Topografische kaart van 1849 (33): Goor en Enter

Een van de meest bijzondere kaarten uit de Overijssel Collectie is de Topografische kaart van Overijssel, 1849, vervaardigd in opdracht van de provincie Overijssel. Door de systematische kartering door het Kadaster en triangulatie van Krayenhoff konden er toen voor het eerst kaarten op grote schaal gemaakt worden, die ook nog nauwkeurig waren. Deze kaart was de eerste kaart van Overijssel, waarop o.m. gedetailleerd grondgebruik en administratieve grenzen werden weergegeven. De kaart is in 32 katernen op linnen geplakt.
Deze kaart, die vrij zeldzaam is, verscheen zo'n tien jaar eerder dan de bekende Topografische Militaire Kaart.

Hieronder een gedeelte van de kaart dat de regio Goor en Enter bestrijkt. Daaronder twee kaartgedeeltes in detail. Klik erop voor vergroting.

In dezelfde tijd dat deze kaart tot stand kwam gaf A.J. van der Aa zijn Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden uit (1839-1851) met topografische beschrijvingen. Dit 13-delige woordenboek is tegenwoordig full-text op Google Books te vinden.

Van steden, dorpen en zelfs veel gehuchten, maar ook van rivieren en andere geografische namen is in dit naslagwerk een beschrijving te vinden, die de toenmalige situatie weergeeft. Enkele voorbeelden:
Goor
Enter

Boekenfestijn doet Zwolle weer aan

Eens in de paar jaar doet het Boekenfestijn Overijssel aan – locatie: De IJsselhallen in Zwolle. Morgen is het weer zover. Tot en met zondag 17 november is er keus uit meer dan een miljoen boeken.
Kijk hier voor de openingstijden.

Info over het Boekenfestijn
Op de website staat het volgende: ‘In 1981 is De Centrale Boekhandel opgericht. Oprichter Carel van Daalen bood encyclopedieën aan tegen zeer scherpere prijzen door deze rechtstreekse in te kopen en te verkopen thuis en op boekenmarkten. Na een succesvolle start is de boekenkeuze in de loop der jaren enorm uitgebreid met romans, kook-, reis-, kinderboeken, boeken over historie, kunst en nog veel meer. Bovendien werden er nu ook steeds meer aanverwante producten aangeboden zoals cd-roms, kaarten en kalenders. Sinds 1 juli 2009 staan Jan Bloemendaal en Marco Vries aan het hoofd van de Centrale Boekhandel. Beiden waren toen al meer dan 10 jaar betrokken bij de firma. Boekhandels kopen boeken in met recht van retour en kunnen de boeken terugsturen naar de uitgever. De boeken die terugkomen bij de uitgever mogen tegen gereduceerde prijzen wederom op de markt worden gebracht. Het Boekenfestijn koopt deze boeken en restvoorraden op bij uitgeverijen, boekhandelaren en boekenclubs. Ook importeert Het Boekenfestijn boeken, hobby-artikelen en CD-roms rechtstreeks uit Engeland en de Verenigde Staten. Alles wordt vervolgens aangeboden op zelf georganiseerde verkoop­beurzen onder de naam “Het Boekenfestijn”.
Zeventien keer per jaar strijkt het Boekenfestijn neer in verschillende steden in Nederland en België. Elk Boekenfestijn rijden zo’n twaalf trailers vol strips, kinder-, kook-, computerboeken, romans in het Nederlands en Engels en een uitgebreid aanbod hobby-artikelen naar de beurslocatie. Een vast team medewerkers en flexibele oproepkrachten staan elke beurs paraat om de boeken overzichtelijk uit te stallen. Elke dag tijdens de beurs wordt het assortiment opnieuw aangevuld'.

Voor de goede orde, dit is geen advertorial. Als boekenliefhebber wil ik mede-liefhebbers graag wijzen op de mogelijkheid gratis een enorme hoeveelheid boeken tegelijk te aanschouwen.

