Overijsselaars op reis (18): In het spoor van Napoleon.

In een groot artikel in de Twentsche Courant Tubantia onder de kop ‘Sappelen in het spoor van Napoleon’ vatten de auteurs Hennie Talens en Rob Wissink in enkele zinnen samen waar de hieronder beschreven reis per koets over gaat: ‘Het is 5 december 1812. Napoleon Bonaparte staat met zijn volledig ontredderde manschappen voor de Litouwse grens. Zijn Russische tocht is op een fiasco uitgelopen. Van de 400.000 soldaten waarmee hij begon zijn er nog 20.000 over. De Franse keizer vreest een couppoging en vertrekt halsoverkop naar Parijs om orde op zaken te stellen. In de bittere kou legt hij in dertien dagen en nachten 2300 kilometer af per slee en koets. Tweehonderd jaar na dato doen Twentse koetsiers en een Amsterdamse ‘Napoleon’ die tocht over.‘

Het idee voor de tocht is afkomstig van historicus Joost van Hövell tot Westerflier, de geestelijke vader van de expeditie. Hij doet onderzoek naar het reizen per koets in de negentiende eeuw en hij wilde de gedetailleerd beschreven vlucht uit Rusland graag eens over doen.
Vijf leden van de Twentse rijtuigvereniging Koets’n Keerls fungeren als koetsier en zitten op de bok van het in rond 1900 gebouwde rijtuig terwijl de als Napoleon verkleedde historicus in de koets plaatsneemt. Eén van de koetsiers bestuurt de vrachtwagen met een immense trailer, waarin ruimte is voor een keuken, slaapplaatsen en een mobiele paardenstal voor vijf paarden, inclusief hooizolder. Men reist iets minder primitief dan Napoleon destijds. Twee studentes reizen mee om verslag te doen van de tocht. De opbrengst gaat geheel – de deelnemers betalen hun onkosten zelf – naar een goed doel: Stichting Gichon, die zich inzet voor een jeugdtehuis voor slachtoffers van de kernramp in Tsjernobyl.

Voor koetsier Gerrit Haakmeester is het de tweede keer dat hij een dergelijke tocht maakt. In 1992 legde hij samen met anderen per koets de route af, die de Vriezenveense Rusluie altijd namen naar Sint-Petersburg om daar hun linnen te verkopen.
Afgelopen vrijdag ging men onder grote belangstelling en met veel ceremonieel vertoon van de start in Vilnius, de hoofdstad van Litouwen. Op 23 mei hoopt men na 2300 km in Meaux, vlakbij Parijs, aan te komen.

Volg de tocht op de website.

Regionale uitgaven 2012-8

Rubriek met aanschafinformaties voor collectioneurs in de bibliotheken van Overijssel, maar uiteraard ook voor iedere belangstellende.

Ga voor bestellingen (bibliotheken) naar Bicat Wise – Titels – Besteladministratie – Kies voor IAI’s – Week 2012-17

IAI’s 2012-8

Staphorst op de Catwalk : klederdracht uit de mode in de mode / een initiatief van : Gerard van Oosten, Annet van Strik, Greetje Kroonenburg-Kolk ... [et al.]. - LK mediasupport, 2012. – 240 p. – ISBN 9789078914006. - € 25,-

Modeshows met creaties van ontwerpers uit Staphorst en omgeving trokken veel belangstellenden. Er werden oorspronkelijke stukken klederdracht, gecombineerd met moderne kledingstukken getoond, maar ook klederdrachtstukken vermaakt tot eigentijdse mode en haute couture van Staphoster stoffen. Het enthousiasme voor het onderwerp heeft geleid tot dit boek. Met voorbeelden, uitleg, patronen en ideeën. Typisch Staphorster gebruiken worden getoond op de DVD achter in het boek. Het project 'Tradities' heeft kinderen geïnspireerd om ouderen in de gemeente Staphorst te laten vertellen over vroeger en dit is digitaal door hen vastgelegd.

Poëzie, zo moeilijk nie : verzamelde verzen / Herman Finkers. - Amsterdam : Rap, 2012. - 190 p. – ISBN 9789400401242. - € 14,90

In 2011 ontving Herman Finkers de Groenman Taalprijs voor goed en creatief gebruik van de Nederlandse taal. Reden voor deze heruitgave van versjes en liedteksten. Finkers: ‘Als je heel diep over iets nadenkt dan kom je altijd uit op iets wat niet klopt. Probeer maar eens, klopt altijd.’

Wat steet doar op 't huus? : geveltekens in Oost-Nederland / Jan Bornebroek. - De Heurne : Geunhuis Producties, 2012. - 204 p. – ISBN 9789079864171. – ca. 35 euro

Afbeeldingen van circa zeshonderd verschillende in Twente en de Achterhoek voorkomende geveltekens met daarbij voor zover te achterhalen de verklaring van de op de geveltekens voorkomende motieven en de daarmee samenhangende symboliek.

