. Aanleiding om zich te bezinnen op de toekomst van Twente vormden de herstructurering van de textielindustrie, de vestiging van de Technische Hogeschool in Enschede en het gereedkomen van het Streekplan Twente. Ook speelden het streven naar een Stedenband Twente en naar meer autonomie voor Twente een rol. Het driedaags symposium, waar over negen thema’s gesproken werd, leverde een groot aantal ideeën op. Na afloop werd gepleit voor een regionaal centrum, waar wetenschappers zich zouden moeten richten op onderzoek en op een vervolg van het symposium in georganiseerd verband, waarbij alle Twentenaren moesten worden betrokken. Een mooi streven dat, hoe kan het anders, niet zou worden waargemaakt.
Foto: Enschede
Toerisme
De provinciale VVV geeft aan dat het aantal bezoekers aan de provincie vooral tegenvalt vanwege het ontbreken van ‘grote toeristische opvangcentra’. Toch worden allerlei initiatieven genomen om het toerisme te bevorderen:
- Hengelo heeft de primeur van de VVV-geschenkbon, die men bij een dertigtal winkeliers kan inwisselen
- Men kan een speciaal Twente-weekend boeken en wel op een nieuwe zeer moderne wijze: men belt de VVV, geeft op waar men wil logeren etc. en maakt het totaalbedrag over. Men ontvangt een coupon-boekje en betaalt met de coupons.
Foto: de nieuwe huisvesting van de VVV in Almelo
Boerenpartij
De Boerenpartij deed in 1966 voor het eerst mee aan de statenverkiezingen en zorgde voor een politieke aardverschuiving met het veroveren van vier zetels. Tot dan toe waren stemmers honkvast en waren er nauwelijks verschuivingen in zetelaantallen. Vanaf 1966 zou dat veranderen, een jaar later zorgde D’66 landelijk voor een sensatie.
Dat partijleider Koekoek niet altijd serieus werd genomen, bleek in Enter, waar zijn komst een volksfeest veroorzaakte. Niet omdat hij zo populair was. Het spreken werd hem belet door een jolige en rumoerige zaal. Hoogtepunt van het feest vormde het schouwspel van een geïrriteerde Koekoek, die een uur nodig had voor het verwijderen van verkiezingsposters waarmee zijn auto volledig was volgeplakt.
Verder:
- Her en der worden in Noordwest-Overijssel actiecomités opgericht tegen de samenvoeging van negen gemeenten tot de gemeente Beulake. Uiteindelijk zou het er in 1973 toch van komen, maar wel onder een andere naam: Brederwiede, dat in 2001 weer met Steenwijk werd samengevoegd tot Steenwijkerland.
- Een discussie tussen natuurliefhebbers en landbouwers over de wenselijkheid van ‘agrarisch-industriële’ verstoringen van het landschap ofwel ‘fabrieken-van-levend-vlees’.
- het wordt een bedroevende zaak genoemd dat men ’s nachts de grens tussen Oldenzaal en Nieuweschans overal gesloten vindt.
- Voor het eerst werd een algemene culturele prijs voor Overijssel, vernoemd naar Geert Groote uitgereikt. De Deventer architect W.P.C. Knuttel was de eerste die ermee onderscheiden werd.
Foto: Godfried Bomans werd door het soosbestuur van Studentensociëteit Cellebroederspoort te Kampen ingewijd tot 'magister honorarius'.
