Aanrader: 'Het begon in Deventer. De waarden van de Moderne Devotie' van Ronald van Raak

Over de Moderne Devotie, de beweging waarvan het ontstaan in de IJsselstreek misschien wel de belangrijkste geschiedkundige gebeurtenis voor Overijssel is, is al heel veel geschreven. In de Overijssel Collectie van de Overijsselse Bibliotheek Dienst, waar ik mij jarenlang mee heb bezig gehouden, besloeg het aantal publicaties over de Moderne Devotie naar schatting zo’n 12 meter.
Ook recent nog zijn er boeken verschenen over de Moderne Devotie en over Thomas a Kempis.
Het meest recente boek Het begon in Deventer: de waarden van de Moderne Devotie is van de hand van Ronald van Raak, hoogleraar Erasmiaanse waarden aan de Erasmus Universiteit. Nou ja boek, hij noemt het zelf een essay. Het telt 155 pagina’s waarvan 25 pagina’s noten en literatuuropgaven. Je leest het in 2 uur uit.

Ronald van Raak schetst in grote lijnen het ontstaan van de beweging, in eerste instantie door toedoen van Deventernaar Geert Grote de man die, na hersteld te zijn van een ernstige ziekte, zijn ouderlijk huis ter beschikking stelde aan ongetrouwde vrouwen die daarop de eerste gemeenschap van de Zusters van het gemene leven vormden. De vroege dood van Geert Grote als gevolg van de alom aanwezige pest betekende niet het einde van de beweging. Florens Radewijns, Johannes Brinckerinck en Thomas a Kempis zetten zijn werk voort. Thomas a Kempis was de auteur van De imitatione Christi (De navolging van Christus), dat in vele talen vertaald werd en waarvan nog steeds nieuwe uitgaven verschijnen.
Het ontstaan van de Moderne Devotie ging gepaard met kritiek op de katholieke kerk van die tijd – als een soort voorloper van de latere Reformatie. Toch werd de beweging die aanvankelijk vooral uit leken bestond gedoogd. Van Raak beschrijft hoe de devoten zich verspreidden over West-Europa, kloosters stichtten en grote denkers als Cusanus en Erasmus inspireerden. Erasmus, die op de beroemde Latijnse school in Deventer had gezeten in de tijd dat de humanist Alexander Hegius er de scepter zwaaide, had veel op met de moderne devoten maar had ook kritiek: de devote waarden als nederigheid, bescheidenheid en gehoorzaamheid nodigden niet uit tot het ontwikkelen van eigen initiatief. Rond 1500 bereikte de beweging haar hoogtepunt. Een eeuw later was zij zo goed als verdwenen. Wat niet betekent dat de waarden die eraan verbonden waren niet meer werden aangehangen. Titus Brandsma bijvoorbeeld was een aanhanger van deze waarden.

Ik heb het boekje met plezier gelezen. Voor wie in korte tijd meer wil weten over de moderne devoten is het een aanrader.

Lees hier een interview met Ronald van Raak over zijn boek.