De extra dimensie van het platteland : sporen van magie, volksgeloof en volksgeneeskunst in het oosten van Nederland / Bornebroek, Jan. - De Heurne : Geunhuis Producties, 2012. - 142 p. - ISBN
9789079864188. - € 19,90

Magie, volksgeloof en volksgeneeskunde en daarmee samenhangende gebruiken, rituelen en symboliek speelden een belangrijke rol op het platteland. In dit boek worden hier vele voorbeelden van beschreven. Aan bod komen onder meer geveltekens, kruisen, stenen, huisornamenten, bomen, planten en kruiden.

Van heidezuiveraar tot vogelaar : 'De natuur is het onvervangbare meubilair in het huis waarin wij allen gelukkig wonen' / onder red. van Jan Vos en Janny Niehoff. - Staphorst : Natuurbeschermingsvereniging IJhorst en Staphorst, 2011. - 96 p. - € 12,50

Jubileumboek over de Natuurbeschermingsvereniging IJhorst-Staphorst e.o. met verhalen, herinneringen en interviews en artikelen over de natuur rond Staphorst en wijde omgeving.

Wie is die man? : Klaas Schilder in de eenentwintigste eeuw / onder red. van: Marius van Rijswijk ... [et al.]. - Barneveld : Vuurbaak, 2012. - 331 p. – ISBN 9789055604715. - € 24,75

Veertien artikelen van verschillende auteurs over de voorman van de Vrijmaking. Het boek staat onder redactie van theologie-studenten, die een nieuwe invalshoek zochten ten aanzien van deze veelbeschreven persoon. Het antwoord op de vraag ‘Wie is die man?’ blijkt te zijn: een diepgelovig en begaafd denker, met een brede blik op de wereld.

Haar gerucht gehoord : uit het leven van ds. D.Th. Keck / [bijdr. van H. Hille en J. Mulder]. - Staphorst : Hersteld Hervormde Gemeente Staphorst, 2011. - 120 p. - € 12,50

Biografie van de Staphorster predikant (1930-1943), die volgens de samenstellers richtinggevend is geweest voor de hervormde gemeente in Staphorst.

StraatnamenLexicon : Gemeente Hellendoorn / samenst. R. Smit. – 2011. - 216 p. - € 21,50

De betekenis en achtergrond van de straatnamen in de gemeente Hellendoorn-Nijverdal wordt uit de doeken gedaan.

Jaarboek 2012 Vereniging Heemkunde Ootmarsum. - Jrg. 29 (2012). - Ootmarsum : Vereniging Heemkunde Ootmarsum en Omstreken, 2012. - 108 p. – ISBN 9789073965003. - € 15,50

Artikelen over onderwerpen uit de geschiedenis van Ootmarsum, met ook aandacht voor het recente verleden, afgewisseld met foto’s en gedichten en een kroniek over 2011.

Bommen op Diffelen : 28 november 1944 / Jan Altena. - Hardenberg, Uitgeverij en Boekhandel Heijink, 2012. - 47 p. – ISBN 9789491391019. - € 9,95

In de nacht van 28 november 1944 wordt een Engelse Mosquito geraakt en laat om gewicht te verliezen en daarmee hoogte te kunnen houden haar bommen vallen op Diffelen, waarbij een aantal boerderijen getroffen worden.

Canadees fotoarchief Faces of War bevat ook Overijsselse foto's

Dankzij een blogpost van collega-blogger Groninganus (interessant blog!) maakte ik kennis met de Canadese website Faces of War, dat een fotoarchief bevat van meer dan 2600 foto’s bevat, die gemaakt zijn tijdens de Canadese opmars in West-Europa in 1945. Onder de honderden foto’s over Nederland bevinden zich ook enkele tientallen foto’s uit Overijssel.

Foto: Intocht in Zwolle van de 7th Canadian Infantry Brigade op 14 April 1945.


Je kunt het best zoeken via Advanced search, dan Location aanklikken, en op pagina 3 en 4 de Nederlandse plaatsen aanklikken. Vervolgens geen Enter, maar klikken op Submit.

De Overijsselse plaatsen waarvan foto’s te vinden zijn: Almelo, Balkbrug, Bathmen, Dalfsen, Dortherhoek, Hengelo, Holten, Rijssen, Wierden, Zwolle.

Verdwijnen er wel of geen kernen in Overijssel?

Nutter is één van de 22 bedreigde kernen in Overijssel op de rode lijst van Plaatsengids.

Er was een mini-hype in het Overijssels nieuws deze week. De Plaatsengids publiceerde een rode lijst van verdwijnende kernen in Nederland. Hierop staan 22 Overijsselse kernen. De criteria om op de lijst te komen zijn o.a. het ontbreken van plaatsnaamborden en het niet meer in de Basisadministratie Adressen en Gebouwen (BAG) of in atlassen voorkomen.