Cultuurprijs voor tekstschrijver en toneelspeler Jan Roerink

Jan Roerink (foto: Wikipedie - de vrieje ensyklopedie)

Jan Roerink is onderscheiden met de Cultuurprijs 2013. Deze prijs wordt in principe jaarlijks uitgereikt door het Prins Bernhard Cultuurfonds Overijssel aan een persoon of een instelling die zich verdienstelijk heeft gemaakt voor de cultuur dan wel het cultuurbehoud in de provincie Overijssel. Roerink is bekend als lid van Revuegezelschap ‘De Boer’nleu’ uit Lonneker. Hij schrijft en regisseert elke twee jaar een nieuwe revue en is daarnaast één van de hoofdrolspelers. Hij had ook een kleine rol in de tv-serie ‘Van Jonge Leu en Oale Groond’. Burgemeester Peter den Oudsten van Enschede heeft de prijs in zijn functie als vice-voorzitter van het cultuurfonds zaterdagavond in Hardenberg uitgereikt aan Roerink na afloop van een voorstelling van ‘De Boer’nleu’. Na meer dan veertig jaar houdt ‘De Boer’nleu’ na dit seizoen op te bestaan. De prijs bestaat uit een glasobject van de Almelose kunstenares Sien van Meurs en een geldbedrag van 5.000 euro.

Kijk hier voor de prijswinnaars van 1990-2012.

Bekende Overijsselaars van toen (8): pastoor Veeger te Hertme

Het Openluchttheater heeft het kerkdorp Hertme bij Borne op de kaart gezet. Het is landelijk bekend door het Afrika-festival dat er jaarlijks plaatsvindt en regionaal bekend door allerlei andere opvoeringen, concerten en activiteiten, zoals de sinds kort weer jaarlijks op de agenda staande passiespelen. Het theater was er nooit geweest, als niet de Groningse pastoor Veeger in 1952 in Hertme een parochie dacht te vinden waar hij tot rust kon komen.

Foto: Pastoor Veeger in 1955

De pastoor was geen gewone dorpspastoor. Dat blijkt al bij zijn eerste preek in Hertme: ‘'Beste parochianen: jullie kunnen veel met me doen, maar ik ben geen hondje. Ik laat dus niet met me spelen'. Hij is een man die geen obstakels ziet op zijn weg naar een te bereiken doel en hij wordt omschreven als zijnde ‘een sterke, soms ook wel autoritaire persoonlijkheid’. In ieder geval is hij in het bezit van vele talenten. Zijn creativiteit kan hij kwijt in hobby’s als schilderen en boetseren, fotograferen en filmen. Hij is ook een entertainer. Zo brengt hij op allerlei avonden die zich daarvoor lenen een goochelprogramma van een uur, maar verstaat hij ook de kunst van het declameren. Als kapelaan trok hij al het hele land door met zijn voordrachten, die soms drie uur in beslag namen. Het waren stukken van onder meer Vondel, Guido Gezelle en Felix Timmermans. De liefde voor een andere passie, toneelspelen, brengt de pastoor ertoe plannen te maken voor een Openluchttheater in Hertme. Hij is er de man naar om het meteen groots aan te pakken. Het Openluchttheater moet een aanwinst worden voor heel Twente dus schakelt hij burgemeesters en industriëlen in om te helpen zijn plannen te verwezenlijken. Bentheimer zandsteen, nodig voor de bouw van het theater is nog wel verkrijgbaar in de steengroeven over de grens, maar is peperduur. Dus gaat hij samen met VVV-directeur Dick Wilmink de boer op in Twente. Door boeren werden stenen afkomstig van oude putten geschonken en de Koninklijke Weefgoederen Fabriek te Hengelo ruimde haar oude fabrieksgebouw op en schonk de pastoor een vloer. Deze leverde maar liefst tweehonderdvijftig vierkante meter aan Bentheimer steen op. Andere fabrikanten stelden werkkrachten en vrachtauto's beschikbaar. Een hoeveelheid van voor minstens f 30.000 aan Bentheimersteen werd opgehaald. Toen het ter plaatse was had het de kas nog geen honderd gulden gekost.

Met hulp van de Hertmese bevolking werd het theater gebouwd en kon in de zomer van 1953 voor het eerst Joseph in Dothan van Vondel worden opgevoerd, waarvoor spelers uit heel Twente werden opgetrommeld. Het volgende jaar met een natte zomer werd er vooral in de regen gespeeld voor weinig publiek, maar in 1955 kwam de doorbraak met de opvoering van Shakespeare’s Midzomernachtsdroom. De eerste voorstelling was met tweeduizend bezoekers meteen uitverkocht. In de Twentsche Courant verschenen lovende kritieken. Het vormde het begin van de eerste bloeiperiode van het Openluchttheater.