De lijst omvat meer dan driehonderd namen van kernen in Nederland en bracht in diverse media en ook in Overijssel commotie teweeg. RTVOost pakte het bericht op en via camera en microfoon gingen voorzitter Anton Bosch van de Overijsselse Vereniging van Kleine Kernen (OVKK) en Martin Stevens, medewerker van Plaatsengids met elkaar in debat. De voorzitter vond dat de rode lijst de prullenbak in kon. Volgens hem bruist het in de kernen die op de lijst voorkomen juist van de activiteiten. En dat is volgens hem het belangrijkste criterium om vast te stellen of een kern een eigen identiteit bezit.

Plaatsengids is een prachtig initiatief van oprichter Frank van den Hoven en kent een aantal enthousiaste medewerkers. Er staan al meer dan 6000 plaatsen, gehuchten en buurtschappen in tekst en beeld gedetailleerd beschreven op de website, die wil uitgroeien tot het ‘ultieme topografische, cultuurhistorische en toeristische internetportaal over Nederland’.

De helft van de buurtschappen in ons land mist nog eigen plaatsnaamborden. Om dit kenmerk van identiteit te stimuleren, heeft Plaatsengids tegelijk met het publiceren van de rode lijst afgelopen donderdag een Plaatsnaambord Award ingesteld.

Drie nieuwe ‘historische’ websites in Overijssel

De afgelopen twee weken werden de hieronder websites gepresenteerd. Deels gaat het om nieuwe websites, deels om een flinke uitbreiding.

Polder Mastenbroek toen en nu

Op 12 april werd de nieuwe website Polder Mastenbroek gepresenteerd. De website bevat foto’s en verhalen over de polder Mastenbroek. Het zijn de verhalen van de mensen die er wonen, werken en leven en ze gaan over de polder, het vee, de boerderijen etc. De website bestaat uit twee gedeelten. Het linker gedeelte bevat de genoemde foto’s en verhalen uit het verleden, het rechter gedeelte informatie over de polder nù, b.v. nieuws, een kalender, foto’s en een blog.

Huis Breckelenkamp

Op 10 april werd de website van het Huis te Breckelenkamp uitgebreid met een digitaal archief. Hierdoor is nu veel informatie over dit Huis voor iedereen toegankelijk gemaakt. Wat kun je vinden in het digitale archief:
- Evenementen: concerten, open dagen en andere gebeurtenissen; affiches van evenementen die de afgelopen decennia in het Huis te Breckelenkamp hebben plaatsgevonden.
- Afbeeldingen: afbeeldingen die in dit archief zijn opgenomen worden op de een of andere manier exemplarisch geacht; zij zijn bijvoorbeeld van uitzonderlijke kwaliteit, markeren een tijdsbeeld of leggen een belangrijke gebeurtenis uit de geschiedenis van het Huis vast.
- Documenten: deze stukken, voornamelijk oude brieven, geven inzicht in de ontwikkelingen rond het Huis te Breckelenkamp sinds het begin van de 17e eeuw.
- Media: voornamelijk krantenberichten over ontwikkelingen rond het Huis te Breckelenkamp, concerten en open dagen.
- Ansichtkaarten: deze stammen voornamelijk uit de tijd dat het Huis in gebruik was als jeugdherberg.
Via de knop Categorieën is ook nog een grote hoeveelheid afbeeldingen, genealogische informatie, historische kaarten e.d. te vinden.

Hello Ootmarsum: lokale historie voor basisscholen

Op basisschool de Meander werd de website Hello Ootmarsum gelanceerd. De basis van deze site wordt gevormd door de teksten uit het boek over de lokale geschiedenis ‘Van Kennis naar Vriendschap’ dat is geschreven door de leden van de Ben Morshuisstichting. Leerkrachten van de groepen 5 tot en met 8 kunnen deze website gebruiken voor hun geschiedenislessen om daarmee een link te leggen tussen de vaderlandse geschiedenis en de lokale historie. Het is een interactieve website, die dus steeds gevuld kan worden met inbreng van de leerlingen in de vorm van werkstukken en projecten, maar ook bestaat er de mogelijkheid om filmpjes met ‘nieuwe’ geschiedenis of een andere kijk op gebeurtenissen toe te voegen aan de website. Het woord Hello is een afkorting van Historisch Elektronische Lokale Leeromgeving en dat leidde tot de naam van de website www.hello-ootmarsum.nl.

Uitbreiding website Wieiswieinoverijssel.nl

De website www.wiesiswieinoverijssel.nl is het afgelopen jaar dankzij financiële bijdrages van de provincie Overijssel en het Prins Bernhard Cultuurfonds stevig uitgebreid en bevat nu artikelen over meer dan 500 Overijsselaars. Om deze uitbreiding te markeren houden de Overijsselse Bibliotheek Dienst (OBD), Stadsarchief en Athenaeumbibliotheek (SAB) en het Historisch Centrum Overijssel (HCO) op donderdag 26 april een feestelijke bijeenkomst.

Aanwezigen krijgen deze middag in het Huis van Cultuur en Bestuur in Nijverdal een virtuele tour door de uitgebreide website met geïllustreerde levensbeschrijvingen van personen die van betekenis zijn geweest voor of in de provincie Overijssel.

Lezing Ad van Liempt
Annelies van der Zouwen en Matthijs Dicke, redacteuren van een serie met biografieën van Nederlandse ondernemers, vertellen meer over dit lopende project. De regionale journalist, publicist en programmamaker Ad van Liempt verzorgt deze middag bovendien een lezing met de titel: Waarom WIEISWIE in Overijssel? Omtrent de regionale biografie.

Om te testen hoe het met de Overijsselkennis van de aanwezigen is gesteld, wordt de middag afgesloten met een ludieke quiz over de Overijsselaars die een plekje hebben gekregen op www.wieiswieinoverijssel.nl.

Iedereen is welkom!
Iedereen is welkom om deze bijeenkomst in het Huis van Cultuur en Bestuur in Nijverdal bij te wonen. De bijeenkomst start om 14.30 uur en duurt tot 17.00 uur. Aanmelden kan tot uiterlijk maandag 23 april via info@obd.nl.

Twee prijzen Geertjan Lassche voor documentaire over voormalig Moluks kamp bij Rouveen

Geertjan Lassche heeft gisteren voor zijn documentaire ‘Vreemdelingen en Bijwoners’ de journalistieke vakprijs 'De Tegel' gekregen. Hij kreeg een Tegel in de categorie 'publieksprijs' en een Tegel in de categorie 'achtergrond'.



In 2011 maakte hij Vreemdelingen en Bijwoners over de opvang van Molukkers in het voormalige Kamp Conrad bij Rouveen. Het is een zowel indrukwekkend als pijnlijk verhaal over drieëntwintig Molukse gezinnen die tijdens de kampperiode (1954 – 1966) nauwelijks contact hadden met de bevolking. De documentaire werd na de première bij het Historisch Centrum Overijssel uitgezonden bij RTV Oost en werd genomineerd voor de journalistieke jaarprijs De Tegel. Gisteren ontving hij dus twee prijzen voor deze documentaire.

Regisseur en journalist Geertjan Lassche maakt (film)documentaires en reportages. Persoonlijk was ik (als wielerliefhebber) onder de indruk van zijn documentaire Thomas Dekker: Niemand kent mij. Hij maakte al eerder naam met enkele historische documentaires die geregeld leidden tot nieuwe inzichten en onthullingen. Daaronder zijn ‘God Bless Montgomery’ (over de rol van de Poolse militairen bij de slag om Arnhem), 'Het was maar een mof’ (over een Duitse soldaat die twee Nederlandse kinderen redde) en 'Nooit meer laf' (over verzetsman Gerrit Gunnink die in 2009 onthult dat de KP Meppel de onderduiker Pieter Hoppen heeft geëxecuteerd, naar later bleek ten onrechte).

Voor wie de documentaire over Kamp Conrad nog niet gezien heeft: een aanrader!

Nedersaksisch is een taal! Teken de petitie!

Nedersaksisch is een taal. Ga naar de website en teken hier de petitie!

Verhalenpunten in het Vechtdal

Iedereen kent zo langzamerhand wel de genummerde fietsroutenetwerken, waarbij je van knooppunt naar knooppunt fietst en daar met behulp van een bij het knooppunt geplaatste kaart telkens kunt bepalen hoe je verder fietst. Ook kun je vooraf de route al uitstippelen, je hoeft dan alleen maar de nummers te noteren.


Foto: Opening verhalenpunt in Dalfsen. Op de voorgrond de trappaal. (Foto: website gemeente Dalfsen)

Onlangs is begonnen om langs de routes van dit fietsnetwerk, althans in het gedeelte van het Vechtdal (gemeenten Hardenberg, Ommen, Dalfsen en Zwolle) 30 verhalenpunten te plaatsen.
Fysiek bestaan de verhalenpunten uit z.g. trappalen, waaruit met een paar keer pompen op het pedaal een aan de omgeving gerelateerd verhaal over vroegere tijden klinkt.

De verhalen zoals ‘De wilde deerne van Kranenburg’, of over het ontstaan van de Lemelerberg, de Witte Wieven in Dalfsen of de smokkelaars in Vilsterborg worden verteld door bekende Vechtdallers alsJeroen Krabbé of Erik Hulzebosch. Er is telkens ook een speciale versie voor kinderen te beluisteren.

Afgelopen week werd het eerste verhalenpunt geopend in Dalfsen. De komende maanden zullen alle punten worden geplaatst. Lees hier meer.