Foto: Spelmoment uit Shakespeare’s Midzomernachtsdroom

Passiespelen
De grootste wens van pastoor Veeger en zijn bestuur ging in 1957 in vervulling. Het passiespel dat in Nederland vanaf 1932 in Tegelen jaarlijks voor 15.000 toeschouwers werd opgevoerd en in het Duitse Oberammergau al vanaf 1633, kon nu ook in Twente aanschouwd worden. En zoals op de website van de Heemkundekundegroep Hertme vermeld staat: ‘Met zo'n 300 medewerkers(sters) en met pater Genesius O.F.M. Cap. als de Christusfiguur. Bussen vol met Duitsers komen kijken als de Passiespelen in het Duits worden opgevoerd in een vertaling van Jan Naaykens. Het kan niet anders zijn dat promotorpastoor Johan Veeger zich intens gelukkig voelt. Negen jaar lang wordt het lijden van Christus uitgebeeld in Hertme. De vele kleding die de acteurs en actrices nodig hebben, krijgt pastoor Veeger van de textielmagnaten die hij kent. Opvoeringen van De 'paradijsvloek' en 'Midzomernachtdroom' zorgen ervoor dat Hertme landelijke bekendheid geniet. En ieder in Hertme werkt mee’.

Na negen jaar – we zitten dan diep in de jaren zestig – loopt de belangstelling terug en geraakt het Openluchttheater in een dal waar het later mede door het Afrika-festival weer uitkrabbelt. Pastoor Veeger, nu vrijwel vergeten, behalve in Hertme, was gedurende een decennium een bekende Twentenaar.

Veel meer over pastoor Veeger is te vinden op de website van de Heemkundegroep Hertme.

Wiki loves monuments levert duizenden foto’s op

Een foto van de kerk in Wierum is uit 7.100 inzendingen gekozen als de beste foto in de fotowedstrijd Wiki Loves Monuments 2013. Deze wedstrijd wordt jaarlijks georganiseerd om mensen te motiveren foto’s van monumenten te maken voor Wikipedia. Nieuw was een speciaal klassement voor Wederopbouwmonumenten uit de periode 1940-1965. In deze categorie won een foto van een Rotterdamse villa uit de jaren zestig. Lees er hier meer over.

Wiki Loves Monuments heeft dit jaar 2.340 foto’s opgeleverd van monumenten waarvan op Wikipedia nog geen enkele foto beschikbaar was. Voor het eerst konden er naast foto’s van Rijksmonumenten ook foto’s van gemeentelijke en provinciale monumenten worden ingestuurd.

Boven: De winnende foto. De Mariakerk te Wierum. Jury: 'De kerk van Wierum is al vaak op de foto gezet. Maar door z’n goedgekozen standpunt geeft deze foto ineens veel meer historische diepte en verhaal. De kleine gemeenschap lijkt koste wat kost stand te willen houden tegen het steeds maar wassende water. Het water achter de enorme dijk komt terug in het schip dat als windvaan op de kerktoren staat en de graven op het kerkhof waar verdronken vissers begraven liggen. De compositie is prachtig met de donkere lucht rechts als tegenhanger van de kerk en het hek op de voorgrond als verbindende lijn. Het verstilde avondlicht is bijzonder'.

Onder: De tweede prijs. De watertoren bij Sint-Jansklooster. Jury: 'De foto van de watertoren in Sint Jansklooster uit 1931 is even strak van compositie als de toren van stijl is. De foto is mooi gelaagd (drinkbak, schuurtje, bomen, toren, dorp). Het oranje schuurdak als tegenhanger van de toren zorgt voor een harmonisch beeld, dat doet denken aan de strakke vlakverdeling en primaire kleuren van De Stijl'.

Onder: Winnaar Wederopbouwklassement. Villa in Rotterdam. Jury: 'Deze Rotterdamse villa uit 1961 is lastig om te fotograferen, maar hier is het goed gelukt. De witte krul op de voorgrond leidt de blik verder naar het huis. De architectuur komt goed tot z’n recht op deze foto, die zo in het nieuwe boek over Wederopbouwarchitectuur had kunnen staan'.