Topografische kaart van 1849 (13): Hardenberg en omgeving

Een van de meest bijzondere kaarten uit de Overijssel Collectie is de Topografische kaart van Overijssel, 1849, vervaardigd in opdracht van de provincie Overijssel. Door de systematische kartering door het Kadaster en triangulatie van Krayenhoff konden er toen voor het eerst kaarten op grote schaal gemaakt worden, die ook nog nauwkeurig waren. Deze kaart was de eerste kaart van Overijssel, waarop o.m. gedetailleerd grondgebruik en administratieve grenzen werden weergegeven. De kaart is in 32 katernen op linnen geplakt.
Deze kaart, die vrij zeldzaam is, verscheen zo'n tien jaar eerder dan de bekende Topografische Militaire Kaart.

Hieronder twee katernen met het gebied rond Hardenberg en daaronder de kaartgedeelten in detail.









In dezelfde tijd dat deze kaart tot stand kwam gaf A.J. van der Aa zijn Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden uit (1839-1851) met topografische beschrijvingen. Dit 13-delige woordenboek is tegenwoordig full-text op Google Books te vinden.

Van steden, dorpen en zelfs veel gehuchten, maar ook van rivieren en andere geografische namen is in dit naslagwerk een beschrijving te vinden, die de toenmalige situatie weergeeft. Enkele voorbeelden:
Hardenberg
Bergentheim
Heemse

Muziek uit het oosten (50): Malbrook

Een speciale rubriek – voor de liefhebbers van muziek. Van alles wat – in ’t Engels of in ’t plat. Goud en oud, nieuw of fout.


Dit keer muziek uit het Verre Oosten, van een eindje over de grens. De Noord-Duitse band Malbrook zingt folk zoals die gespeeld wordt van Zuid-Scandinavië tot in Noord-Oost Nederland. Het dialect waarvan ze zich bedienen lijkt (hoewel onverstaanbaar) op papier meer op Nederlands dan op Duits. Ze wonnen al eens een German Folk & Worldmusic Award.

Prijzen voor Overijssels Boek van het Jaar 2011 naar Willem Groothuis en H.H. ter Balkt

Gisteren was het weer zover. Voor de vierde keer werd een prijs uitgereikt voor het Overijssels Boek van het Jaar. Elk jaar weer doen organisatoren (waaronder ikzelf), pr-medewerksters van HCO, OBD en SAB en de juryleden hun best elk boek de kans te geven die het verdient en de verkiezing zo juist mogelijk te laten verlopen. Toch blijft zo’n verkiezing – zoal elke juryprijs - soms ‘omstreden’, want hoe objectief kun je meten welk boek het beste is. Maar ik weet zeker dat de jury zich zeer gewetensvol van haar taak kwijt.

Hester Maij, gedeputeerde van de provincie Overijssel, maakte in de Burgerzaal van het Deventer Stadhuis de winnaars bekend van het Overijssels Boek van het Jaar 2011 (non-fictie) en de Overijsselse Literatuurprijs 2011 (fictie). Beide prijzen zijn zoals gezegd een initiatief van het Historisch Centrum Overijssel (HCO), de Overijsselse Bibliotheek Dienst (OBD) en Stadsarchief en Athenaeumbibliotheek (SAB). Voorafgaande aan de prijsuitreiking stelde presentator Peter Schoof alle auteurs van de genomineerde boeken voor aan het publiek en hij wist in korte interviews in veel gevallen aan hen te ontlokken wat de beweegredenen waren voor het schrijven van het boek.


Vlnr: Wil Hansen van Uitgeverij De Bezige Bij namens fictie-winnaar H.H. ter Balkt, gedeputeerde Hester Maij en auteur Willem Groothuis die de non-fictie-prijs won. (Foto: Anne Hurenkamp, Stadsarchief en Athenaeumbibliotheek Deventer)

Overijssels Boek van het jaar 2011
Honderd jaar Natura Docet van auteur Willem Groothuis, verschenen bij Walburg Pers, kreeg het predicaat Overijssels Boek van het Jaar 2011. De jury, bestaande uit historici en journalisten, motiveerde haar keuze als volgt:
‘Het winnende boek is een inspirerend, goed geschreven en welverdiend eerbetoon aan de man die uit het niets het eerste regionale natuur- historisch museum van Nederland oprichtte: ‘meester’ Bernink. Het is echter niet alleen een biografie van een bevlogen onderwijzer en natuurvorser, maar geeft ook een mooi tijdsbeeld van het vroege natuuronderzoek in Twente en mede-pioniers als Thijsse (Limburg) en Heimans (Zwolle). Tenslotte is het boek een ode aan de schepping van Bernink: Natuurmuseum Natura Docet in Denekamp, Twente. Nog altijd een van de beter bewaarde geheimen, dit levenswerk van Bernink, dat nu met dit boek mogelijk ontsloten wordt voor een groot, landelijk, publiek. Het boek is ook een warme en overtuigende aanbeveling aan de provinciale en landelijke overheid om dit bijzondere museum na 100 jaar ‘toekomstbestendig’ te maken.’



Overigens erkende de jury wel lang te hebben gediscussieerd en gewikt en gewogen voordat een winnaar kon worden aangewezen. Naast Honderd jaar Natura Docet ontsteeg ook Raarhoek van Miek Smilde, de oorspronkelijke, lezenswaardige en informatieve geschiedschrijving van psychiatrisch ziekenhuis Sint Franciscushof bij Raalte, naar inhoud en vorm het puur provinciale belang, volgens de jury. Stijl en vorm gaven uiteindelijk de doorslag bij de moeilijke keus een winnaar aan te wijzen. Een keuze, overigens, die wel unaniem was.
De overige genomineerden waren:
- Paul Gorter. A.M. Gorter (1866-1933): Schilder van het Oost-Nederlandse landschap (Walburg Pers)
- Jan ten Hove & Michael Klomp. Aan de monding van de Grote Aa: het havenfront van Zwolle (Stichting Promotie Archeologie Zwolle)
- Cultuurhistorische atlas van de Vecht : biografie van Nederlands grootste kleine rivier (WBooks)
- Hans Gloerich. Gerard Potcamp; een Twentse priester apostolisch vicaris tegen wil en dank (Smit van 1876)
- Jolanda de Kruyf. Ontmoetingsplaats van verhalen: het gemeentearchief Steenwijkerland (IJsselacademie)
- Miek Smilde. Raarhoek (De Arbeiderspers)
- Martina Stein-Wilkeshuis. Ten strijde! : het vriendenboek van de Deventernaar Macharius Pinninck (Corps 9 Publishers)
- Wim Coster. Twee eeuwen recht en wet (Walburg Pers)
- Marianka Spanjaard & Paul Denekamp. Verweven met Twente: de joodse fabrikantenfamilie Spanjaard (1800-2000) (Walburg Pers)

Overijsselse Literatuurprijs 2011

Voor het eerst werd een Overijsselse Literatuurprijs ingesteld voor fictie (romans, verhalen gedichten). De fictie-jury kon kiezen uit een groot en vooral zeer divers aanbod, van streektaal tot literaire roman en van spanning tot poëzie en koos voor de gedichtenbundel Vliegtuigmagneet van de in Usselo geboren en opgegroeide H.H. ter Balkt om de volgende reden:
‘Het boek dat uitverkoren werd als beste Overijsselse fictietitel is een klein, eigenzinnig meesterwerk. Daarin zijn wereld en Overijssel samengebald in de zeer particuliere visie van een auteur, die al een oeuvre lang niet over de provincie schrijft, maar in diepste wezen de provincie is.’



Overige genomineerden (fictie):
- Hanneke van Schooten. Buiten de tijd (Flanor)
- Jacob Vis. De imker (Ellessy)
- Paul Gellings. Verbrande schepen (Passage)
- Peter de Zwaan. De vuurwerkramp van Harmen Saliger (De Bezige Bij)

Zie voor de juryrapporten, winnaars in voorgaande jaren etc. de website Overijssels Boek van het Jaar.

Regionale uitgaven 2012-7

Rubriek met aanschafinformaties voor collectioneurs in de bibliotheken van Overijssel, maar uiteraard ook voor iedere belangstellende.

Ga voor bestellingen (bibliotheken) naar Bicat Wise – Titels – Besteladministratie – Kies voor IAI’s – Week 2012-15

IAI’s 2012-7

Het Twente boek : geschiedenis en erfgoed / samenst.: Gerard Vaanholt. - Zwolle : WBOOKS, 2012. - 335 p. – ISBN 9789040005671. - € 14,95



Een deel uit de bekende serie ‘blokboeken’ van uitgeverij WBooks (voorheen Waanders). ‘Een praatje bij een plaatje’ is een wat oneerbiedige beschrijving van het boek wat betreft de vorm. In chronologische volgorde behandelt Gerard Vaanholt een groot aantal onderwerpen uit de geschiedenis van Twente aan de hand van gebouwen of andere plekken die een link hebben met het verleden. Een plezierig leesbaar en toegankelijk boek voor een groot publiek en voor een vriendelijke prijs.

De IJssellinie : Deel 1: De geschiedenis, het plan en de bouwwerken. – Stichting de IJssellinie, 2012. – 50 p. – ISBN 9789040005671. - € 7,50



Eerste uit een serie van drie te verschijnen deeltjes over het jarenlang zeer geheime verdedigingswerk De IJssellinie, waarvan het bunkercomplex op het landgoed De Haere bij Olst het meest tastbare overblijfsel is. Wie dit boekje leest zal zich verbazen over wat zich in de jaren vijftig allemaal in het geheim heeft afgespeeld langs de boorden van de IJssel.

Architectuur met een grote A = architecture with a capital A : Drienerlo / Peter Timmerman. - Enschede : Faculty Club Foudation Press University of Twente, cop. 2011. – 190 p. – ISBN 9789081384902. - € 29,95



Fotoboek over de architectuur op het landgoed Drienerlo, dat wel een ‘openluchtmuseum van de moderne architectuur’ genoemd wordt. Dit boek vertelt over de achtergronden van de verschillende bouwstijlen en werd uitgegeven ter gelegenheid van de 50ste verjaardag van de Universiteit Twente.