Uitslag 2012

Uitslag 2010-2011

Tentoonstelling Honderd jaar Schouwburg in Hengelo

Ingezonden mededeling:

Op 1 november 2013 was het precies honderd jaar geleden dat in Hengelo het Concertgebouw op feestelijke wijze in gebruik werd genomen. En op exact dezelfde plaats waar de huidige schouwburg, het Rabotheater, het stadsbeeld bepaalt.
Cultuur in Hengelo was in die tijd, net als in alle andere geïndustrialiseerde landen, een zaak van de plaatselijke elite.

Ter gelegenheid van dit jubileum organiseert het Historisch Museum Hengelo in samenwerking met het Rabotheater de tentoonstelling ‘APPLAUS ’.

De expositie biedt een breed beeld van de historie vanaf het prille begin, inclusief de originele blauwdrukken met de bouwtekeningen van het eerste Concertgebouw. Er is ook een theaterwand met de enige foto van het oude Concertgebouw.
Veel theaterkostuums. En tientallen oude programmaboekjes uit de eerste jaren.
Bijzonder is een podiumpje. Wie het wil kan er optreden. Ernaast staan grote kledingkasten en een kleedruimte. Op vrijdagmiddag is een fotograaf aanwezig om bezoekers in een door hen gekozen kostuum te fotograferen.

Ook de overige ruimtes van het Historisch Museum zijn ingericht met materialen die verband houden met honderd jaar schouwburg in Hengelo.

Kijk voor de details op de website van het Historisch Museum.

Oost-best nieuwe toeristische site voor Overijssel

Overijssel heeft een nieuwe toeristische website, al wordt die niet zo genoemd. Het is een ‘themaportal’, die ‘het op cultuur, landleven en waterplezier gerichte aanbod van de toeristische regio’s in Overijssel presenteert en ontsluit.’

Apart is dat je met het bedienen van een schuif op de website het aanbod naar eigen smaak kunt instellen. Ben je een cultuurbarbaar die wel van water houdt, dan druk je het cultuuraanbod weg en krijg extra veel aan water gerelateerde tips en aanbiedingen.

De nieuwe themaportal is een initiatief van het Twents Bureau voor Toerisme en MarketingOost, de koepelorganisatie van de toeristische regiomerken Twente, Salland, Vechtdal, WaterReijk , IJsseldelta en Hanzesteden. Door de krachten te bundelen en te focussen op de thema’s cultuur, landleven en water, wil men nieuwe doelgroepen bereiken.

Het Twents Bureau voor Toerisme en MarketingOost gaan de nieuwe themaportal Oost-Best actiegericht inzetten om samen met ondernemers bezoekers te verleiden voor dag- of meerdaags verblijf. Zo wordt van december tot en met februari de focus gezet op het culturele & culinaire aanbod. Aansprekende evenementen als het Dickens Festijn in Deventer, Kerst in Oud Kampen en de Twente Wildtour dienen als kapstok voor meerdaagse arrangementen. Een multimediaal promotieprogramma ondersteunt de actie om ‘winters te komen genieten in Overijssel’. Doel is ook in deze periode de vrijetijdseconomie te stimuleren. Aldus de initiatiefnemers.

Het persbericht vermeldt verder:

Bijzonder aanbod, speciaal uitgelicht
De toeristische regio’s in Overijssel vertegenwoordigen met elkaar een rijk thematisch aanbod. Bijvoorbeeld op het gebied van fietsen, wandelen en kamperen. Zo is Overijssel in twee opeenvolgende jaren (2012 en 2013) door het Landelijk Fietsplatform uitgeroepen tot Fietsprovincie van Nederland. En heeft het met Tubbergen (2001), Rijssen-Holten (2012) en Ommen (2013) drie jaar op rij de Wandel-gemeente van het Jaar in huis. Ook is Overijssel de provincie met het grootste aantal topcampings. Maar liefst elf kampeerbedrijven mogen het internationaal gewaardeerde predicaat ‘Best Camping’ dragen. Fietsen ,wandelen, kamperen, het is thematisch aanbod dat op oostbest.nl speciaal wordt uitgelicht.
Rondstruinen op de website levert veel tips op. De thema’s cultuur en water zijn op zich duidelijk, landleven klinkt wat vaag, maar blijkt vooral te gaan over welness, eten en drinken.

Naast deze nieuwe website is er natuurlijk ook nog Over UIT Overijssel van Tubantia, De Stentor en RTV Oost.