Wo sind sie geblieben : personen geboren in Duitsland en vertrokken naar Twente en de Gelderse Achterhoek in Nederland : 1600-1950 / samengest. door Th. J. Meijerink. – Winterswijk, 2011. – 2 dl. – 300, 289 p. - € 42,50



Een belangrijke hulpbron voor stamboomonderzoekers van families uit de grensstreek.

Bijzondere website over de Hanzelijn

Al een paar jaar geleden viel me de website over de Hanzelijn op. Bijzonder was dat er iemand in de weer was met het vrijwel van dag tot dag bijhouden hoe het werk vorderde, dat het om een (onbetaalde) liefhebber ging en dat hij ook nog eens bijzonder jong moest zijn. Zijn naam is Stefan Verkerk, jong is hij nog steeds, maar hij is nu wel ‘officieel’ fotograaf en webdesigner. Lees over hem op zijn eigen website.

Op de website Hanzelijn-Hattem staat de meest actuele informatie op de homepage. Bij Nieuws vind je alle berichten vanaf het begin van de aanleg van de spoorlijn in september 2007, voorzien van veel foto’s en video-beelden. Je kunt ook apart kijken bij Foto’s en Video’s.
Verder is alles te vinden over het tracé en de planning en is er een rubriek veelgestelde vragen. Verbazingwekkend dat iemand op zo jonge leeftijd zo’n complete website heeft weten op te bouwen.

Nieuwe website ‘De Taal van Overijssel’

De IJsselacademie en TwentseWelle hebben het plan opgevat op een website Overijsselse dialecten in gesproken vorm aan te bieden. De website is al te bekijken, maar de knoppen werken nog niet, op één na. Via deze knop kan een geluidsbestand worden ge-upload dat een tekst in dialect bevat. Een oproep wordt gedaan om fragmenten streektaal (monoloog of gesprekken) van maximaal twee minuten in te sturen, zodat in juni wanneer de website wordt opgeleverd, deze fragmenten, afkomstig uit zoveel mogelijk Overijsselse plaatsen, te beluisteren zijn.

De Taal van Overijssel vertoont veel overeenkomsten met Soundbites, de digitale dialectenkaart van het Meertensinstituut. Bij Soundbites gaat het over een afgesloten bestand met oude opnames, De Taal van Overijssel moet een beeld geven van het huidige gesproken dialect (of: Nedersaksisch, volgens de deskundigen) en kan telkens aangevuld worden.

Bekende Overijsselaars van toen (5): burgemeester Wiebe van der Sluis

Aan de gezamenlijke website van HCO, OBD en SAB www.wieiswieinoverijssel.nl worden regelmatig biografieën toegevoegd. In deze rubriek personen die in hun tijd vaak de krant haalden, maar nu (vrijwel) vergeten zijn. Vandaag burgemeester Wiebe van der Sluis.



In Goor herinnert de Van der Sluisstraat aan een burgemeester die gedurende de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw landelijke bekendheid genoot. In de eerste plaats omdat hij een van de eerste SDAP burgemeesters was en in de tweede plaats omdat rond zijn persoon diverse incidenten plaatsvonden waaronder het zogenaamde ‘vlagincident’.

In april 1926 werd uit 127 kandidaten voor het burgemeestersambt in Goor Wiebe van der Sluis gekozen. Een benoeming die ophef veroorzaakte want Van der Sluis was van SDAP-huize én hij had een jaar eerder ‘naam gemaakt’ door de burgemeester van Giethoorn ernstig te beledigen door hem saboteur te noemen. Hij werd hiervoor veroordeeld tot een boete van 20 gulden. Op dat moment was hij gemeenteraadslid in Almelo en had hij binnen de partij bekendheid verworven als propagandist voor de SDAP in Overijssel. Zijn benoeming tot burgemeester had hij vooral te danken aan minister Kan (de vader van) van Binnenlandse Zaken. Koningin Wilhelmina wilde aanvankelijk het benoemingsbesluit niet tekenen. Van der Sluis was de tweede burgemeester van SDAP-huize in Nederland. Alleen Zaandam was Goor voorgegaan.

Wiebe van der Sluis werd op 30 december 1881 geboren te Hemrik in Friesland. Zijn vader was boer, maar moest door de landbouwcrisis van de jaren tachtig van de negentiende eeuw aan de slag als landarbeider. Na de lagere school ging Wiebe in Maastricht voor onderwijzer studeren, maar keerde in 1901 terug naar Friesland om in Lippenhuizen voor de klas te gaan staan. In 1906 vertrok hij naar Amsterdam om er onderwijzer te worden aan een school voor buitengewoon onderwijs. In 1909 werd hij lid van SDAP, terwijl hij zich voor die tijd al had ingezet voor de geestelijk gehandicapte kinderen en de drankbestrijding. Hij was zes jaar redacteur van het drankbestrijdingsorgaan 'De blauwe vaan' en lid van het hoofdbestuur der Nederlandsche Vereeniging.
In 1919 werd hij aangesteld als propagandist voor Overijssel en ging hij in Almelo wonen, waar hij een paar jaar later gemeenteraadslid werd. Tegelijkertijd trad hij toe tot de Provinciale Staten van Overijssel. Alsof dat nog niet genoeg was liet hij zich ook nog eens verkiezen tot lid van de Tweede Kamer. Beide functies is hij tot na de Tweede Wereldoorlog blijven vervullen. Ook op journalistiek gebied zat hij niet stil: in het Zwolse 'Palvu' en in 'Het Volk' verschenen regelmatig artikelen van zijn hand.


Foto: Burgemeester van der Sluis met vrouw en dochter tijdens zijn installatie in 1926. Links wethouder Lobstein.

Toen hij op 11 mei 1926 in Goor geïnstalleerd werd, was er al meteen bedekte kritiek op zijn nevenfuncties. Wethouder Lobstein sprak in zijn rede o.a. de woorden: 'Ik ben van mening, dat de functie van burgemeester van deze gemeente de gehele persoon eist. Een burgemeester moet zoo weinig mogelijk de gemeente verlaten'.
De eerste raadsvergadering bracht de gemoederen al in beweging. De burgemeester trok de teugels aan – laatkomen werd als ongewenst verklaard – en ten gemeentehuize werden allerlei hervormingen doorgevoerd. Ook was er meteen al een ‘kwestie’. De S.D.A.P., met een absolute meerderheid in de raad, besloot twee nieuwe straten te vernoemen naar de geestverwanten Herman Heijermans en Van Kol. Dit zeer tegen de zin van de niet-socialisten.

Vlagincident
Dat Goor een socialistische meerderheid in de raad en een dito burgemeester had zou blijken bij de viering van koninginnedag. Een voorstel om niet te vlaggen werd door de raad aangenomen. Normaliter zou de burgemeester in die tijd zo’n besluit naast zich neerleggen maar Van der Sluis deed dit niet. Integendeel, en hij noemde hiervoor een aantal argumenten:
- Het koningshuis werd steeds misbruikt in de propaganda tegen het socialisme
- De koningin had acties van socialisten bestempeld als ‘misdadige woelingen’
- Andere partijen gebruikten het staatshoofd in hun propaganda tegen het socialisme
In een toespraak verklaarde Van der Sluis: ‘: 'Het is denkbaar dat eenmaal de tijd komt, dat het koninklijk staatshoofd in Nederland gezien zal worden als staatshoofd en als staatshoofd alleen. Zodra dàt het geval is, zal mijn advies luiden: 'Steekt de vlag uit'. De oppositie in de raad protesteerde hevig en het incident haalde de landelijke pers.

In november van datzelfde jaar haalde de burgemeester weer de pers vanwege een redevoering die hij in Borne had gehouden. Hij zou onder meer gezegd hebben dat 'De ontwapening, die komt zoo vast als twee maal twee vier is. Er wordt gezegd: 'ontwapening is alleen maar internationaal mogelijk', maar wij kunnen in Nederland gerust beginnen. Ons leger en onze vloot zijn toch niets?' Ook zou hij beweerd hebben dat de SDAP betrokken zou zijn geweest bij relletjes in Assen, waarbij doden waren gevallen. De NRC, De Standaard, De Telegraaf en andere kranten maakten er een grote zaak van. Bij minister Kan werd erop aangedrongen om geen SDAP burgemeester meer te benoemen omdat zij zich blijkbaar ‘met één been blijven plaatsen op het revolutionaire platform’. Ook de Tweede Kamer ging zich ermee bemoeien. Van der Sluis zelf, die verklaarde dat zijn woorden door de kranten waren aangedikt, stond op het standpunt dat ook een burgemeester moet kunnen zeggen wat hij wil, los van zijn functie.

Uiteindelijk zou het aantal incidenten afnemen en zou hij de tot nu toe langstzittende burgemeester van Goor worden. Vooral zijn deskundigheid en - op den duur – het boven de partijen staan werd in hem gewaardeerd. Tijdens de ruim twintig jaar als Tweede Kamerlid was hij de landbouw-woordvoerder voor de SDAP en later PvdA.
Hij bleef tijdens de Tweede Wereldoorlog aan als burgemeester van Goor en werd hiervoor na de oorlog door partijgenoten bekritiseerd. De voormalige illegaliteit deelde de kritiek niet, omdat hij het verzet steeds had ondersteund.

Van der Sluis bleef tot 1947 zijn diverse functies aanhouden en ging daarna weer in Almelo wonen, waar hij in 1963 overleed.